Yevropa Berlege-Rusiä sammitında Yukos mäsäläse ni däräcädä kütäreler, älegä äytüwe qıyın. Ämmä niçek kenä bulmasın, bu mäsälä Rusiä genä tügel, Könbatışnıñ da iğtibar üzägennän töşmi. Sişämbedä Washingtonda Yukos tiräsendäge xällärgä bağışlanğan tügäräk östäl söyläşüwe ütte
Prezident Vladimir Putin citäkçelegendä Rusiä aqrınlap diktatorlıqqa taba ürmäli. Sişämbedä Washingtonda ütkän tügäräk östäl söyläşüendä qatnaşqan belgeçlär, Yukos tiräsendäge xällärne iskä alıp, menä şundıy näticägä kilde. Zamanında Rusiä häm Ukraina xökümätläreneñ kiñäşçese bulıp torğan Şwed iqtisadçısı Anders Aslund:
Audio (Anders Aslund)
"Minemçä, bu Putinnıñ prezidentlıq çorında iñ tirän krizis. Häm dä bu äle başı ğına, ul tiränäyä baraçaq."
Üktäberneñ 25ndä Seberdä qulğa alınğan Yukosnıñ elekke citäkçese, Rusiäneñ iñ bay keşese sanalğan Mixail Xodorkovski xäzerge waqıtta törmädä utıra. Washingtondağı tügäräk östäl söyläşüwen alıp barğan American Enterprise İnstitutı belgeçe, çiığışı belän Rusiädän bulğan Leon Aron, Yukos başqarğan ğämällärne Rusiäneñ här eşquarı başqardı, Kreml isä ber Xodorkovskiğa bäylänep üzeneñ abruyın yuqqa çığara dip belderde:
Audio (Leon Aron)
"Qanun qağidäse, xakimiät belän watandaşlar araısnda ışanıç, bäysez mäxkämä, cinayät kodeksında uñay matdälär turındağı matur süzlär – bolar barısı da yuqqa çığarıldı."
Rusiä prezidentı Xodorkovskinıñ qulğa alınuwın xoquq saqlaw oyışmalarınıñ ğädäti eşçänlege dip atadı, häm alarnıñ eşenä qatışa almawın äytte. Ämmä Könbatış häm Rusiädäge küzätüçelär fikerençä, näq menä Xodorkovskinıñ saylanıp alınuwı yuqqa tügel. Soñğı waqıtta ul Putin säyäsätenä tänqit belderä, opozitsiädäge partiälärgä yärdäm kürsätä başladı. Küzätüeçlär fikerençä, kiläse ay Duma häm kiläse yıl prezident saylawları aldınnan, Kreml moña küzen yoma almıy. Şwed belgeçe Anders Aslund süzlärençä, uzğan cäygä qädär Putin İminlek xezmätläre häm oligarxlar arasında balans saqlarğa tırıştı, läkin soñğı waqıtta ul kübräk siloviklar yağına awışa. Şulay da Putin säyäsätenä iñ köçle tänqitne Radek Sikorski äytkänder. Polşanıñ elekke saqlanu häm tışqı eşlär ministrı urınbasarı Rusiädäge soñğı fiker beleşülär näticäsen kiterde: xalıqnıñ 73 protsentı Yevropa Berlegenä kerergä teli. Rusiä prezidentı rublne xalıqra valuta itergä, Rusiälelärgä çit illärgä vizasız barıp-yörü mömkinlege birergä teli. Ämmä şul uq waqıtta Sikorski süzlärençä, Rusiädä azçılıqlar, keşe xoquqları bozıla, sovet çorına qaytu ğälämätläre küzätelä, xakimiätkä işelep xärbilär, iminlek xezmätläre kilä. Sikorski süzlärençä, Könbatış, Rusiädä yaña sovet imperiäse tözü niätenä qarşı çığarğa, ä menä Ukraina häm Kavkaz illäre belän bäyläneşlären nığıtırğa tieş:
Audio (Radek Sikorski)
"Yevropa häm Amerikağa Ukraina belän elemtälären nığıtırğa, Ukraina-NATO kileşüwen ğämälgä quyarğa kiräk. Ä Rusiäne Dnestr buyında ğäskär totqanı, törle urında keşe xoquqları bozğanı öçen cawapqa tartırğa kiräk."
Radek Sikorski, Berzovski häm başqalar tarafınnan Kreml isemenä äytelgän ğäyepläwlärdä xaqılq bar dip sanıy. Häm könbatışnı Putin belän eş itkändä saq bulırğa çaqıra. Anıñ fikerençä, xäzer Rusiädä elegräk Belarusta sınalğan alımnar kertelä.
Rusiä isemenä äytelgän şuşı tänqit Federatsiä şurası räise Sergei Mironovnıñ Washington säfäre waqıtına turı kilde. Mirovov däwlät sekretare urınbasarı Richard Armitage belän oçraşıp ike aradğı küp törle mäsälälär tikşerergä cıyına. Däwlät departamentı wäkile äytüençä, bu oçraşuda Yukos mäsäläse dä kütärelergä mömkin. Ämmä, belgeçlär fikerençä, şul da bar, xäzerge waqıtta, terrorğa qarşı suğış barğanda Bush administratsiäse Putinğa ällä ni basım yasıy almıy. Çönki anı bu suğışta tarafdar dip sanıy.
Ali Gilmi, Praga
Audio (Anders Aslund)
"Minemçä, bu Putinnıñ prezidentlıq çorında iñ tirän krizis. Häm dä bu äle başı ğına, ul tiränäyä baraçaq."
Üktäberneñ 25ndä Seberdä qulğa alınğan Yukosnıñ elekke citäkçese, Rusiäneñ iñ bay keşese sanalğan Mixail Xodorkovski xäzerge waqıtta törmädä utıra. Washingtondağı tügäräk östäl söyläşüwen alıp barğan American Enterprise İnstitutı belgeçe, çiığışı belän Rusiädän bulğan Leon Aron, Yukos başqarğan ğämällärne Rusiäneñ här eşquarı başqardı, Kreml isä ber Xodorkovskiğa bäylänep üzeneñ abruyın yuqqa çığara dip belderde:
Audio (Leon Aron)
"Qanun qağidäse, xakimiät belän watandaşlar araısnda ışanıç, bäysez mäxkämä, cinayät kodeksında uñay matdälär turındağı matur süzlär – bolar barısı da yuqqa çığarıldı."
Rusiä prezidentı Xodorkovskinıñ qulğa alınuwın xoquq saqlaw oyışmalarınıñ ğädäti eşçänlege dip atadı, häm alarnıñ eşenä qatışa almawın äytte. Ämmä Könbatış häm Rusiädäge küzätüçelär fikerençä, näq menä Xodorkovskinıñ saylanıp alınuwı yuqqa tügel. Soñğı waqıtta ul Putin säyäsätenä tänqit belderä, opozitsiädäge partiälärgä yärdäm kürsätä başladı. Küzätüeçlär fikerençä, kiläse ay Duma häm kiläse yıl prezident saylawları aldınnan, Kreml moña küzen yoma almıy. Şwed belgeçe Anders Aslund süzlärençä, uzğan cäygä qädär Putin İminlek xezmätläre häm oligarxlar arasında balans saqlarğa tırıştı, läkin soñğı waqıtta ul kübräk siloviklar yağına awışa. Şulay da Putin säyäsätenä iñ köçle tänqitne Radek Sikorski äytkänder. Polşanıñ elekke saqlanu häm tışqı eşlär ministrı urınbasarı Rusiädäge soñğı fiker beleşülär näticäsen kiterde: xalıqnıñ 73 protsentı Yevropa Berlegenä kerergä teli. Rusiä prezidentı rublne xalıqra valuta itergä, Rusiälelärgä çit illärgä vizasız barıp-yörü mömkinlege birergä teli. Ämmä şul uq waqıtta Sikorski süzlärençä, Rusiädä azçılıqlar, keşe xoquqları bozıla, sovet çorına qaytu ğälämätläre küzätelä, xakimiätkä işelep xärbilär, iminlek xezmätläre kilä. Sikorski süzlärençä, Könbatış, Rusiädä yaña sovet imperiäse tözü niätenä qarşı çığarğa, ä menä Ukraina häm Kavkaz illäre belän bäyläneşlären nığıtırğa tieş:
Audio (Radek Sikorski)
"Yevropa häm Amerikağa Ukraina belän elemtälären nığıtırğa, Ukraina-NATO kileşüwen ğämälgä quyarğa kiräk. Ä Rusiäne Dnestr buyında ğäskär totqanı, törle urında keşe xoquqları bozğanı öçen cawapqa tartırğa kiräk."
Radek Sikorski, Berzovski häm başqalar tarafınnan Kreml isemenä äytelgän ğäyepläwlärdä xaqılq bar dip sanıy. Häm könbatışnı Putin belän eş itkändä saq bulırğa çaqıra. Anıñ fikerençä, xäzer Rusiädä elegräk Belarusta sınalğan alımnar kertelä.
Rusiä isemenä äytelgän şuşı tänqit Federatsiä şurası räise Sergei Mironovnıñ Washington säfäre waqıtına turı kilde. Mirovov däwlät sekretare urınbasarı Richard Armitage belän oçraşıp ike aradğı küp törle mäsälälär tikşerergä cıyına. Däwlät departamentı wäkile äytüençä, bu oçraşuda Yukos mäsäläse dä kütärelergä mömkin. Ämmä, belgeçlär fikerençä, şul da bar, xäzerge waqıtta, terrorğa qarşı suğış barğanda Bush administratsiäse Putinğa ällä ni basım yasıy almıy. Çönki anı bu suğışta tarafdar dip sanıy.
Ali Gilmi, Praga