Xoquq yaqlaw oyışmaları Quşma Ştatlarğa kilgän Törkmänstan prezidentına basım yasarğa çaqıra. Törkmän prezidentı Gurbanguli Birdemöxämmädov Amerikağa yäkşämbe könne kilde. 1998 yıldan birle AQŞqa Törkmän başlığınıñ kilgäne yuq ide. Säfärneñ maqsatı BMO Ğömümi Cıyınında çığış yasaw häm neftkä bay bu ilneñ säwdä mänfäğätlären alğa sörü. Xoquq yaqlaw oyışmaları isä bu Azatlıq Radiosı xäbärçese Ogulsapar Muradovanıñ bıltır törmädä ülüe turında sorawlar birü häm reformalar wäğdälären ütärgä basım yasaw öçen uña mömkinlek di.
Düşämbe könne Birdemöxämmädov Quşma Ştatlarnıñ Columbia Universitetında Dönya Citäkçeläre Forumında qatnaştı. Şulay uq AQŞ däwlät sekretare Condoleezza Rice belän oçraşu, häm çärşämbe könne BMO Ğömümi Cıyınında çığış yasaw da kötelä.
Birdemöxämmädov uzğan dikäber ayında prezident Saparmurat Niyazov ülgännän soñ aşığış räweştä oyıştırılğan saylawlar näticäsendä fevral ayında 5 yılğa xakimiätkä kilde.
Niyazov 5 million xalqı bulğan bu ilne 15 distä yıl buyı tışqı dönyadan izolyatsiäläp tordı, Aşxabad belän xalıqara cämäğätçelek arasında dialog urnaştıruğa yul quymadı.
Niyazovnıñ ülemennän soñ berniçä kön ütügä xakimiäne üz qulına alğan Birdemöxämmädov küp tä ütmästän ildä reformalar ütkärergä wäğdä itte.
Ämma xoquq yaqlawçılar bu säfär barışında Törkmänstan citäkçese belän açıqça söyläşü bulmıy qalırğa tieş tügel di.
Ekstremal Jurnalistika üzägen citäkläwçe Oleg Panfilov Azatlıq Radiosına açıqlıq turında wäğdälär genä citärlek tügel dip belderde.
"Min äle Törkmänstan prezidentınıñ aldağı adımnarın farazlıy almıym. Ämma aña daimi zur iğtibar bulırğa tieş dip uylıym. Häm törle xalıqara oyışmalarnıñ Törkmänstanda problemalar buluı, berençe çiratta süz irege problemaları buluı turında waqıt-waqıt iskä töşerep toruı yaxşı närsä. Ul irek berqayçan da bulmadı. Törkmänstanda normal jurnalistika barlıqqa kilsen öçen şartlar da tudırırğa kiräk. Törkmän prezidentı söyläp kenä qalırğa tügel, berär närsä eşlärgä dä tieş" dide Panfilov.
Jurnalistlarnı yaqlaw komitetı şimbä könne däwlät sekretare Riceqa tapşırğan açıq xatında Birdemöxämmädov belän oçraşuda keşe xoquqları häm matbuğat irege mäsälälären kütärergä çaqırdı.
58 yäşlek Azatlıq Radiosı xäbärçese häm Törkmän Helsinki Törkemeneñ elekke keşe xoquqları küzätüçese Muradova ber yıl elek Törkmän törmäsendä bilgesez şartlarda ülde. Ul qoral yörtüdä ğäyeplänep 6 yılğa törmägä yabılğan ide. Xoquq yaqlawçılar bu uylap çığarılğan ğäyepläw dip täqrarlıy.
Jurnalistlarnı yaqlaw komitetı Muradova ülemenä bäyle küp kenä sorawlarğa cawap alırğa häm Muradova üleme turında döreslekne açuda prezident Birdemöxämmädovnıñ şäxsän qatnaşuın sorarğa çaqıra Ricenı.
Açıq xatta Oluğsapar Muradovanıñ üleme häm anıñ belän bergä xökem itelgännärneñ yazmışı turında döreslekne açu Törkmänstanda matbuğat iregen häm keşe xoquqları torışın yaxşırtuğa taba berençe möhim adım bulır ide dielä.
Muradovanıñ tuğannarı anıñ mäyetendä köç qullanu ezläre açıq kürenä ide dilär.
Jurnalistlarnı yaqlaw komitetı Riceqa Törkmänstan xakimiätläreneñ Muradova üleme turında bäysez tikşerü ütkärü mömkinlege birmäwe, şul uq waqıtta räsmi meditsina tikşerüe näticälären dä açmawı turında belderä.
Çiklärne tanımawçı xäbärçelär oyışmasınıñ Yewropa bülege citäkçese Elsa Vidal Azatlıq Radiosına Birdemöxämmädov Muradova eşeneñ onıtılmıyaçağın belep torırğa tieş häm bu berdän-ber oçraq qına tügel dide.
"Bez jurnalistlarnıñ üterelüen anıñ isenä töşerergä telibez. Bu üterü oçrağın häm äle dä törmädä bulğan başqa jurnalistlar eşen tikşerergä kiräk. Bez barıbız da alarnıñ xäle, bigräk tä sälamätlege öçen borçılabız" dide Vidal.
Şulay itep Birdemöxämmädov Törkmänstannıñ yaña citäkçelegen reformalar motorı itep kürsätergä häm üz ilen energiä investitsiäläre, säwdä öçen otışlı il itep sürätlärgä tırışqanda, başqalar anıñ söylägännärenä mökkibän kitep eşlägännäre turında onıtırğa yaramıy dip kisätä.
Naif Aqmal
Birdemöxämmädov uzğan dikäber ayında prezident Saparmurat Niyazov ülgännän soñ aşığış räweştä oyıştırılğan saylawlar näticäsendä fevral ayında 5 yılğa xakimiätkä kilde.
Niyazov 5 million xalqı bulğan bu ilne 15 distä yıl buyı tışqı dönyadan izolyatsiäläp tordı, Aşxabad belän xalıqara cämäğätçelek arasında dialog urnaştıruğa yul quymadı.
Niyazovnıñ ülemennän soñ berniçä kön ütügä xakimiäne üz qulına alğan Birdemöxämmädov küp tä ütmästän ildä reformalar ütkärergä wäğdä itte.
Ämma xoquq yaqlawçılar bu säfär barışında Törkmänstan citäkçese belän açıqça söyläşü bulmıy qalırğa tieş tügel di.
Ekstremal Jurnalistika üzägen citäkläwçe Oleg Panfilov Azatlıq Radiosına açıqlıq turında wäğdälär genä citärlek tügel dip belderde.
"Min äle Törkmänstan prezidentınıñ aldağı adımnarın farazlıy almıym. Ämma aña daimi zur iğtibar bulırğa tieş dip uylıym. Häm törle xalıqara oyışmalarnıñ Törkmänstanda problemalar buluı, berençe çiratta süz irege problemaları buluı turında waqıt-waqıt iskä töşerep toruı yaxşı närsä. Ul irek berqayçan da bulmadı. Törkmänstanda normal jurnalistika barlıqqa kilsen öçen şartlar da tudırırğa kiräk. Törkmän prezidentı söyläp kenä qalırğa tügel, berär närsä eşlärgä dä tieş" dide Panfilov.
Jurnalistlarnı yaqlaw komitetı şimbä könne däwlät sekretare Riceqa tapşırğan açıq xatında Birdemöxämmädov belän oçraşuda keşe xoquqları häm matbuğat irege mäsälälären kütärergä çaqırdı.
58 yäşlek Azatlıq Radiosı xäbärçese häm Törkmän Helsinki Törkemeneñ elekke keşe xoquqları küzätüçese Muradova ber yıl elek Törkmän törmäsendä bilgesez şartlarda ülde. Ul qoral yörtüdä ğäyeplänep 6 yılğa törmägä yabılğan ide. Xoquq yaqlawçılar bu uylap çığarılğan ğäyepläw dip täqrarlıy.
Jurnalistlarnı yaqlaw komitetı Muradova ülemenä bäyle küp kenä sorawlarğa cawap alırğa häm Muradova üleme turında döreslekne açuda prezident Birdemöxämmädovnıñ şäxsän qatnaşuın sorarğa çaqıra Ricenı.
Açıq xatta Oluğsapar Muradovanıñ üleme häm anıñ belän bergä xökem itelgännärneñ yazmışı turında döreslekne açu Törkmänstanda matbuğat iregen häm keşe xoquqları torışın yaxşırtuğa taba berençe möhim adım bulır ide dielä.
Muradovanıñ tuğannarı anıñ mäyetendä köç qullanu ezläre açıq kürenä ide dilär.
Jurnalistlarnı yaqlaw komitetı Riceqa Törkmänstan xakimiätläreneñ Muradova üleme turında bäysez tikşerü ütkärü mömkinlege birmäwe, şul uq waqıtta räsmi meditsina tikşerüe näticälären dä açmawı turında belderä.
Çiklärne tanımawçı xäbärçelär oyışmasınıñ Yewropa bülege citäkçese Elsa Vidal Azatlıq Radiosına Birdemöxämmädov Muradova eşeneñ onıtılmıyaçağın belep torırğa tieş häm bu berdän-ber oçraq qına tügel dide.
"Bez jurnalistlarnıñ üterelüen anıñ isenä töşerergä telibez. Bu üterü oçrağın häm äle dä törmädä bulğan başqa jurnalistlar eşen tikşerergä kiräk. Bez barıbız da alarnıñ xäle, bigräk tä sälamätlege öçen borçılabız" dide Vidal.
Şulay itep Birdemöxämmädov Törkmänstannıñ yaña citäkçelegen reformalar motorı itep kürsätergä häm üz ilen energiä investitsiäläre, säwdä öçen otışlı il itep sürätlärgä tırışqanda, başqalar anıñ söylägännärenä mökkibän kitep eşlägännäre turında onıtırğa yaramıy dip kisätä.
Naif Aqmal