Sişämbe könne Quşma Ştatlarda ütkän Kongress saylawlarında wäkillär pulatı demokratlar qulına küçte. Alar 435 urınlı tübän pulatta kimendä 227 tawışqa iä bulaçaq. Ämma Demokratlar yuğarı pulat senatta küpçelek urınnarnı prezident George Bushnıñ respublikannarınnan tartıp ala alırmı-yuqmı anısı berniçä säğät yäki könnän soñ ğına bilgele bulaçaq.
Sişämbe saylawlarınnan soñ Wäkillär Pulatında citäkçelekne üz qulına alaçaq Kaliforniä wäkile, demokrat Nancy Pelosi
"Bu Amerikan xalqı öçen zur ciñü köne. Bügen Amerika xalqı üzgäreş öçen tawış birde häm alar Demokratlarnıñ ilne yaña yünäleştä alıp baruı öçen tawış birde" dide Pelosi.
Demokratlarnıñ wäkillär pulatına saylawlarda ciñüe belän anda räislekkä dä AQŞ tarixında berençe märtäbä xatın qız, Pelosi kilä.
100 urınlı Senatta isä, kemneñ küpçelekne täşkil itäçäge äle bilgesez. Älegä demokratlar da, respublikannar da 49-ar tawışqa iä. Qalğan 2 urınnıñ kem qulında buluı böten senatnıñ yazmışın bilgeliäçäk. Ul 2 urın öçen ütkän saylawlarda tawışlarnı sanaw tağın berniçä säğätkä yäki xätta köngä suzılırğa mömkin.
İlneñ törle urınnarında ütkärelgän kiñküläm fiker beleşülärgä qarağanda bu üzgäreşlär demokratlarnıñ saylaw aldı wäğdäläre belän tügel, ä saylawçılarnıñ respublikannar qaramağındağı kongressqa häm prezident Bushqa açuı belän bäyle.
Töp amerikan kiñküläm mäğlümät çaraları ütkärgän soraşularda qatnaşqan amerikannarnıñ dürttän öçe küptän tügel senatta bulğan cäncallarnıñ üzlärenä nıq täesir itüen beldergän. Ul cäncallar arasında täesir itü mömkinlekläre belän satu itü turındağısı dı, wäkillär pulatı äğzalarınıñ üsmerlär belän bäyle censi cäncalları da bar.
Häm ul fiker beleşülärdä qatnaşqan saylawçılarnıñ 60-lap protsentı Bushnıñ Ğiraq suğışı säyäsätennän qänäğät bulmawın belderergä telägän.
Bush küptännän birle üzen häm üzeneñ respublikannarın terrorğa qarşı suğışta iñ yaxşı belgeç dip sürätläp, Ğiraq suğışı terrorğa qarğı suğışnıñ alğı sızığı dip täqrarlap kilde. Uzğan atnada ul Wäkillär Pulatına häm Senatqa berniçä respublikannı täqdim itkändä Kongressnıñ demokratlar qulına küçüe 2 suğışta da ciñelüne añlataçaq dide.
Bu saylawlarda Wäkillär Pulatı tulısınça yañadan, ä Senattağı 100 urınnıñ 33-e yañadan saylandı.
Demokratiä İnstitutı dip atalğan Waşingtondağı analitik üzäk mödire Patrick Basham bu saylawlar Bushnıñ inde qullanılğan köç buluın assızıqladı di. Yäğni ul xakimiättä qalsa da yañadan saylana almıy.
Anıñ fikerençä, eçke säyäsätkä kilgändä, cämäğätçelek demokratlarnıñ kongresstağı yaña rolen, qanunnarnı Wäkillär Pulatı häm Senat aşa ütkärgändä respublikannar belän bulaçaq bäxäslärne iğtibar belän küzätep baraçaq.
"Minemçä, ildäge xällärgä kilgändä, eçke säyäsätneñ härber öleşendä, salımnar, sälamätlek saqlaw, budjet, barlıq ul mäsälälärdä Bush turında uylaw könnän kön artqaraq qala barır kebek. Häm demokratlar berär qanunnı ütkärgännän soñ bez barıbız da uyanıp Äyye bu şulay, Bush moña veto salır axırı diäçäkbez. Şunda bez Bushnıñ möhim buluın, bälki döresräge qaywaqıt möhim buluın küräçäkbez" dide Basham.
Basham fikerençä, Bush tışqı säyätne citäkläwen däwam itäçäk. Ämma ul ölkädä dä prezident demokratlarğa iğtibar zur bulaçaq. Çönki demokratlar cayı çıqqan sayın prezidentqa qarşı çığaçaq.
Naif Aqmal, Praga.
"Bu Amerikan xalqı öçen zur ciñü köne. Bügen Amerika xalqı üzgäreş öçen tawış birde häm alar Demokratlarnıñ ilne yaña yünäleştä alıp baruı öçen tawış birde" dide Pelosi.
Demokratlarnıñ wäkillär pulatına saylawlarda ciñüe belän anda räislekkä dä AQŞ tarixında berençe märtäbä xatın qız, Pelosi kilä.
100 urınlı Senatta isä, kemneñ küpçelekne täşkil itäçäge äle bilgesez. Älegä demokratlar da, respublikannar da 49-ar tawışqa iä. Qalğan 2 urınnıñ kem qulında buluı böten senatnıñ yazmışın bilgeliäçäk. Ul 2 urın öçen ütkän saylawlarda tawışlarnı sanaw tağın berniçä säğätkä yäki xätta köngä suzılırğa mömkin.
İlneñ törle urınnarında ütkärelgän kiñküläm fiker beleşülärgä qarağanda bu üzgäreşlär demokratlarnıñ saylaw aldı wäğdäläre belän tügel, ä saylawçılarnıñ respublikannar qaramağındağı kongressqa häm prezident Bushqa açuı belän bäyle.
Töp amerikan kiñküläm mäğlümät çaraları ütkärgän soraşularda qatnaşqan amerikannarnıñ dürttän öçe küptän tügel senatta bulğan cäncallarnıñ üzlärenä nıq täesir itüen beldergän. Ul cäncallar arasında täesir itü mömkinlekläre belän satu itü turındağısı dı, wäkillär pulatı äğzalarınıñ üsmerlär belän bäyle censi cäncalları da bar.
Häm ul fiker beleşülärdä qatnaşqan saylawçılarnıñ 60-lap protsentı Bushnıñ Ğiraq suğışı säyäsätennän qänäğät bulmawın belderergä telägän.
Bush küptännän birle üzen häm üzeneñ respublikannarın terrorğa qarşı suğışta iñ yaxşı belgeç dip sürätläp, Ğiraq suğışı terrorğa qarğı suğışnıñ alğı sızığı dip täqrarlap kilde. Uzğan atnada ul Wäkillär Pulatına häm Senatqa berniçä respublikannı täqdim itkändä Kongressnıñ demokratlar qulına küçüe 2 suğışta da ciñelüne añlataçaq dide.
Bu saylawlarda Wäkillär Pulatı tulısınça yañadan, ä Senattağı 100 urınnıñ 33-e yañadan saylandı.
Demokratiä İnstitutı dip atalğan Waşingtondağı analitik üzäk mödire Patrick Basham bu saylawlar Bushnıñ inde qullanılğan köç buluın assızıqladı di. Yäğni ul xakimiättä qalsa da yañadan saylana almıy.
Anıñ fikerençä, eçke säyäsätkä kilgändä, cämäğätçelek demokratlarnıñ kongresstağı yaña rolen, qanunnarnı Wäkillär Pulatı häm Senat aşa ütkärgändä respublikannar belän bulaçaq bäxäslärne iğtibar belän küzätep baraçaq.
"Minemçä, ildäge xällärgä kilgändä, eçke säyäsätneñ härber öleşendä, salımnar, sälamätlek saqlaw, budjet, barlıq ul mäsälälärdä Bush turında uylaw könnän kön artqaraq qala barır kebek. Häm demokratlar berär qanunnı ütkärgännän soñ bez barıbız da uyanıp Äyye bu şulay, Bush moña veto salır axırı diäçäkbez. Şunda bez Bushnıñ möhim buluın, bälki döresräge qaywaqıt möhim buluın küräçäkbez" dide Basham.
Basham fikerençä, Bush tışqı säyätne citäkläwen däwam itäçäk. Ämma ul ölkädä dä prezident demokratlarğa iğtibar zur bulaçaq. Çönki demokratlar cayı çıqqan sayın prezidentqa qarşı çığaçaq.
Naif Aqmal, Praga.