5 üktäberdä Çeçnä premyer ministrı Ramzan Qadırovqa 30 yäş tula. Bu anıñ Çeçnä prezidentı bulu öçen soñğı xoquqıy kirtäne ütüen añlata. Ämma analitiklar fikerençä, anıñ säyäsi uñışqa ireşüe şiksez tügel. Çeçnädä berqädär yaqlawğa iä bulsa da ul töp säyäsi tayanıçı Kremlneñ yaqlawın yuğalta bara digän işarälär bar.
Qadirov 30-ğa yaqınlaşqanda anıñ prezident bulu mömkinlege turında imeş-mimeşlär artıp kitte. Xäzerge waqıtta Mäskäw quyğan xökümätne citäkläwçe Qadirov üze isä prezident bulırğa äle äzer tügelmen dide. Şul uq waqıtta ul xalıq teläsä bu turıda uylap qarıyağın da östäp quydı.
Öleşçä osta oyıştıru, öleşçä qurqıtu belän idarä itüçe Qadırov kiräk bulsa Çeçnädä andıy xalıq yaqlawın taba alır dip kötelä.
1990-nçı yıllar urtalarında Çeçnä öçen Mäskäw tözegän Doku Zavgayev xökümäteneñ süzçese bulğan, xäzer Mäskäwdäge terrorğa qarşı waqıf citäkçese Ruslan Margatov Ramzan Qadirov prezident urının inde küptännän küzdä tota di. 2004-neñ mayında şartlatıp üterelgänçegä qädär bu urınnı Ramzannıñ atası Äxmät Qadırov bilägän ide.
"Razman Qadirovnıñ säyäsi ombitsiälären çamalaw bik qıyın. Alarnıñ çige yuq diärgä mömkin. Ämma anıñ yaqın aradağı maqsatı Çeçnä prezidentı bulu. Häm ul bu maqsatqa ireşergä tırışaçaq. Minemçä Rusiä prezidentınıñ yaqlawı däwam itsä ul moña bik tiz ireşäçäk. Älegä Putinnıñ aña qarata yaxşı mönäsäbätenä zıyan kitergän närsä bulmadı. Ämma berençe kisätülär inde kilä başladı" di Margatov.
Qadırov, çınnan da Mäskäw öçen bik ük uñaylı säyäsi partner tügel. Anıñ inde küptän 10 meñ keşelek şäxsi qadırovçılar ğäskäre başlığı bularaq yamanatı çıqqan. Häm qatı qorallanğan bu törkem yış qına Çeçnäne kontroldä totu öçen keşelärne urlap alıp kitüdä, azaplawlarda häm başqa räximsez ısullar qullanuda ğäyeplänä.
Şul uq waqıtta ul küptän tügel 2 suğış kiçergän Çeçnädä küpmeder däräcädä tormış şartların yaxşırtuğa da ireşte. Maşina yulları tözätelde, elektr energiäse çeltäre torğızıldı, başqala Groznıy ğına tügel Argun häm Gudermesta da yaña kafelar, kibetlär açıldı.
Anıñ Çeçnädä wäzğiät normalläşä digän täesir tudıruı Putinğa da säyäsi yaqtan faydalı. Çönki Putin xakimiätkä Çeçen mäsäläsen çişü wäğdäse belän kilgän ide.
Elegräk Qadirovqa 30 yäş tulu belän ük Putin aña prezident bulırğa yardäm itär dip kötelä ide.
Ämma analitiklar Qarırovnıñ agressiv säyäsi ısullarınıñ Rusiädäge säyäsi elitanı, şul isäptän Putinnıñ üzen dä borçıy başlawı turında işarälär bar di.
Çeçnä belgeçe Aleksey Malaşenko prezident Äxmät Qarırov üterelep berniçä säğät ütkäç ük anıñ ulı Ramzan Qadırov belän Putin arasında bulğan oçraşudan soñ küp närsä üzgärde di."Putin aña ul dip tügel, ä yäş, bäxetsez keşe dip qaradı. Putin anıñ atasına qarata bik yaxşı mönäsäbättä ide. Äxmät Qadırovqa bulğan xörmätne ul anıñ ulına küçerde. Ämma Ramzannıñ ambitsiäläre arta barğan sayın, älbättä Putin inde anıñ möstäqil, bäysez, häm xätta küpmeder däräcädä qurqınıç ta keşe buluın añlıy başladı" di Malaşenko.
Qadırovnıñ könnän-kön möstäqilräk eş itä baruı Mäskäwgä oşamasqa mömkin.
Küptän tügel Qadirov Rusiä xakimiätlären Kareliäneñ Kondopoga şähärendä millätara nizağnı kontrolgä ala almawda ğäyepläp, kiräk bulsa anda da tärtip urnaştıraçağın belderde.
Rusiädäge qayber ministrlarnı häm burokratlarnı Çeçnäneñ 450 million dollarlıq yıllıq neft keremnären urlarğa mataşuda ğäyepläde.
Anıñ bu häm başqa ğämällärenä rizasızlıq tawışı Rusiä Däwlät Dumasında da işetelä başladı.
Mönäsäbätneñ üzgärüe işarälären sizep alğanday küptän tügel Qadırov Rusiäne qotqara alaçaq berdänber keşe Putin ğına dip belderde. Ämma Putinğa loyällek belderü genä aña yardäm itäçäk dip äytep bulmıy.
Naif Aqmal, Praga.
Öleşçä osta oyıştıru, öleşçä qurqıtu belän idarä itüçe Qadırov kiräk bulsa Çeçnädä andıy xalıq yaqlawın taba alır dip kötelä.
1990-nçı yıllar urtalarında Çeçnä öçen Mäskäw tözegän Doku Zavgayev xökümäteneñ süzçese bulğan, xäzer Mäskäwdäge terrorğa qarşı waqıf citäkçese Ruslan Margatov Ramzan Qadirov prezident urının inde küptännän küzdä tota di. 2004-neñ mayında şartlatıp üterelgänçegä qädär bu urınnı Ramzannıñ atası Äxmät Qadırov bilägän ide.
"Razman Qadirovnıñ säyäsi ombitsiälären çamalaw bik qıyın. Alarnıñ çige yuq diärgä mömkin. Ämma anıñ yaqın aradağı maqsatı Çeçnä prezidentı bulu. Häm ul bu maqsatqa ireşergä tırışaçaq. Minemçä Rusiä prezidentınıñ yaqlawı däwam itsä ul moña bik tiz ireşäçäk. Älegä Putinnıñ aña qarata yaxşı mönäsäbätenä zıyan kitergän närsä bulmadı. Ämma berençe kisätülär inde kilä başladı" di Margatov.
Qadırov, çınnan da Mäskäw öçen bik ük uñaylı säyäsi partner tügel. Anıñ inde küptän 10 meñ keşelek şäxsi qadırovçılar ğäskäre başlığı bularaq yamanatı çıqqan. Häm qatı qorallanğan bu törkem yış qına Çeçnäne kontroldä totu öçen keşelärne urlap alıp kitüdä, azaplawlarda häm başqa räximsez ısullar qullanuda ğäyeplänä.
Şul uq waqıtta ul küptän tügel 2 suğış kiçergän Çeçnädä küpmeder däräcädä tormış şartların yaxşırtuğa da ireşte. Maşina yulları tözätelde, elektr energiäse çeltäre torğızıldı, başqala Groznıy ğına tügel Argun häm Gudermesta da yaña kafelar, kibetlär açıldı.
Anıñ Çeçnädä wäzğiät normalläşä digän täesir tudıruı Putinğa da säyäsi yaqtan faydalı. Çönki Putin xakimiätkä Çeçen mäsäläsen çişü wäğdäse belän kilgän ide.
Elegräk Qadirovqa 30 yäş tulu belän ük Putin aña prezident bulırğa yardäm itär dip kötelä ide.
Ämma analitiklar Qarırovnıñ agressiv säyäsi ısullarınıñ Rusiädäge säyäsi elitanı, şul isäptän Putinnıñ üzen dä borçıy başlawı turında işarälär bar di.
Çeçnä belgeçe Aleksey Malaşenko prezident Äxmät Qarırov üterelep berniçä säğät ütkäç ük anıñ ulı Ramzan Qadırov belän Putin arasında bulğan oçraşudan soñ küp närsä üzgärde di."Putin aña ul dip tügel, ä yäş, bäxetsez keşe dip qaradı. Putin anıñ atasına qarata bik yaxşı mönäsäbättä ide. Äxmät Qadırovqa bulğan xörmätne ul anıñ ulına küçerde. Ämma Ramzannıñ ambitsiäläre arta barğan sayın, älbättä Putin inde anıñ möstäqil, bäysez, häm xätta küpmeder däräcädä qurqınıç ta keşe buluın añlıy başladı" di Malaşenko.
Qadırovnıñ könnän-kön möstäqilräk eş itä baruı Mäskäwgä oşamasqa mömkin.
Küptän tügel Qadirov Rusiä xakimiätlären Kareliäneñ Kondopoga şähärendä millätara nizağnı kontrolgä ala almawda ğäyepläp, kiräk bulsa anda da tärtip urnaştıraçağın belderde.
Rusiädäge qayber ministrlarnı häm burokratlarnı Çeçnäneñ 450 million dollarlıq yıllıq neft keremnären urlarğa mataşuda ğäyepläde.
Anıñ bu häm başqa ğämällärenä rizasızlıq tawışı Rusiä Däwlät Dumasında da işetelä başladı.
Mönäsäbätneñ üzgärüe işarälären sizep alğanday küptän tügel Qadırov Rusiäne qotqara alaçaq berdänber keşe Putin ğına dip belderde. Ämma Putinğa loyällek belderü genä aña yardäm itäçäk dip äytep bulmıy.
Naif Aqmal, Praga.