Rusiä, Törkmänstan häm Qazaxstan urtaq gaz ütkärgeçne tözü turında kileşü qabul itte

Rusiä Üzäk Aziä energiä çığanaqların kontrol itü yunäleşendä zur adım yasadı. Bügen Rusiä prezidentı Vladimir Putin, Törkmänstan häm Qazaxstan citäkçelege Kaspiy dingez yarı buylap gaz ütkärğeçne tözü turında kileşügä ireşte. Bu kileşü, AQŞ, Yevopa häm Qıtaynıñ Törkmänstan ğazın turından-turı aluğa bulğan ömeten özde
Bügen qabul itelgän kileşü, öç prezidentnıñ Törkmänbaşı şähäre yanında bulğan söyläşülärneñ näticäse. Urtaq qararda, yaña gaz ütkägeçneñ tözeleşen başlaw turındağı kileşülär sentaberdä imzalanaçaq di belderelä. Plan nigezendä Yevropağa barası ğaz Qazaxstan häm Rusiä aşa ütärgä tieş bula. Kileşü nigezendä Uzbäkstandağı Sovet zamanındağı cihazlar da yañartılırğa tieş. Bu ğämällär Aziädäge gaznı Rusiä kontrolennän çığarırğa telägän Quşma Ştatlar, Yevropa, Qıtaynıñ plannarın boza.

Rusiä prezidentı Vladimir Putin bügenge kileşü turında bolarnı äytte :

Bezneñ bügenge kileşübez Piterburda zur 8lek samitında quyılşan maqsat häm burçılarğa tulısınça turı kilüen qänägätlelek belän bilgelim. Xäzer yaña yatmalarda eş alıp baru turında süz bara, bu üz çiratındaa transport mömkinleklären arttıru maqsatın quya

Öç citäkçe dä, kileşüneñ diplomatik yağına iğtbarnı kimetergä tırıştı. Bu kileşü, Mäskäw energiä çığanaqlarına kontrollen säyäsi maqsatlarda qullana, digän belderlär artan waqıtta qabul itelä. Mäskäw Könbatışnıñ şul xaqtağı däğwälären kire qağa. Törkmänstan prezidentı bu kileşü här yaq öçen faydalı dip belderä .

Qazaxstan prezidentı Nursoltan Nazarbayev ta, proektnıñ säyäsi yağı yuq, anda fayda ğına küz aldında totıla dip beldergän.

Şul uq waqıtta Birdemöxämmädov Quşma Ştatlar alıp barğan häm Rusiäne urap uzuçu ğaz torbasın tözü proektı da isäptän çığarılmıy di.

Läkin Rusiäneñ energiä minsitrı Viktor Xristenko bu proektnıñ üsüenä ömet az, digän fiker belderde. Texnologik, qanuni, ekogik qıyınlıqlar şul xälte kup ki, monda aqça kerterlek investor tabu mömkin bulmayaçaq, säyäsi investornı sanamağanda inde, dip äytkän Viktor Xristenko

Londonda urnaşqan Dönya Eneregitikasın tikşergän fänni üzäkneñ baç belgeçe Julian Lee bu mäsälädä bolay di

''Xäzerge waqıtta şul açıq kürenä, Kaspoy buylap ikençe gaz yäki neft ütkärgeçen tözügä İran häm Rusiä ikese dä veto salırğa mömkin. Şulay itep, minem uylawımça, Üzäk Aziädän yevropağa baruçı häm Rusiäne urap uzuçı başqa torba ütkärgeçne kürü awır bulaçaq"

Gaznıñ yaña yatmaları bulğan Törkmänstannıñ yaña Prezidentı alternativ transport yullarınıñ mömkinlege turında äytä. Birdemöxämmädov, Törkmänstan İran, Qıtay, Afğanstan, Hindstan belän ütkärgeçlär buldıru belän qızısına, digän ide.

Törkmänstan gaz yatmalarınñ küläme turında bäysez tikşerü näticälären dönyağa çığarmıy. Küp sanlı dönya illäre belän törba ütkärgeçlär tözü öçen ilneñ gazı citäme soñ dip sorağaç, Birdemöxämmädov, borçılmagız anda barısına da, citä dip cawap birgän.

Bikä Timerova