Keräşen tatarları mäs’äläse yañadan qalqıp çıqtı...

Xalıq sanın alu kampaniäse ütep kitsä dä, keräşennär mäs’äläse yañadan qalqıp çıqtı. 25nçe avgustta «İnterfax» agentlığı keräşen milli-mädäni oyışmalarınıñ regionara berlege cibärgän xatnı tarattı. Anda äytelgänçä, şuşı regionara berlek Rusiä prezidentı Vladimir Putinğa möräcäğät itep, keräşen tatarlarına ayırım xalıq statusın birdertü eşendä anıñ yärdämen sorıy. Keräşennär ayırım millät itep terkälsä, Tatarstanda konfessiälär tiräsendäge xäl kisken üzgärergä mömkin. Bu oçraqta respublikadağı xalıqnıñ 60% pravoslav dinen tota häm Tatarstan möselman ile tügel, dip täqrarlarğa bula, dielä «İnterfax» xäbärendä. Bu xaqta agentlıqqa Rusiä Fännär Akademiäseneñ etnologiä häm antropologiä institutı wäkile beldergän. Şul uq fänni institutnıñ başqa ber ğalime äytüençä, keräşennär berqayçan da möselman bulmağan, alar, Borınğı Rus’ xalıqları belän bergä, mäcüsilektän soñ xristian dinenä küçkän. Şuña kürä keräşennärne islam dinenä qaytırğa öndäw ğäcäp toyıla, dip beldergän şuşı ğalim.

«İnterfax» agentlığı Mäskäw patriarxiäse fikere belän dä qızıqsınğan. Mäsälän, Roman Silantyev “Urıs pravoslav çirkäwe keräşennärneñ ayırım millät bulıp terkälergä cıyınuına teläktäşlek kürsätä”,- dip beldergän. Mäskäw patriarxiäse wäkile, şulay uq, canisäp waqıtında keräşen atamasınıñ millätlär isemlegennän alınuı añlaşılmıy, dip tä beldergän. Bu xäbärne häm añlatmalarnı 25nçe avgustta «İnterfax» agentlığı tarattı. Inde avgustnıñ 27sendä ber Qazan gäzite keräşennär berlegeneñ älege xatına qarata qayber Tatarstan cämäğät eşlekleläreneñ fikerlären bastırıp çığardı. Mäsälän Qazandağı keräşen oyışması citäkçese Gennadiy Makarov bu xat turında bötenläy belmägän bulğan. Läkin ul da Tatarstanda keräşennärneñ dini-milli mänfäğätläre tieşençä qänäğätländerelmi dip sanıy häm dindäşläreneñ Vladimir Putin belän Aleksiy II-gä möräcäğät itülären añlıy. Tatar ictimaği üzäge citäkçese Räşit Yäğfärov bu xaqta: « kerşännärneñ ayırılıp çığarğa teläge yañalıq tügel, bez keräşen millättäşlärebez belän söyläşülär alıp baraçaqbız» dip beldergän bulğan.

Ütkän yal könnärendä, Qaybıç rayonınıñ İske Tärbit awılında Tatarstan Prezidentı Mintimer Şäymiev keräşen tatar mäktäben açuda qatnaştı. «Watanım Tatarstan» gäzite xäbär itkänçä, Prezident xristian dinen totuçı millättäşlärgä möräcäğät itep : «menä sezneñ awılda da mäktäp açabız, sez anda niçek häm nindi teldä uqırğa telisez, şul yünäleştä eşli alasız» dip beldergän bulğan. Şul uq gäzittä yazılğança, İske Tärbit awılında yaña mäktäpne açu canisäp aldınnan tözelgän «keräşen awıllarınıñ sotsial xälen yaxşırtu planı» nigezendä tormışqa aşırıldı. «Berdäm Rusiä» firqäseneñ konferensiäsendä çığış yasağanda Tatarstan prezidentı bu waqiğağa yañadan tuqtaldı häm keräşen mäs’äläsen quyırtmasqa kiñäş itte.

Läkin «İnterfax» xäbärlärenä qarağanda, bäxäslärneñ tiz genä tınmawın çamalap bula. «Azatlıq» radiosı xäbärçese Qazandağı keräşen oyışması wäkile ğalim, Nikolay Maksimov belän elemtägä kerde häm keräşennär berlege yullağan xatlarğa fikeren soradı. Nikolay äfände bügen bu xaqta söyläşergä äzer bulmadı, läkin ul bu mäs’älä xaqındağı fikerläre belän pänceşämbe könne urtaqlaşırğa wäğdä itte. Dimäk «Azatlıq» radiosında da bu söyläşü alğa taba däwam iteläçäk.

Bikä Timerova