Çeçnä prezidentı Ramzan Qadırov respublikanıñ yaña citäkçelären, üzeneñ säyäsi tirälegen bilgeläw öçen 5-nçe apreldä ütäçäk inawguratsiä çaraların kötep tormasqa buldı. Ul yuğarı wazıyfalarğa keşelärne Qadırov üzeneñ tuğannarı häm yaqınnarı arasınnan sayladı.
Qadırov bilgelägän keşelärneñ ütkäne törle. Qayberäwläre zamanında bäysezlek öçen köräşkän keşelär, ikençeläre ğömer buyı Mäskäwgä qarap toruçılar.
Ämma xäzer alarnı 2 närsä berläşterä. Barısı da yaña çeçen xökümätendä yuğarı wazıyfalar aldı häm barısı da küptän tügel respublikanıñ yaña prezidentı itep bilgelängän Ramzan Qadırovqa tuğrılıqlı keşelär.
1 martta Rusiä prezidentı Vladimir Putin 30 yäşlek Qadırovnı Çeçnä prezidentı itep bilgeläde häm ikençe könne ük respublika parlamentı bu qararnı rasladı.
Zamanında bäysezlek köräşçeläre yağında bulğan Ramzan 3 yıl elek üterelgän elekke prezident Äxmät Qadırovnıñ ulı.
Elegräk Ramzan Qadırov premyer ministr bulıp tordı häm fevral urtasında prezident Alu Alxanov wazıyfalarınnan kitkännän soñ prezident wazıyfaların ütäwçe bulıp kütärelde.
Anıñ Çeçnä başlığı urınına kütärelüe inde küptännän kötelä ide.
Qadırovnıñ yamanatı belän kiñ tanılğan qadırovçılar dip yörtelüçe şäxsi ğäskäre bar. Qadırovçılar yış qına keşelärne qanunsız räweştä köç belän alıp kitüdä, qıynaw üterülärdä ğäyeplilär.
Älegä räsmi räweştä prezidentqa äwerelmäsä dä, ä prezident antı birü häm inawguratsiä çaraları 5-nçe apreldä genä ütäçäk, Qadırov xökümättäge möhim urınnarğa üz keşelären bilgeläp quyarğa aşıqtı.
Timer yodrıqlı Qadırovnıñ bar xakimiätne üz qulına tuplawı Mäskäw mänfäğätlärenä turı kiläme?
1990 yıllar urtalarında Mäskäw bilgeläp quyğan Doku Zavgayev xökümäteneñ süzçese bulıp eşlägän säyäsi analitik Ruslan Margatov Azatlıq radiosına bolarnı belderde.
"Monıñ säbäpläre açıq. Çeçnä tulısınça ber genä keşe qulında bulğanda kiläçäktä Mäskäw kiräk bulsa respublika belän teläsä ni eşli ala. Ägär xalıqqa üz citäkçesen saylaw mömkinlege birelsä, xalıq ber ğailä kebek berdäm bulaçaq. Ämma xalıq fikeren sorap tormıyça alar respublika citäkçelegenä ber keşene quysalar andıy respublikanı cimerü häm qurqıtu ciñelräk bula. Näq menä şuña kürä şundıy wäzğiät tudırıla häm saqlana" di Margatrov.
Qadırov ütkärgän üzgäreşlär näticäsendä elek premyer ministrnıñ Çeçnäne tözekländerü eşläre öçen cawaplı berençe urınbasarı bulğan Odes Baisultanov premyer ministr itep bilgelände. 41 yäşlek Baisultanov Qadırovnıñ anası yağınnan tuğannan tuğanı.
Groznıy şähär başlığı itep Qadırov Möslim Xuçievnı bilgeläde. Xuçiev Äxmät Qadırov isemendäge xäyriä waqıfınıñ vitse prezidentı häm Putin yaqlı Ğädel Rusiä partiäseneñ Çeçnä bülege başlığı.
Elekke Çeçen premyer ministr urınbasarı Xalid Vaixanov Çeçnä Iminlek Şurası sekretare itep bilgelände. Ul da Qadırovnıñ yaqınnarınnan berse.
Qadırovnıñ yaqın dustı Alambek Yasayev eçke eşlär ministrı urınbasarı itep bilgelände. Yasayev elekoyışqan cinayätçelekkä qarşı köräş bülegen häm Qadırov ğäskärläreneñ ber bülegen citäklägän ide.
Mäskäwdäge Kavkaz belgeçe Sergey Grigoryans Azatlıq radiosına, Qadırovqa üzenä tuğrılıqlı keşelärne şulay tuplaw mömkinlege birü Mäskäw öçen qurqınıçlı da bula ala di.
"Äle bik yäş Qadırovnıñ berär zaman üz xakimiäten Mäskäw belän böten bäyläneşlärne özü öçen faydalanmıyaçağına ışanıç yuq" dide Grigoryans.
2 atna ğına elek Çeçnä prezidentı itep bilgelängän Qadırov inde berniçä möhim planın da iğlan itte.
Interfax agentlığı Qadırov Çeçnä konstitutsiäsenä respublikanı Rusiägä nığraq bäyläwçe üzgäreşlär kertergä çaqırdı dip xäbär itte.
2003 yılda qabul itelgän xäzerge konstitutsiädä Çeçnä Rusiä Federatsiäse subyektı dip atala. Ämma Qadırovn monı tağın da nığıtırğa teli.
Bu atnada Qadırov şulay uq Rusiä törmälärendäge çeçen totqınnarnıñ kiläse yıl başına Çeçnä törmälärenä küçereläçägen iğlan itte.
Federal törmä citäkçelege monıñ belän rizalaşqan dip xäbär itelä.
Näticädä Çeçnägä 900-läp totqın qaytaçaq. Ğömerlek törmä cäzasına xökem itelgännär genä Çeçnägä cibärelmiäçäk.
Qadırov elek tä Rusiä törmälärendä çeçen totqınnarğa naçar möğämälä buluı turında äytep kilä ide. Keşe xoquqların yaqlawçı qayberäwlär bu andıy totqınnarğa üz tuğannarına yaqınraq bulu häm törmä xezmätkärläre belän totqınnar tarafınnan bulğan milli diskriminatsiädän qotılu mömkinlege biräçäk dip xuplaw belderde.
Ämma Çeçnä törmälärendä alarnıñ nindi şartlarğa elägüen äytep bulmıy. Yewropa Şurasınıñ keşe xoquqları komissionerı Thomas Hammerberg bu ayda Çeçnädä bulğanda respublika törmälärendäge xällär bik yaman, anda bik räximsez azaplawlar däwam itä dip äytkän ide.
Naif Aqmal
Ämma xäzer alarnı 2 närsä berläşterä. Barısı da yaña çeçen xökümätendä yuğarı wazıyfalar aldı häm barısı da küptän tügel respublikanıñ yaña prezidentı itep bilgelängän Ramzan Qadırovqa tuğrılıqlı keşelär.
1 martta Rusiä prezidentı Vladimir Putin 30 yäşlek Qadırovnı Çeçnä prezidentı itep bilgeläde häm ikençe könne ük respublika parlamentı bu qararnı rasladı.
Zamanında bäysezlek köräşçeläre yağında bulğan Ramzan 3 yıl elek üterelgän elekke prezident Äxmät Qadırovnıñ ulı.
Elegräk Ramzan Qadırov premyer ministr bulıp tordı häm fevral urtasında prezident Alu Alxanov wazıyfalarınnan kitkännän soñ prezident wazıyfaların ütäwçe bulıp kütärelde.
Anıñ Çeçnä başlığı urınına kütärelüe inde küptännän kötelä ide.
Qadırovnıñ yamanatı belän kiñ tanılğan qadırovçılar dip yörtelüçe şäxsi ğäskäre bar. Qadırovçılar yış qına keşelärne qanunsız räweştä köç belän alıp kitüdä, qıynaw üterülärdä ğäyeplilär.
Älegä räsmi räweştä prezidentqa äwerelmäsä dä, ä prezident antı birü häm inawguratsiä çaraları 5-nçe apreldä genä ütäçäk, Qadırov xökümättäge möhim urınnarğa üz keşelären bilgeläp quyarğa aşıqtı.
Timer yodrıqlı Qadırovnıñ bar xakimiätne üz qulına tuplawı Mäskäw mänfäğätlärenä turı kiläme?
1990 yıllar urtalarında Mäskäw bilgeläp quyğan Doku Zavgayev xökümäteneñ süzçese bulıp eşlägän säyäsi analitik Ruslan Margatov Azatlıq radiosına bolarnı belderde.
"Monıñ säbäpläre açıq. Çeçnä tulısınça ber genä keşe qulında bulğanda kiläçäktä Mäskäw kiräk bulsa respublika belän teläsä ni eşli ala. Ägär xalıqqa üz citäkçesen saylaw mömkinlege birelsä, xalıq ber ğailä kebek berdäm bulaçaq. Ämma xalıq fikeren sorap tormıyça alar respublika citäkçelegenä ber keşene quysalar andıy respublikanı cimerü häm qurqıtu ciñelräk bula. Näq menä şuña kürä şundıy wäzğiät tudırıla häm saqlana" di Margatrov.
Qadırov ütkärgän üzgäreşlär näticäsendä elek premyer ministrnıñ Çeçnäne tözekländerü eşläre öçen cawaplı berençe urınbasarı bulğan Odes Baisultanov premyer ministr itep bilgelände. 41 yäşlek Baisultanov Qadırovnıñ anası yağınnan tuğannan tuğanı.
Groznıy şähär başlığı itep Qadırov Möslim Xuçievnı bilgeläde. Xuçiev Äxmät Qadırov isemendäge xäyriä waqıfınıñ vitse prezidentı häm Putin yaqlı Ğädel Rusiä partiäseneñ Çeçnä bülege başlığı.
Elekke Çeçen premyer ministr urınbasarı Xalid Vaixanov Çeçnä Iminlek Şurası sekretare itep bilgelände. Ul da Qadırovnıñ yaqınnarınnan berse.
Qadırovnıñ yaqın dustı Alambek Yasayev eçke eşlär ministrı urınbasarı itep bilgelände. Yasayev elekoyışqan cinayätçelekkä qarşı köräş bülegen häm Qadırov ğäskärläreneñ ber bülegen citäklägän ide.
Mäskäwdäge Kavkaz belgeçe Sergey Grigoryans Azatlıq radiosına, Qadırovqa üzenä tuğrılıqlı keşelärne şulay tuplaw mömkinlege birü Mäskäw öçen qurqınıçlı da bula ala di.
"Äle bik yäş Qadırovnıñ berär zaman üz xakimiäten Mäskäw belän böten bäyläneşlärne özü öçen faydalanmıyaçağına ışanıç yuq" dide Grigoryans.
2 atna ğına elek Çeçnä prezidentı itep bilgelängän Qadırov inde berniçä möhim planın da iğlan itte.
Interfax agentlığı Qadırov Çeçnä konstitutsiäsenä respublikanı Rusiägä nığraq bäyläwçe üzgäreşlär kertergä çaqırdı dip xäbär itte.
2003 yılda qabul itelgän xäzerge konstitutsiädä Çeçnä Rusiä Federatsiäse subyektı dip atala. Ämma Qadırovn monı tağın da nığıtırğa teli.
Bu atnada Qadırov şulay uq Rusiä törmälärendäge çeçen totqınnarnıñ kiläse yıl başına Çeçnä törmälärenä küçereläçägen iğlan itte.
Federal törmä citäkçelege monıñ belän rizalaşqan dip xäbär itelä.
Näticädä Çeçnägä 900-läp totqın qaytaçaq. Ğömerlek törmä cäzasına xökem itelgännär genä Çeçnägä cibärelmiäçäk.
Qadırov elek tä Rusiä törmälärendä çeçen totqınnarğa naçar möğämälä buluı turında äytep kilä ide. Keşe xoquqların yaqlawçı qayberäwlär bu andıy totqınnarğa üz tuğannarına yaqınraq bulu häm törmä xezmätkärläre belän totqınnar tarafınnan bulğan milli diskriminatsiädän qotılu mömkinlege biräçäk dip xuplaw belderde.
Ämma Çeçnä törmälärendä alarnıñ nindi şartlarğa elägüen äytep bulmıy. Yewropa Şurasınıñ keşe xoquqları komissionerı Thomas Hammerberg bu ayda Çeçnädä bulğanda respublika törmälärendäge xällär bik yaman, anda bik räximsez azaplawlar däwam itä dip äytkän ide.
Naif Aqmal