Rusiä prezidentı turı efirda xalıq sorawlarına cawap birde

Çärşämbe könne Rusiä prezidentı Vladimir Putin televidenie häm radio aşa turı efirda xalıq sorawlarına cawap birde. Bu anıñ 2000 yılda xakimiätkä kilüennän soñ il xalqı belän ütkärgän 5-nçe şundıy oçraşuı buldı. 3 säğät eçendä ul rusiälelärneñ eçke häm tışqı säyäsät mäsäläläre turındağı 50-dän artıq sorawına cawap birde.
Putin turı efirda xalıq belän oçraşuın bıltırğı kebek ük ilneñ iqtisadıy qazanışların maqtawdan başladı. Ayırım alğanda ul iqtisadıy üseşneñ 7 protsent buluı, tışqı burıçlarnıñ tulısınça diärlek tülänep betüe turında söyläde.

Telefon, internet, kesä telefonnarınnan yazmaça kilgän 2 millionlap sorawnıñ qayberlären alıp baruçılar saylap aldı.

Şundıy sorawlar arasında möhäcirlek, Rusiädä arta baruçı millätara bäreleşlär turındağıları da buldı.

Bu közdä Çeçennarğa qarşı höcümnär belän yamanatı çıqqan Karelianıñ Kondopoga şähärennän kilgän sorawğa cawap birep Putin "Bezgä provokatorlar da, korrupsionerlar da kiräk tügel. Säwdä eşlärendä, awıl xucalığı bazarlarında tärtip urnaştırırğa kiräk. Migratsiä eşlärendä, xezmät belän täemin itüdä tärtip urnaştırırğa kiräk" dide.

2008 yılda ütäçäk prezident saylawlarında 3-nçe möddätkä xakimiättä qalu-qalmawı turındağı imeş mimeşlärgä ber yaqlap çik quysa da ul ikençe yaqlap yaña imeş-mimeşlär öçen cim birde diärgä bula. Putin konsitutsiäne üzgärtmiäçägen, 3-nçe möddätkä qalmıyaçağın, şul uq waqıtta il tormışına täesir itü mömkinlegen saqlap qalırğa cıyınuı turında belderde.

Soñğı aylarda Üzäk bank räis urınbasarı Andrey Kozlovnıñ, Putinnıñ Çeçnä säyäsäten tänqitläwçe jurnalist Anna Politkovskayanıñ häm başqa şäxeslärneñ üterelülärenä işaräläp nigä ildä yallap ütertülär arta bara digän sorawğa cawapta prezident andıy üterülär kiresençä kimi bara, Rusiä xakimiätläre xäzer bu yünäleştä uñışlıraq eşli dip cawap birde.

Rusiä-Gruziä arasındağı kierenkelek, Rusiädä Gruziä watandaşların ezärlekläwlär turındağı sorawlarğa cawap birep Putin Rusiäneñ ğämälläre Könyaq Osetiädä häm Abxaziädä qan qoyıluğa yul quymawnı maqsat itä dide.

Putin Gruziädän ayırılırğa teläwçe Könyaq Osetiä belän Abxaziäne Rusiägä quşu öçen tırışmawın, Gruziäneñ berbötenlegen tanuın äytte. Şul uq waqıtta anda yäşäwçe xalıqlarnıñ üzbilgelänü xoquqı bar dide.

Qırımnan Arkadiy Çekin Rusiä Ukraindadağı qırım tatarları problemasın çişärgä yardäm itä alamı digän soraw birde. Rusiä prezidentı Mäskäw möstäqil Ukrainanıñ eçke eşlärenä tıqşına almıy, bez şuña oxşaş problemanı çişüdä ürnäk kürsätü belän genä yardäm itä alabız, yäki Ukraina citäkçelege yardäm sorap möräcäğät itsä, problemağa artıq tirän kermi genä bulışlıq kürsätergä äzerbez dide.

Qazannan telefon aşa şaltıratqan Asiä Bulat qızınıñ ni öçen soñğı arada ğäskärgä aqça nıq arttırıldı, kemgä qarşı suğışqa äzerlänäbez digän sorawına Putin 2000 yıldan 2005 yılğa ğäskärgä totılğan aqça 3 yarım märtäbä arttırıldı. Bu nigezle çığımnar dip isäplim. Ğäskärgä çığımnar tulayım citeşterü külämeneñ 2 yarım protsentına citte. Ğömümi sannarğa qarağanda bu könbatış illärendägedän kimräk dip cawap birde.

Naif Aqmal, Praga.