Pxenyannıñ atom sınawı ütkärü niätläre kierenkelekne tağın da arttıra

Waşington tağın ber märtäbä Tönyaq Koreanı atom qoralı sınawlarınnan tıyılırğa dip kisätte. Quşma Ştatlar Berläşkän Millätlär İminlek Şurasında Pxenyannı tıyılırğa mäcbür itäçäk qatı rezolütsiä qabul itelüen teli. Ämma älegä Şurada andıy rezolütsiä turında kileşü yuq.
Tönyaq Koreanıñ atom sınawı ütkärergä cıyınuın iğlan itüe Korea Yarımutrawı tiräsendäge kierenkelekne tağın da arttırıp cibärde. Bu Pxenyannıñ berençe atom sınawı bulaçaq häm ul Tönyaq Koreanıñ atom däwlätenä äwerelüe turındağı elekke belderülären raslıy ala.

Quşma Ştatlar mondıy sınaw Pxenyannıñ atom eşçänlegenä bäyle bolay da kisken krizisnı qabul itep bulmaslıq däräcägä citkerä dip kisätte.

AQŞ küzläw belgeçlären Tönyaq Koreada 2 yäki 3 atom bombası bar dip isäpli. Ämma Tönyaq Koreanıñ atom programmıası bik yäşeren bulu säbäple monı beräw dä tögäl genä äytä almıy.

Çärşämbe könne Waşingtonnıñ Pxenyan belän söyläşülär öçen cawaplı ölkän wäkile, Däwlät Sekretarenıñ Könçığış Aziä häm Tın Okean mäsäläläre yardämçese Christopher Hill Tönyaq Korea bik möhim yul çatına kilep citte dide.

Tönyaq Korea yä kiläçäkne, yä şul bombalarnı saylıy, beryulı ikesenä dä iä bula almıyaçaq dide Hill.

Ämma ul atom sınawları bulğan oçraqta Waşingtonnıñ nindi adımnarğa baraçağın äytmäde.

AQŞ BMO İminlek Şurasında Pxenyannı sınawlardan baş tartırğa mäcbür itärdäy rezolütsiä çığarırğa çaqıra. Ämma İminlek Şurasında nindi çara kürü turında urtaq fiker älegä yuq.

Çärşämbe könne BMOdağı AQŞ ilçese John Bolton Şuranıñ qatı rezolütsiäse kiräk bulaçaq dide.

"Ägär dä bez Tönyaq Korealılarnıñ bu niätlärenä qatı itep cawap birmäsäk alar Şuranı döres bäyälämiäçäk. Alar matbuğatqa belderülärne häm prezident belderülären döres añlamıyaçaq, Şuradağı yaqlawçıları Şuranıñ näticäle çara kürüenä mömkinlek birmägän dip uylıyaçaq. Şuña kürä Şurağa bik möhim qarar qabul itär çaq citte" dide Bolton.

Şuradağı yaqlawçıları digänne ul açıq itep atap äymäde.

Waşington inde küptännän, Tönyaq Korea belän tığız säwdä bäyläneşläre bulğan Qıtaynıñ Pxenyanğa atom programması mäsäläsendä qatı basım yasawğa telämäwenä borçılu belderep kilä.

Tönyaq Koreanıñ atom programması turındağı 6 yaqlı söyläşülär inde berniçä yıl elek ük başlanğan ide. Ber yañartılıp, ber özelek baruçı bu söyläşülärdä 2 Koreadan tış, AQŞ, Rusiä, Yaponiä häm Qıtay da qatnaşa.

Çärşämbe könne BMOdağı Qıtay ilçese Wañ Ğuañya Qıtay haman da mäsäläne çişü öçen 6-yalqı söyläşülär iñ yaxşı yul dip isäpli dide. Bu Qıtaynıñ BMO İminlek Şurasında qatı rezolütsiä qabul itügä qarşı buluın kürsätä ala.

"Minemçä, Tönya Korea belderüennän çıqqan bu yaña problemağa qarata Şura çara kürergä tieş. Ämma şul uq waqıtta bez bu çetrekle mäsäläne uñışlı çişü öçen iñ yaxşı yul dip alarnıñ yaman da 6 yaqlı söyläşülärne isäpläwen onıtmasqa tieş. Şuña kürä bez barlıq taraflarnı kire 6 yaqlı söyläşülär östälenä qaytırğa çaqırabız" dide Guañya.

Çärşämbe könne Pekiñ Pxenyannı sınawlardan tıyılırğa, wäzğiätne kiskenläştermäskä çaqırdı. Rusiä tışqı eşlär ministrlığı da şundıy uq möräcäğät belän çıqtı.

Sişämbe, 3-nçe üktäber könne Tönyaq Korea qayçan bulaçağın äytmi genä atom qoralın sınıyaçağın beldergän ide. Bu Korea yarımutrawı tiräsendä yaña kierenkelekkä kiterde. Aña qädär isä yül ayında Pxenyannıñ yıraq-ara raketa sınawları ütkärüe zur kierenkelekkä säbäp buldı. Ul raketa sınawları uñışsız tämamlandı. Ämma xäzer Waşington Tönyaq Korea yıraq arağa atom qoralı belän höcüm itü mömkinlegenä iä bulırday raketa yasarğa teli dip borçıla.

Naif Aqmal, Praga.