Libanda tözekländerü eşläre başlana

Libannıñ könyağında atışlar tuqtaluğa 3 kön tulğanda Berläşkän Millätlär Oyışması anda 3 meñyarımlıq xalıqara ğäskär urnaştıruğa ömetlänüen belderde. Ul arada tözekländerü tırışlıqları da başlanıp kitte. Xalıqara cämäğätçelek häm möselman dönyası yardäm wäğdä itä. Ämma urınnarda, bigräk dä Bäyrütneñ häm könyaq Libannıñ iñ nıq cimerelgän öleşlärendä tözekländerü eşlären Hizbulla üz qulına alırğa oxşıy.
Meñnärçä qaçaq aqrınlap kire Libannıñ könyağına häm Bäyrütkä qayta. Liban xökümäte ul aradaber ay buyı däwam itkän suğış cimerekleklären tözätü bäyäsen, zıyannı isäpli.

Çärşämbe könne Libannıñ üseş häm tözekländerü şurası başlığı Fadl Şalak zıyan 3.5 milliard dollarğa citä dip belderde. Şunıñ 2 milliardı binalar cimerelü, beryarım milliardı küperlär, yullar, elektr stansiäläre, infrastruktura cimerelü belän bäyle.

Şalaq äytüençä bu äle täğayen san tügel. Turıdan turı bulmağan zıyannı, yäğni käsepçelek, sänäğätkä häm turizmğa ni qädär zıyan kilüen isäpläw eşe äle däwam itä.

Berençel isäpläwlärgä qarağanda 100-läp yulğa, 70 küpergä zıyan kilgän. Niçä yort cimerelgänlege äle bilgesez. Xibulla äytüençä, 15 meñläp yort yuq itelgän, tağın da kübräge törleçä zıyan kürgän. Başqa isäpläwlärgä qarağanda 10 meñläp yortnı tözätäse bulaçaq.

Tözekländerü eşlärendä Xizbulla iñ citeze bulırğa oxşıy. İnternettağı Dar äl-Xayät gazetınıñ Bäyrüt bülege möxärrire Zöhäyer Ksaybati İran tarafınnan yaqlanğan şığıy suğışçılar ber dä waqıt yuğaltıp tormıyça zıyannı isäpläw, xäräbälärne çistartu, yortsızlar öçen yaña yäki waqıtlı yäşäw urını ezläw eşenä kereşte di.

"Ğömümän İzrail bombalağan bu urınnarda ğädättä xalıq Xizbullanı yaqlıy, şuña kürä alar öçen berençe bulıp tazartu, tözekländerü eşläre ütkärü bik möhim" di Ksaybati.

Xizbulla citäkçese Xäsän Nasralla televidenie aşa yortları cimerelgännärgä aqça kiçekmiçä tülänäçäk dip wäğdä itte.

Tözekländerü eşlärenä Liban xökümäte dä kereşä. Ämma Ksaybati äytüençä, İrannan häm çittäge bay Liban şığıylarınnan zur yardäm aluçı Xizbulla xökümät belän xezmättäşlek itügä qarağanda kübräk yarışa bulırğa oxşıy.

"Bu älegä açıq tügel, Ämma Xizbulla citäkçese Nasralla äytüençä, alar xökümätneñ yortlarnı tözekländerä başlawın kötep utırırğa cıyınmıy. Alar xökümätne kötergä cıyınmıy, şunısı açıq" dide Ksaybati.

Şulay da Ksaybati äytüençä, tözekländerü häm yardäm eşlärendä Xizbulla çınnan da töp rolne aldı dip äytergä äle bik irtä."Bu äle başı ğına. Atışlarnı tuqtau iğlan itelügä äle 3 kenä kön bula bit. Ni bulaçağın belü öçen berniçä kön kötärgä turı kiläçäk. Çönki keşelär üz öylärenä qayta ğına häm kilgän zıyanna kürä genä başladı. Alar çınnan da qaytırmı, ällä Xizbulla yäki xökümät alarğa yortların tözekländerergä yardäm itkänçegä qädär çittä torıp torırlarmı soñraq açıqlanaçaq" dide Ksaybati.

Turıdan turı tözekländerü yardämen Xizbullağa yardäm itep kilüçe İran da täqdim itte. İzrailne dönya xaritasınnan sörtep taşlarğa çaqırğan İran prezidentı Mäxmüt Äxmädinicat İran Libannı tözekländerüdä yardäm itärgä äzer dide.

Qayber küzätüçelär Xizbulla belän İrannıñ yardäm wäğdäläre häm xökümättän aldaraq bulu tırışlıqları suğıştan soñ Liban xalqınıñ küñelen yawlaw omtılışınıñ ber çağılışı da bula ala di.

Ul arada Şwetsiä xökümäte 31 avgustta Libanğa humanitar yardäm öçen xalıqara donorlar konferensiäse ütkäräçägen iğlan itte. Stokholmda ütäçäk ul cıyınğa 60-lap ilneñ xökümät wäkilläre çaqırılğan.

Ğäräp illäreneñ tışqı eşlär ministrları da bu yäkşämbedä Mısırda Ğäräp Ligası idaräsendä oçraşıp Liban turında söyläşäçäk. Anda süz Ğäräp illäre citäkçeläreneñ ğädättän tış summitın cıyu-cıymaw häm Libannı tözekländerügä niçek itep öleş kertü turında baraçaq.

Naif Aqmal, Praga.