Bezneñ bügenge utırmabız biredä eşläwçelär öçen dä, häm imanım kamil, tıñlawçılarıbız öçen dä möhim wä üzençälekle waqiğägä, "Azatlıq"ta tatar häm başqort tapşıruları başlanuğa 50 yıl tuluğa bağışlana.
Şulay itep "Azatlıq"nıñ tatar-başqort tapşırularına 50 yıl. Xäzerge zaman radiosı öçen azmı bu, küpme, bu xaqta bäxäs quyırtıp torası kilmi, yartı ğasır, ni disäñ dä, yartı ğasır inde ul. Şuşı tügäräk san bezgä "Azatlıq" radiosınıñ, distä yıllar däwamında Tatarstan häm Başqortstan belän genä çiklänmiçä, bar dönyağa tatar wä başqort tellärendä söyläwçe berdänber mäğlümat çarası bularaq tatar häm başqort dönyasında totqan unikal'' urının tağın ber märtäbä bilgeläp ütü mömkinlegen birä. Bügen sez şuşı unikal'' radionıñ häm aña bäyle waqiğälärneñ törle çorlardağı awazların işetersez, qäderle duslar...
Audio, jamming 1956
Yuq, bu äle "Azatlıq" tapşıruları tügel, bu 1956-nçı yılda, kommunistik xakimiatkä qarşı baş kütärgän Macarstannıñ xalıqara cämäğätçelekkä, Stalin qorğan "timer pärdä"neñ irekle yağına yardäm sorap yasağan möräcäğäte ide. Min monı fäqät, "Azatlıq" oyışqan "salqın suğış" çorınıñ ruxın citkerü, tatar-başqortqa irekle mäğlümatnıñ niçek itep törle tomalawlar aşa baruwın kürsätü öçen genä qullandım. Berençe tatar-başqort tapşıruları belän 1953-nçe yılnıñ 11-nçe dikäbrendä çıqqan "Azatlıq"nı, irekle fikerläw, azat mäğlümattan qurıqqan sovet xakimiate 1988-nçe yılğa qädär tomalap kilde. Xäzerge zaman tıñlawçısı monıñ närsä ikänen belmi dä inde xäzer. 60-nçe, 70-nçe yıllarda isä "Azatlıq"nı tıñlaw şaqtıy qatlawlı ide. Şul çordağı tapşırudan ber kisäk, xörmätle tıñlawçılar.
Audio, "Azatliq" tapşıruwı
Menä şundıy tomalawlar aşa tıñlıy ide "salqın suğış" yıllarında tatar-başqort "Azatlıq" radiosın. Ul çorda Könbatışnıñ urıs, ukrain, çex, rumın, macar ğına tügel, tatar häm başqort tellärendä dä söyläwe, Qazanda da, Ufada da, bez yuğalğan millät tügel digän böyek ber xis uyata ide. Här keşedä ğädättä soraw tua, nigä äle näq menä tatarça häm başqortça söyli "Azatlıq" radiosı. Yuğisä, şul ike millät şanlı tarixı, bay mädäniatı buluğa qaramastan, kommunistik Sovetlar Berlegendä xätta soyuzdaş respublika xoquqına da iä tügel, ä barı tik "qurçaq avtonomiä" belän genä qänäğätlänergä tieş. "Azatlıq"nıñ küpyıllar däwamında mödire bulıp torğan Ğarif Soltan tatar-başqort tapşıruları başlanu tarixın şulayraq iskä töşerä.
Audio, Ğarif Soltan
Tatar häm başqort tellärendäge tapşırular "Azatlıq"ta berençelärdän bulıp äzerlänä başlıy. Başta ukrain xezmäte oyışa, annarı Urta Aziä redaksiäse belän bergä tatar-başqort bülege eşli başlıy. Ğarif äfände inde äytep kitte, anıñ berençe mödire itep çığışı belän tatar amerikan watandaşı Niaz Maqsudi bilgelänä, läkin inde ber yıldan soñ anıñ urınına Şihap Niqmäti kilä häm ul "Azatlıq"nıñ tatar-başqort redaksiäsen 1979-nçı yılğa qädär citäkli. Şunnan soñ mödir eşen 10 yıl buyı xäzerge waqıtta Germaniäneñ Muenchen şähärendä yäşägän Ğarif äfände Soltan başqara. Anıñ bar ğömere "Azatlıq"qa bağışlanğan diärgä bula, ul tapşırularda radionıñ berençe könnärennän ük qatnaşıp kilä, New Yorktan torıp ölkän möxärrir bulıp eşli. 1989-nçı yıldan alıp xäzerge köngä qädär citäkçelek eşen Färit İdelle başqara. Anı da, üz ğömeren tulısınça "Azatlıq"qa bağışlağan keşe diärgä bula, anıñ tawışı radiodulqınnarda inde 35 yıl däwamında işetelä. Zamanalar üzgärde, xäzer inde kommunizm da, "timer pärdä" dä, tomalaw da yuq didek. Ä menä "Azatlıq" radiosı haman da bar.. Anıñ eşendä nindi üzgäreşlär buldı, elekke çorda eşläw xäzergesennän niçek ayırıla digän soraw belän min näq menä Färit İdellegä möräcäğät ittem.
Audio, Färit İdelle
50 yıl eçendä "Azatlıq" radiosı törle çorlar kiçerde, älbättä. Ser tügel, nigä kiräk ul tatar-başqort tapşıruları diüçelär dä oçradı, Mäskäwdä genä tügel, Waşingtonda da... Andıylarğa cawapnı bezneñ tıñlawçılarıbız, alarnıñ "Azatlıq"qa bulğan ışanıçı, daimi tıñlap baruwı birde dip isäpli Färit İdelle.
Audio, Färit İdelle
Qäderle duslar, miña Färit äfändeneñ qotlawlarına quşılırğa ğına qala. Östäp şunı ğına äytäse kilä, yartı ğasır däwamında tatar, başqort häm äle yış qına qırımtatar telendä dä irekle mäğlümat taratu, "timer pärdä" artında yabılıp yäşägän xalqıbızda ireklekkä ömetne saqlap qaluğa yardäm itü, berük waqıtta qurçaq avtonomiä qısalarında yuğala barğan tatar mäs''äläsen dönya külämendä kütärep, "bez bar, bez yäşibez" dip xalıqara cämäğätçelekkä citkerep toru - "Azatlıq" şuşı eşläre belän çın mäğnäsendä ğorurlana. Xäzer dä bez, zamanalarnıñ üzgärüwenä qaramastan, tatar-başqort dönyasına xaq mäğlümat citkerü eşen däwam itäbez. Yaña wäzğiat yaña alımnar taläp itä häm "Azatlıq" radiosı bu eştä üzeneñ 50 yıllıq tarixına tayana. "Awlaq öy"neñ şuşı möhim waqiğägä bağışlanğan utırması şulay itep azağına yaqınlaştı, anı yıraqta qalğan 60-nçe yıllarnıñ muzıkal'' säläme yaba. Ul çaqta da "Azatlıq" radiosı, ildäge millätläşlären zamança köylär belän tanıştırıp torğan. İsän bulığız, häm "Azatlıq" belän azat bulığız! Tapşırunı Kärim Kamal äzerläde.
Audio, 60-nçe yıllar
Audio, jamming 1956
Yuq, bu äle "Azatlıq" tapşıruları tügel, bu 1956-nçı yılda, kommunistik xakimiatkä qarşı baş kütärgän Macarstannıñ xalıqara cämäğätçelekkä, Stalin qorğan "timer pärdä"neñ irekle yağına yardäm sorap yasağan möräcäğäte ide. Min monı fäqät, "Azatlıq" oyışqan "salqın suğış" çorınıñ ruxın citkerü, tatar-başqortqa irekle mäğlümatnıñ niçek itep törle tomalawlar aşa baruwın kürsätü öçen genä qullandım. Berençe tatar-başqort tapşıruları belän 1953-nçe yılnıñ 11-nçe dikäbrendä çıqqan "Azatlıq"nı, irekle fikerläw, azat mäğlümattan qurıqqan sovet xakimiate 1988-nçe yılğa qädär tomalap kilde. Xäzerge zaman tıñlawçısı monıñ närsä ikänen belmi dä inde xäzer. 60-nçe, 70-nçe yıllarda isä "Azatlıq"nı tıñlaw şaqtıy qatlawlı ide. Şul çordağı tapşırudan ber kisäk, xörmätle tıñlawçılar.
Audio, "Azatliq" tapşıruwı
Menä şundıy tomalawlar aşa tıñlıy ide "salqın suğış" yıllarında tatar-başqort "Azatlıq" radiosın. Ul çorda Könbatışnıñ urıs, ukrain, çex, rumın, macar ğına tügel, tatar häm başqort tellärendä dä söyläwe, Qazanda da, Ufada da, bez yuğalğan millät tügel digän böyek ber xis uyata ide. Här keşedä ğädättä soraw tua, nigä äle näq menä tatarça häm başqortça söyli "Azatlıq" radiosı. Yuğisä, şul ike millät şanlı tarixı, bay mädäniatı buluğa qaramastan, kommunistik Sovetlar Berlegendä xätta soyuzdaş respublika xoquqına da iä tügel, ä barı tik "qurçaq avtonomiä" belän genä qänäğätlänergä tieş. "Azatlıq"nıñ küpyıllar däwamında mödire bulıp torğan Ğarif Soltan tatar-başqort tapşıruları başlanu tarixın şulayraq iskä töşerä.
Audio, Ğarif Soltan
Tatar häm başqort tellärendäge tapşırular "Azatlıq"ta berençelärdän bulıp äzerlänä başlıy. Başta ukrain xezmäte oyışa, annarı Urta Aziä redaksiäse belän bergä tatar-başqort bülege eşli başlıy. Ğarif äfände inde äytep kitte, anıñ berençe mödire itep çığışı belän tatar amerikan watandaşı Niaz Maqsudi bilgelänä, läkin inde ber yıldan soñ anıñ urınına Şihap Niqmäti kilä häm ul "Azatlıq"nıñ tatar-başqort redaksiäsen 1979-nçı yılğa qädär citäkli. Şunnan soñ mödir eşen 10 yıl buyı xäzerge waqıtta Germaniäneñ Muenchen şähärendä yäşägän Ğarif äfände Soltan başqara. Anıñ bar ğömere "Azatlıq"qa bağışlanğan diärgä bula, ul tapşırularda radionıñ berençe könnärennän ük qatnaşıp kilä, New Yorktan torıp ölkän möxärrir bulıp eşli. 1989-nçı yıldan alıp xäzerge köngä qädär citäkçelek eşen Färit İdelle başqara. Anı da, üz ğömeren tulısınça "Azatlıq"qa bağışlağan keşe diärgä bula, anıñ tawışı radiodulqınnarda inde 35 yıl däwamında işetelä. Zamanalar üzgärde, xäzer inde kommunizm da, "timer pärdä" dä, tomalaw da yuq didek. Ä menä "Azatlıq" radiosı haman da bar.. Anıñ eşendä nindi üzgäreşlär buldı, elekke çorda eşläw xäzergesennän niçek ayırıla digän soraw belän min näq menä Färit İdellegä möräcäğät ittem.
Audio, Färit İdelle
50 yıl eçendä "Azatlıq" radiosı törle çorlar kiçerde, älbättä. Ser tügel, nigä kiräk ul tatar-başqort tapşıruları diüçelär dä oçradı, Mäskäwdä genä tügel, Waşingtonda da... Andıylarğa cawapnı bezneñ tıñlawçılarıbız, alarnıñ "Azatlıq"qa bulğan ışanıçı, daimi tıñlap baruwı birde dip isäpli Färit İdelle.
Audio, Färit İdelle
Qäderle duslar, miña Färit äfändeneñ qotlawlarına quşılırğa ğına qala. Östäp şunı ğına äytäse kilä, yartı ğasır däwamında tatar, başqort häm äle yış qına qırımtatar telendä dä irekle mäğlümat taratu, "timer pärdä" artında yabılıp yäşägän xalqıbızda ireklekkä ömetne saqlap qaluğa yardäm itü, berük waqıtta qurçaq avtonomiä qısalarında yuğala barğan tatar mäs''äläsen dönya külämendä kütärep, "bez bar, bez yäşibez" dip xalıqara cämäğätçelekkä citkerep toru - "Azatlıq" şuşı eşläre belän çın mäğnäsendä ğorurlana. Xäzer dä bez, zamanalarnıñ üzgärüwenä qaramastan, tatar-başqort dönyasına xaq mäğlümat citkerü eşen däwam itäbez. Yaña wäzğiat yaña alımnar taläp itä häm "Azatlıq" radiosı bu eştä üzeneñ 50 yıllıq tarixına tayana. "Awlaq öy"neñ şuşı möhim waqiğägä bağışlanğan utırması şulay itep azağına yaqınlaştı, anı yıraqta qalğan 60-nçe yıllarnıñ muzıkal'' säläme yaba. Ul çaqta da "Azatlıq" radiosı, ildäge millätläşlären zamança köylär belän tanıştırıp torğan. İsän bulığız, häm "Azatlıq" belän azat bulığız! Tapşırunı Kärim Kamal äzerläde.
Audio, 60-nçe yıllar