İngliz telendä çığa torğan Moscow Times gäzite 23 yül sanında Novaya gazeta küzätüçese Yulia Latıninanıñ "Prezidentnıñ dusları häm alarnıñ appetitları" dip atalğan mäqäläsen bastırdı...
"Oligarxlar tiräsendä yaña ığı-zığı gäcäp närsä tügel, ğäcäbe – moña qarata tuğan reaksiädä: äyterseñ monı berkem kötmägän, äyterseñ, ayaz könne kük kükrägän", dip başlıy üzeneñ mäqäläsen Yulia Latınina, häm, bolay däwam itä: Başta Vladimir Gusinski buldı, anıñ bar ğäyebe – säyäsi köräştä ciñelü ide. Gusinskinıñ media imperiäse ciñüçelärgä bülep birelde. Demokratiä bulmağan illär öçen ğädäti xäl. Annan soñ Boris Berezovski çiratı citte. Ul Berdäm Rusiägä häm Putinğa ciñü yasap birde. Patşa yasaw qurqınıç käsep, bigräk tä, ul turıda gel tuqıp torsañ. Berezovskinıñ milege - anıñ, säyäsät belän şöğellänmägän partnerlarına eläkte.
Şunnan soñ Yakov Goldovski, Gazprom aqçasına tözelgän, Sibur dip atalğan zur nefteximiä şirkäte xujası. Gazprom Siburnı üzenä qaytarırğa teläde, ämmä Goldovski aqıllıraq bulıp çıqtı. Siloviklar anı utırtırğa mäcbür buldı, häm törmägä kilep "şulay aqıllı bulğaç, Siburnı niçek qaytarırğa ikänen öyrät" dip soradı. Annarı soñ Yuri Şefler, "Stoliçnaya" häm "Moskovskaya" dip atalğan araqılar xujası. Däwlät bu markalarnı annan tartıp alıp "Soyuzplodimport" isemle däwlät şirkätenä birde. Şirkätneñ başına "Urıs şikäre" isemle kompaniäneñ elekke başlığı Vladimir Loginov quyıldı. "Urıs şikäre"neñ däwlätkä 100 million dollar burıçı bar ide. Kompaniä citäkeçläreneñ berse üterelde, ikençesenä xöcüm yasaldı. Ülgän xezmättäşeneñ daçasın Loginov elekke yustitsiä ministrı Valentin Kovalevqa birde. Gärçä üze anı elegräk rişwätçelektä ğöyeplägän ide.
Şuşı dürt oçraqnı küp närsä berläşeterä, dip yaza Latınina. Berençedän, bu eşlärne alıp barğan keşelärneñ yuridik buldıqsızlığı. İkençedän, bu eşlär näticäsendä iqtisadqa kilgän qotıçqıç zıyan. Äytik, Siburnıñ aktivları qaya kitep betkänder, alla belsen, ämmä kompaniä bularaq ul can täslim qıldı. Öçençedän, däwlät milege öçen qayğırtqan bu keşelärneñ niçek saylanuwı säyer: stukaçlarnı saylaw prinsibınnan çığıp – härbersenä kompromat bulırğa tieş.
Siloviklarnıñ apetitları çamasız, dip däwam itä Latınina, läkin bu – mäsäläneñ ber genä yağı. İkençese – alarda bulğan absolut immunitet. Prezident üzeneñ dusların berqayçan häm bernärsä öçen dä urınınnan almıy. Alar ğap-ğadi keşelär. Läkin, tarixçı Lord Acton äytmeşli, xakimiät boza, ä absalut xakimiät absolut räweştä boza. Bu keşelär qulında bar qüät strukturaları, häm alar urınınnan kitmiäçäk, çönki duslarnı urınnan almıylar.
Bu köräştä kem ciñäçäk? Kölkele soraw. "Kurski" köymäse, Dubrovqa qazası, Ğiraq suğışı waqıtındağı xatalar öçen berkemgä berni bulmağan ikän, nindider Yukos öçen genä kemgä ni bulsın di? Prezident duslarına tuğırılıqlı. Şunıñ öçen ul waris bulıp saylandı da.
Oligarxlarğa qarşı kampaniä däwam itäçäkme? Mägnäsez soraw. Bu kampaniäne başlawğa kürsätmä bulmağan oçraqta da, susağan prokurorlar üz eşen däwam itäçäk.
Bu närsä belän betäçäk? Oçqıç komandirı rulne duslarına tapşırdı, ä alarnıñ üz ğömerendä samokattan qatlawlıraq äyber belän idarä itep qarağanı yuq. Oçqıç awışa başladı, läkin alarnı kabinadan quıp çığaru uñaysız, ni genä äytmä – duslar bit. Mondıy xälneñ närsä belän betäsen inde üzegez çamalağız dip tämamlıy mäqäläsen Novaya gazeta küzätüçese Yulia Latınina.
Ali Gilmi, Praga
Şunnan soñ Yakov Goldovski, Gazprom aqçasına tözelgän, Sibur dip atalğan zur nefteximiä şirkäte xujası. Gazprom Siburnı üzenä qaytarırğa teläde, ämmä Goldovski aqıllıraq bulıp çıqtı. Siloviklar anı utırtırğa mäcbür buldı, häm törmägä kilep "şulay aqıllı bulğaç, Siburnı niçek qaytarırğa ikänen öyrät" dip soradı. Annarı soñ Yuri Şefler, "Stoliçnaya" häm "Moskovskaya" dip atalğan araqılar xujası. Däwlät bu markalarnı annan tartıp alıp "Soyuzplodimport" isemle däwlät şirkätenä birde. Şirkätneñ başına "Urıs şikäre" isemle kompaniäneñ elekke başlığı Vladimir Loginov quyıldı. "Urıs şikäre"neñ däwlätkä 100 million dollar burıçı bar ide. Kompaniä citäkeçläreneñ berse üterelde, ikençesenä xöcüm yasaldı. Ülgän xezmättäşeneñ daçasın Loginov elekke yustitsiä ministrı Valentin Kovalevqa birde. Gärçä üze anı elegräk rişwätçelektä ğöyeplägän ide.
Şuşı dürt oçraqnı küp närsä berläşeterä, dip yaza Latınina. Berençedän, bu eşlärne alıp barğan keşelärneñ yuridik buldıqsızlığı. İkençedän, bu eşlär näticäsendä iqtisadqa kilgän qotıçqıç zıyan. Äytik, Siburnıñ aktivları qaya kitep betkänder, alla belsen, ämmä kompaniä bularaq ul can täslim qıldı. Öçençedän, däwlät milege öçen qayğırtqan bu keşelärneñ niçek saylanuwı säyer: stukaçlarnı saylaw prinsibınnan çığıp – härbersenä kompromat bulırğa tieş.
Siloviklarnıñ apetitları çamasız, dip däwam itä Latınina, läkin bu – mäsäläneñ ber genä yağı. İkençese – alarda bulğan absolut immunitet. Prezident üzeneñ dusların berqayçan häm bernärsä öçen dä urınınnan almıy. Alar ğap-ğadi keşelär. Läkin, tarixçı Lord Acton äytmeşli, xakimiät boza, ä absalut xakimiät absolut räweştä boza. Bu keşelär qulında bar qüät strukturaları, häm alar urınınnan kitmiäçäk, çönki duslarnı urınnan almıylar.
Bu köräştä kem ciñäçäk? Kölkele soraw. "Kurski" köymäse, Dubrovqa qazası, Ğiraq suğışı waqıtındağı xatalar öçen berkemgä berni bulmağan ikän, nindider Yukos öçen genä kemgä ni bulsın di? Prezident duslarına tuğırılıqlı. Şunıñ öçen ul waris bulıp saylandı da.
Oligarxlarğa qarşı kampaniä däwam itäçäkme? Mägnäsez soraw. Bu kampaniäne başlawğa kürsätmä bulmağan oçraqta da, susağan prokurorlar üz eşen däwam itäçäk.
Bu närsä belän betäçäk? Oçqıç komandirı rulne duslarına tapşırdı, ä alarnıñ üz ğömerendä samokattan qatlawlıraq äyber belän idarä itep qarağanı yuq. Oçqıç awışa başladı, läkin alarnı kabinadan quıp çığaru uñaysız, ni genä äytmä – duslar bit. Mondıy xälneñ närsä belän betäsen inde üzegez çamalağız dip tämamlıy mäqäläsen Novaya gazeta küzätüçese Yulia Latınina.
Ali Gilmi, Praga