Аннан берсе: “Апа мин сезгә бу Коръәнне бүләк итәм”, дип әйтте. Башта мин котырталар дип торам, ышанмадым. Аннан чын күңелдән бүләк итәргә җыенганнарын белгәч бик шатландым, кош тоткан кебек булдым. Гарәп дөньясында чыккан Коръән безнең Татарстанда бик кыйммәт, мин инде бу якларда басылганны күптән алырга уйлап йөри идем.
Аларга акча да биреп карадым. Алар: “Апа, Коръән сатылмый ул”, дип әйттеләр. Мондый хәл Казанда да, Русиядә дә берничек тә була алмый. Андый нәрсә бездә бөтенләй юк, искиткеч хәл бит бу”, ди Вәлиева.
“Русиянең һәр шәһәрендә тәртипсезлек”
Радия апа Вәлиеваны оныгы Роберт белән бергә кызы Гөлнара Һургадага алып килгән. Кызыл диңгездә беренче тапкыр ул. Радия апа элекке елларда балалары белән Кара диңгез буйларына йөри торган булган. Русиядәге ял белән Мисырдагы ялны чагыштырып та булмый, җир белән күк аермасы, дип әйтә ул.
“Кара диңгез бик пычрак. Бәяләр дә күпкә кыйммәтрәк. Кешеләргә хезмәт күрсәтү дә түбән дәрәҗәдә. Гарәп дөньясында инкыйлаблар булып тору, кешеләрне урлаганнар икән дип сөйләүләр бераз шикләндерә. Әмма без бит әллә кайларга чыгып йөрмибез. Шулай да Русиядәге ял белән чагыштырганда монда күңелгә күпкә тынычрак. Русиядә хулиганлык, наркомания һәм алкоголизм бик көчле. Кайсы шәһәргә генә карама, бездә тәртипсезлек ярылып ята”, ди Вәлиева.
“Улым да, монда искиткеч, дип әйтә”
Чаллыдан Һургадага ял итәргә килгән Сиринә, Гөлсинә һәм Мөгаллимә Сочи шәһәрендә Олимпия уеннары узса, бәлки, Кара диңгез буйларындагы курортларда да хәлләр яхшы якка үзгәрер дип өметләнә. Алар барсы да эшмәкәрләр, Мәскәүдән тавар алып кайтып аны Чаллыда саталар. Кызыл диңгезгә беренче тапкыр гына килмиләр инде. Элгәре Төркиягә йөреп алганнар.
– Хәзер чит илләрдә ял итү отышлырак. Барыбер шуның кадәр үк акчага рәхәтләнеп ял итеп кайтасың. Монда арзанракка да чыга әле.
– Русиядә ял иткәндә күңелегез тынычмы?
– Күңелдә шом бар инде. Машина белән барганда гел туктатып акча алып торалар. Татарстаннан кузгалып Башкортстанга җиткәнче акчаны гел суырып торалар. Аннан соң Кара диңгезгә килеп җитәрәк бәйләнә башлыйлар. Юл кагыйдәләрен бозмасаң да акчаңны алып торалар.
– Без монда килгәндә юлламаларны кеше башына 19 меңгә генә алдык, ә торуыбыз ашаулар белән бу илгә бик кыйммәткә чыга торгандыр. Монда кулларында гына йөртмиләр. Безнең Кара диңгездә мондый мәнәсәбәт төшеңә дә керми.
– Без октябрьдә генә монда булган идек, менә тагын килдек.
– Берьяктан караганда, эшләп тапкан акчагызны чит илдә калдырасыз бит...
– Күп түгел бит инде ул.
– Күп түгел дип, барлык турислардан ипләп кенә җыела инде ул. Сезнең акча Русия икътисадына керми, ә чит илгә китә.
– Русиягә керми, ансына сүз дә юк.
Чаллыдан килгән ханымнар көз көне тагын Кызыл диңгез буйларына, инде анысында Шарм әш-Шәехка барырга ниятлиләр.
Һургадага Түбән Камадан ял итәргә килгән Рәмзия Гәрәева да Русиядәге ял урыннарының үз бәясенә караганда артык кыйммәт булуы кешеләрне чит илләргә йөрергә мәҗбүр итә дип әйтә. Җәй җитсә Кара диңгез буендагы шәһәрләргә баручы очкычка билет табу да үзе бер проблем булып тора ди ул. Аның фикеренчә, иминлек мәсьәләсенә килгәндә дә, чит илләрдә үзеңне иркенрәк тотасың.
Русия җитәкчелеге соңгы вакытта төрле програмнар кабул итеп халыкны үз илендәге ял урыннарына җәлеп итәргә тырыша, ә кешеләр барыбер читкә карый. Элеке елларда татарстаннар Төркияне үз иткән булса, хәзер Мисырга йөри. Тайланд һәм Доминикан Республикасына да бара башлаганнар.
“Хуҗалар чиста куллы түгел”
“Ни өчен Русиядә ял итәргә теләмисез?” дигән сорауга барсы да ялның сыйфатына туры килми торган артык кыйммәт булуын һәм иминлек мәсьәләсенең күңелгә тынычлык бирмәвен әйтә.
Радия апа Вәлиева моның барсына да җитәкчеләр гаепле дип белдерә.
