Moxtaclarğa yärdäm itü törle ildä törleçä bara. Ämma iñ uñışlısı waqif yunäleşe dip bilgelänä. Bu xaqta pänceşämbe könne Qazanda uzğan “Rusiädä xäyriäçelek: tarixi täcribä häm üseş şartları” digän Xalıqara konferensiädä äytelde.
Waqif – moxtaclarğa yärdäm itü oyışması, yäğni baylar, aqçaları bulğannar üzlärennän öleş çığaralar – bergä cıyılıp. Bu yunäleşne Rusiädä cäyelderü kiräk dide Mäskäwdän kilgän ğalim Leonid Syukiäynen. Ul Rusiädä waqif institutı oyıştırmıy torıp İslam yañarışı bula almıy dide. Şuña wäqıflar buyınça Rusiä Qanunın qabul itärgä kiräklegen belderde.
Mäsälän, Törkiädä bu eş inde cayğa salınğan. Wäqıflar çittän uqırğa kilgän studentlarğa, şul isäptän Tatarstan şäkertlärenä dä yärdäm itep kilälär. Ğäriplärgä, tol qalğan xatınnarğa, sorap kilgän keşelärgä aqçalar birelä. Bu xaqta Tatarstan prezidentınıñ säyäsi mäs'älälär buyınça kiñäşçese Rafail Xäkimov:
Töreklärneñ yaxşı mirası bar, bälki alar anı tatarlardan anı alğandır. Min Amerikada bulğan idem anda törekläre klubları, eşmäkärläre, kibetläre bar. Menä şul yunäleştä eşlärgä kiräk, çönki inqilabqa qädär bu bezdä cäyelgän ide.Rafail Xäkimov xäyriäçelek - aqça taratu ğına bulmasın ide, bilgele ğäriplärgä birü zarur, ä üze xezmät itä alğan, ämma moxtac bulğannarğa aqça eşlärgä öyrätü kiräk berençe çiratta di.
Utırışta Törkiäneñ Märmär universitetı ğalime Cahit Baltacı:
Qor’ändä waqif digän süz bulmasa da, cawap kötmiçä yärdäm, yaxşılıq itü süzläre bar. Ägär yärdäm itkän keşedän nindi jawap ğämäl kötsäñ bu inde satulaşu bula. Mäsälän, Yevropada etlär totu öçen oyıştırılğan waqif çığımnarın Afrikağa cibärsäñ, anda xäyerçelek probleması xäl iteläçäkCahit Baltacı äytüençä, elek wäqıflar isä äcätlären qaytara almağan keşelärgä yärdäm itkän, yarlıraq qızlarğa kiäwgä çığar aldınnan birnälär cıyıp birgän.
Añlaşıla ki, möselmannar öçen zäkät digän äyber bar. Ämma bu yunäleş tä älegä cäyelep kitä almıy. Konferensiädä isä Leonid Syukiäynen wäqıflar yunäleşen Şäriğät'kä nigezlänmägän - ayırım şartları yuq, şuña anı törleçä eşläp bula di.
Konferensiädä Rusiädä moxtaclarğa yärdäm itü nigeze eşlänmägäne bilgeläp uzıldı. Şuña İdel buyı töbäkläre tarixı täcribäsen qullanu kiräklege assızıqlandı. Çönki inqilabqa qädär näq bu yaqlarda älege eş uñışlı barğan.
Landış Xarrasova