Pragada Azatlıq radiosı binasında ütüçe Energiä forumında qatnaşuçı xalıqara belgeçlär kiläse gaz suğışı qayda häm nindi şartlarda başlanır digän soraw tiräsendä uylana. Üzäk Aziämne, Gruziäme yäki tağın Ukraindamı? Uzğan qışta Rusiä belän Ukraina arasında tabiği gaz bäyäse turındağı bäxäs Könbatış Yewropağa Rusiä gazı kilüneñ qısqa waqıtqa kimüenä kitergän ide. Bu isä Könbatış Yewropada Rusiä ışanıçlı täeminatçı bula alamı, häm başqa çığanaqlar tabıp bulamı digän soraw kütärügä säbäp buldı.
Praga enegriä forumında bu turıdağı debatlarnı Quşma Ştatlarnıñ Ukrainadağı elekke ilçese Steve Pifer citäkläde. Ul tabiğu gaz belän täemin itüçe, gaz qudıruçı häm gaz qullanuçı illär qatnaşında çığarğa mömkin yaña bäxäs turında 3 törle faraz kiterde.
Berençe mömkinlek dip ul Gruziä belän Rusiä arasındağı säyäsi qarşılıqnıñ tağın da tiränäyüen atadı. Ul soñğı aylarda 2 il arasındağı kierenkelekneñ nıq artuın telgä aldı.
Gruziädä Rusiäneñ 4 küzläw ofitserın qulğa aluğa Mäskäw yözlärçä gruziä watandaşın Rusiädän mäcbüri çığarıp cibärü, poçta häm transport elemtälären özü belän cawap birde.
Pifer Gruziä qullanğan tabiği gaz tulısınça diärlek Rusiädän kilä, şuña kürä Rusiä NATO häm Könbatış belän yaqınaya baruçı Tifliskä basımnı arttıru öçen Gruziägä gaz cibärüne tuqtatu turında mömkinlegen qarıy ala dide.
İkençe mömkinlek Ukraina belän Rusiä arasında yaña gaz suğışı. Uzğan qışta gaz bäyäse turında kileşä almaw säbäple Rusiä Ukrainağa gaz qudırunı tuqtatqan ide.
Bu Könbatış Yewropağa da gaz ağımın kimette. Häm Yewropa Rusiä gaz belän täemin itüdä ni däräcädä ışanıçlı bula ala dip uylana başladı.
Pifer şäxsän üze Ukraina belän yaña gaz suğışı mömkinlekläre kimi dip isäpi.
"Ukrainada gaz bäyäläre dönya däräcäsenä taba bara häm min yaña Rusiä-Ukraina gaz suğışı mömkinlekläre kimi dip isäplim. Şulay da bügenge gaz bazarındağı problemalarnı, atap äytkändä eşçänlekneñ tulısınça ütä kürenmäle bulmawın, Mäskäw energiäne säyäsi qoral itep qullanamı digän sorawlarnı isäpkä alğanda, andıy mömkinlekkä urın haman da qala birä" di Pifer.
Ukraindağı Xalıqara İminlek Problemaları Däwlät İnstitutı wäkile David Preiher barlıq uyın kartaları da Rusiä qulında ğına tügel, Rusiä gazınıñ töp yulı Ukraina aşa ütä häm bu Mäskäwgä täesir itü mömkinlege birä dide.
Preiher şulay uq Ukrainanıñ gaz tuplaw qorılmalarına bay buluın telgä aldı. Ul gaz bazları tulı bulsa qış buyı Yewropanı gaz belän täemin itä alaçaq dide. Häm bu Rusiä gaz cibärüne tuqtatqan oçraqta Ukrainada gaz qıtlığı bulmıyaçaq digänne añlata.
Ukrainadağı Ukrtransnafta däwlät şirkäteneñ şura räise urınbasarı Mıxaylo Gonçar bıltırğı gaz suğışı qullanuçılarnıñ Rusiägä qarata ışanıçın nıq kimette häm Mäskäw anı qabatlamıyaçaq dide.
Yaña gaz suğışı öçen öçençe mömkinlek dip Rusiä belän Üzäk Aziä arasında, ayırım alğanda Törkmänstan belän qarşılıq bula aluı ataldı. Pifer
"Minemçä, mäsälän, Törkmänstanda Yewropağa satqan gaz aqçasın Gazprom belän Törkmänstan arasında niçek büleşergä digän soraw bar. Törkmänstan inde meñ kubometr tabiği gaz bäyäsen 65 dollardan 100 dollarğa kütärergä teläwen belderde. Ägär ul anı tağın da kütärergä teläsä bu Törkmänstan belän Gazprom arasında säwdä qarşılığına kiterä" ala dide.
Ukraina wäkile Gonçar şulay uq Rusiäneñ gaz çığaru mömkinleklärenä dä bik ışanmasqa kiräk dide. Ayırım alğanda ul könbatış Seberdä gaz tabışınıñ kimüen iskä aldı häm Rusiäneñ başqa illärgä kileşülär nigezendä wäğdä itkän külämdä gaz cibärä alaçağına şik belderde.
Naif Aqmal, Praga.
Berençe mömkinlek dip ul Gruziä belän Rusiä arasındağı säyäsi qarşılıqnıñ tağın da tiränäyüen atadı. Ul soñğı aylarda 2 il arasındağı kierenkelekneñ nıq artuın telgä aldı.
Gruziädä Rusiäneñ 4 küzläw ofitserın qulğa aluğa Mäskäw yözlärçä gruziä watandaşın Rusiädän mäcbüri çığarıp cibärü, poçta häm transport elemtälären özü belän cawap birde.
Pifer Gruziä qullanğan tabiği gaz tulısınça diärlek Rusiädän kilä, şuña kürä Rusiä NATO häm Könbatış belän yaqınaya baruçı Tifliskä basımnı arttıru öçen Gruziägä gaz cibärüne tuqtatu turında mömkinlegen qarıy ala dide.
İkençe mömkinlek Ukraina belän Rusiä arasında yaña gaz suğışı. Uzğan qışta gaz bäyäse turında kileşä almaw säbäple Rusiä Ukrainağa gaz qudırunı tuqtatqan ide.
Bu Könbatış Yewropağa da gaz ağımın kimette. Häm Yewropa Rusiä gaz belän täemin itüdä ni däräcädä ışanıçlı bula ala dip uylana başladı.
Pifer şäxsän üze Ukraina belän yaña gaz suğışı mömkinlekläre kimi dip isäpi.
"Ukrainada gaz bäyäläre dönya däräcäsenä taba bara häm min yaña Rusiä-Ukraina gaz suğışı mömkinlekläre kimi dip isäplim. Şulay da bügenge gaz bazarındağı problemalarnı, atap äytkändä eşçänlekneñ tulısınça ütä kürenmäle bulmawın, Mäskäw energiäne säyäsi qoral itep qullanamı digän sorawlarnı isäpkä alğanda, andıy mömkinlekkä urın haman da qala birä" di Pifer.
Ukraindağı Xalıqara İminlek Problemaları Däwlät İnstitutı wäkile David Preiher barlıq uyın kartaları da Rusiä qulında ğına tügel, Rusiä gazınıñ töp yulı Ukraina aşa ütä häm bu Mäskäwgä täesir itü mömkinlege birä dide.
Preiher şulay uq Ukrainanıñ gaz tuplaw qorılmalarına bay buluın telgä aldı. Ul gaz bazları tulı bulsa qış buyı Yewropanı gaz belän täemin itä alaçaq dide. Häm bu Rusiä gaz cibärüne tuqtatqan oçraqta Ukrainada gaz qıtlığı bulmıyaçaq digänne añlata.
Ukrainadağı Ukrtransnafta däwlät şirkäteneñ şura räise urınbasarı Mıxaylo Gonçar bıltırğı gaz suğışı qullanuçılarnıñ Rusiägä qarata ışanıçın nıq kimette häm Mäskäw anı qabatlamıyaçaq dide.
Yaña gaz suğışı öçen öçençe mömkinlek dip Rusiä belän Üzäk Aziä arasında, ayırım alğanda Törkmänstan belän qarşılıq bula aluı ataldı. Pifer
"Minemçä, mäsälän, Törkmänstanda Yewropağa satqan gaz aqçasın Gazprom belän Törkmänstan arasında niçek büleşergä digän soraw bar. Törkmänstan inde meñ kubometr tabiği gaz bäyäsen 65 dollardan 100 dollarğa kütärergä teläwen belderde. Ägär ul anı tağın da kütärergä teläsä bu Törkmänstan belän Gazprom arasında säwdä qarşılığına kiterä" ala dide.
Ukraina wäkile Gonçar şulay uq Rusiäneñ gaz çığaru mömkinleklärenä dä bik ışanmasqa kiräk dide. Ayırım alğanda ul könbatış Seberdä gaz tabışınıñ kimüen iskä aldı häm Rusiäneñ başqa illärgä kileşülär nigezendä wäğdä itkän külämdä gaz cibärä alaçağına şik belderde.
Naif Aqmal, Praga.