Berniçä kön elek Karpat buyı ölkäseneñ Şurası Ukrainanıñ prezidentı, premyer-ministrı, parlament räisenä möräcäğät itep, üzendä yäşäwçe rusinnarnı ayırım xalıq itep tanunı, alarğa milli azçılıq xoquqları birüne ütende. Kürşe Slovakiä häm Pol''şada da yäşägän, ämma anda ayırım xalıq sanalğan rusinnarnı Kiev moña qädär ukrain milläteneñ ber öleşe bularaq qına tanıy.
Karpat buyı ölkäse Şurasınıñ möräcäğäte yaña tügel, näq şundıy uq üteneçne ul Kievkä inde ike märtäbä - başta 1992-nçe yılda, ä annarı 10 yıl ütü belän 2002-nçe yılda yullağan ide. Ul çaqta Ukrainanıñ yuğarı citäkçeläre rusinnar mäs''äläsen kürmämeşkä genä salıştı.
Karpat buyı rusinnarınıñ Xalıq Şurası dip atalğan milli oyışması bu yulı inde Kiev möräcäğätkä uñay cawap qaytarır dip ömetlänä. Şul ışanıç nigezendä ike närsä yata, di rusin wäkilläre. Xakimiätkä xäzerge prezident - Viktor Yuçenko kilgäç, Ukrainadağı säyäsi tormış şaqtıy ireklegä äylände, yaña şartlarda rusinnar däwlät yardäme belän berniçä mädäni çara da oyıştıra aldı, alar cirle telekanallarda üz mädäniäten tanıtu eşen dä alıp bardı, şular barışında rusin telendä söyläw röxsät itelde. Bıyıl ğına ölkädä rusin telen öyrätkän 26 yäkşämbe mäktäbe açıldı.
Milli yañarışnıñ şuşı cimeşlärennän tış rusinnar üz maqsatlarına ireşü eşendä ikençe ber möhim närsägä dä ömetlänä - alarnıñ Kievtäge yuğarı türälär arasında xäzer üz keşese bar diärgä bula. Elek Karpat buyı ölkäse xakime bulğan Viktor Baloha küptän tügel genä Yuçenko tarafınnan prezident idaräseneñ citäkçese itep bilgelände.
Süz yaqınça niçä keşe turında bara soñ? Ukrainada rusinnarnıñ sanı küpme? Rusin Xalıq şurasınıñ räis urınbasarı Fedir Şandor:
"2001-neñ dikäbrendä uzğan canisäptä Karpat buyı ölkäsendä üzen rusin itep 10 meñ 69 keşe yazdırğan ide. Rusin xalqı äle ul çaqta räsmi isemlekkä kertelmägän dä ide, ämma üzlären rusin itep tanuçılar inde barıber bulğan", di rusin milli xäräkäte wäkile.
Qayber belgeçlär, Ukraina, Slovakiä, Pol''şa, Quşma Ştatlar häm Kanadada yäşäwçelärne dä bergä sanağanda dönyada million yarım rusin bula ala dip belderä. Ämma rusin üzañı tirä-yündäge başqa millätlärneke belän çağıştırğanda bik zäğif qala birä, alarnıñ berqayçan da üz däwläte bulmağan. Rusinnar ğasırlar buyı yäşägän Karpat Ruse tarixınıñ zur öleşen Austromacar patşalığında ütkärgän. Annarı ul Çexoslovakiäneñ ber öleşe bulğan, ikençe dönya suğışınnan soñ isä Stalin anı Sovetlar Berlegenä quşa häm rusinnar şunnan birle ukrainnarnıñ ber öleşe sanala başlıy.
İnde süzläre kiterelgän Fedir Şandor, xäzerge zaman rusinnarı öçen iñ ähämiätle burıç bulıp rusin telendä daimi teletapşırular başlaw, Ujhorod şähärendäge universitetta rusin tikşerenüläre bülegen açu, yazmaça rusin teleneñ standartların buldıru tora, dip belderä. Bu eşlärendä rusin wäkilläre, Yewropanıñ milli azçılıqlarnı yaqlaw täcribäsenä häm anda qabul itelgän qağidälärgä nigezlänergä tırışa. Şuña kürä dä alar ayırım xalıq bularaq tanıludan tış, üzlärenä äle milli azçılıq statusın da alırğa teli.
Kärim Kamal
Karpat buyı rusinnarınıñ Xalıq Şurası dip atalğan milli oyışması bu yulı inde Kiev möräcäğätkä uñay cawap qaytarır dip ömetlänä. Şul ışanıç nigezendä ike närsä yata, di rusin wäkilläre. Xakimiätkä xäzerge prezident - Viktor Yuçenko kilgäç, Ukrainadağı säyäsi tormış şaqtıy ireklegä äylände, yaña şartlarda rusinnar däwlät yardäme belän berniçä mädäni çara da oyıştıra aldı, alar cirle telekanallarda üz mädäniäten tanıtu eşen dä alıp bardı, şular barışında rusin telendä söyläw röxsät itelde. Bıyıl ğına ölkädä rusin telen öyrätkän 26 yäkşämbe mäktäbe açıldı.
Milli yañarışnıñ şuşı cimeşlärennän tış rusinnar üz maqsatlarına ireşü eşendä ikençe ber möhim närsägä dä ömetlänä - alarnıñ Kievtäge yuğarı türälär arasında xäzer üz keşese bar diärgä bula. Elek Karpat buyı ölkäse xakime bulğan Viktor Baloha küptän tügel genä Yuçenko tarafınnan prezident idaräseneñ citäkçese itep bilgelände.
Süz yaqınça niçä keşe turında bara soñ? Ukrainada rusinnarnıñ sanı küpme? Rusin Xalıq şurasınıñ räis urınbasarı Fedir Şandor:
"2001-neñ dikäbrendä uzğan canisäptä Karpat buyı ölkäsendä üzen rusin itep 10 meñ 69 keşe yazdırğan ide. Rusin xalqı äle ul çaqta räsmi isemlekkä kertelmägän dä ide, ämma üzlären rusin itep tanuçılar inde barıber bulğan", di rusin milli xäräkäte wäkile.
Qayber belgeçlär, Ukraina, Slovakiä, Pol''şa, Quşma Ştatlar häm Kanadada yäşäwçelärne dä bergä sanağanda dönyada million yarım rusin bula ala dip belderä. Ämma rusin üzañı tirä-yündäge başqa millätlärneke belän çağıştırğanda bik zäğif qala birä, alarnıñ berqayçan da üz däwläte bulmağan. Rusinnar ğasırlar buyı yäşägän Karpat Ruse tarixınıñ zur öleşen Austromacar patşalığında ütkärgän. Annarı ul Çexoslovakiäneñ ber öleşe bulğan, ikençe dönya suğışınnan soñ isä Stalin anı Sovetlar Berlegenä quşa häm rusinnar şunnan birle ukrainnarnıñ ber öleşe sanala başlıy.
İnde süzläre kiterelgän Fedir Şandor, xäzerge zaman rusinnarı öçen iñ ähämiätle burıç bulıp rusin telendä daimi teletapşırular başlaw, Ujhorod şähärendäge universitetta rusin tikşerenüläre bülegen açu, yazmaça rusin teleneñ standartların buldıru tora, dip belderä. Bu eşlärendä rusin wäkilläre, Yewropanıñ milli azçılıqlarnı yaqlaw täcribäsenä häm anda qabul itelgän qağidälärgä nigezlänergä tırışa. Şuña kürä dä alar ayırım xalıq bularaq tanıludan tış, üzlärenä äle milli azçılıq statusın da alırğa teli.
Kärim Kamal