AQŞ Däwlät Departamentı räsmie Ğiraq säyäse turındağı tänqiten kire aldı

AQŞ däwlät departamentınıñ Yaqın Könçığış mäsäläläre bülegendä xalıq diplomatiäsen citäkläwçe Alberto Fernandez Qatarnıñ äl-Cäzirä televideniesenä şimbä könne Waşingtonnıñ Ğiraq säyäsäte turında äytkännären kire aldı. Fernandez Quşma Ştatlar Ğiraqta täkkäberlek belän häm axmaqlarça eş itte digän ide.

Şimbä könne Äl Cäzirädä kürsätelgän television äñgämädä Fernandez AQŞ administratsiäse Ğiraqta iñ yaxşı niättän eş itsä dä zur xata yasadı dide.

"Ğiraqta bez xälebezdän kilgänçä yaxşı bulırğa tırıştıq, ämma minemçä tänqitkä dä küp urın qaldı, çönki, şiksez Ğiraqta Quşma Ştatlar yağınnan täkkäberlek häm axmaqlıq buldı" dide Fernandez.

Yaqın Könçığışta iñ küp qaralğan şuşı televideniedä Fernandeznıñ ğäräp telendä äytkän bu süzläre bik tä täesirle buldı.

Küplär AQŞnıñ yuğarı räsmien üz idaräseneñ säyäsäten täqnitlärgä närsä etärgän digän soraw quydı. Däwlät Departamentı şunda uq anıñ süzlärennän çitläşergä tırıştı.

Fernandez üse isä soñraq bu süzlärne yalğışıp äytkänlegen belderde, häm alar minem üzemneñ dä, däwlät departamentınıñ dä fikeren çağıldırmıy dide.

Ni genä bulmasın, bu süzlär AQŞ administratsiäsendä häm xakimiättäge Respublikan partiäsendä Ğiraq säyäsäte turında yañarıp kitkän bäxäslärgä iğtibarnı tağın da arttırdı.

Şimbä könne atnalıq radiomöräcäğätendä prezident George Bush Ğiraqta köç qullanunıñ artuın belderde.

Ramazan ayı Ğiraqlılar öçen dä, amerikan xärbiläre öçen dä ayıruça qanlı buldı.

Näticädä 7-nçe noyäbergä bilgelängän Kongress saylawları aldınnan respublikannarğa basım arta bara.

Fiker beleşülär saylawçılarnıñ Ğiraqtağı xällär turında naçar uylawın, häm citäkçelekkä ışanıçnıñ kimi baruın kürsätä. Bu isä Kogressnıñ berär, yäki xätta ike pulatında da respublikannarnıñ yuğaltuına kiterä ala.

Yäkşämbe könne AQŞnıñ Ğiraq säyäsäten üzgärtergä çaqıruçılarğa Senatnıñ qorallı xezmätlär komitetın citäklöwçe respublikan Richard Lugar da quşıldı. 2302

"Ğiraqta eşsezlek 40-tan alıp 60 protsentqa qädär. Neft çığaru kimi bara. Anda Korrupsiä. Asılda, bez anda xärbi çişeleşkä yäki totrıqlılıqqa ireşsäk tä, xalıqnıñ üz xökümäten niçek totıp toruı, monıñ ğämäli niçek däwam itüe açıq tügel. Şuña kürä, planlaştırğanda bez ilne tözekländerüdä moñarçı bulmağança uylarğa tieş bulaçaqbız" dide Lugar.

Britan premyer ministrı Tony Blairğa da Ğiraq säyäsäte mäsäläsendä tänqitlär arta bara. Bu ayda Britan armiäse başlığı general Richard Dannatt Britan xärbiläreneñ Ğiraqta toruı iminlek öçen zıyanlı, şuña kürä alarnı tizdän çığarırğa kiräk dip äytüe belän säyäsi cäncalğa säbäp buldı.

Blair belän söyläşülär öçen düşämbe könne Londonğa kilgän Ğiraq premyer ministr urınbasarı Barham Salix xalıqara köçlärneñ ğiraq xökümäten saqlar öçen anda mäñgegä qala almawın añlawı turında äytte. Şul uq waqıtta ul AQŞnı, Britaniäne häm başqa illärne üz ğäskärlären Ğiraqtan bik irtä çığarmasqa çaqırdı.

"Min xalıqara cämäğätçelek bu qıyın xäldä Ğiraqlılarnı yalğız ğına qaldırmas dip ışanam. Ğiraq xökümäte xalıqara cämäğätçelekkä üz wazıyfalarına citdi qarawın kürsätergä teli, bez xalqıbızğa häm xalıqara cämäğätçelekkä ğämäli tärräqiät kürsätergä tieşlegebezne añlıybız. Häm min üzebez belän dönyanıñ qalğan öleşe arasındağı bu xezmättäşlek möhim dip isäplim" dide Salix.

Quşma Ştatlarda xäzer küplär elekke däwlät sekretare, xäzerge Ğiraqta alternativ strategiälär öçen kiñäşlär äzerläwçe şura räise James Bakernıñ bu turıdağı xisabın kötä. Ämma ul xisap 7 noyäberdä ükäçäk parlament saylawlarınnan soñ ğına bulaçaq.

Naif Aqmal, Praga.