Semberdä Räsäyneñ Saqlanu ministrı, vitse-premyer Sergey İvanov bulıp kitte. İñ başta ul 31-hawa-desant brigadasınıñ ğailäle ofitserları öçen tulay toraq binasın tapşıru tantanasında qatnaştı. Annarı qunaq “Aviastar” şirkäte häm “Mexaniçskiy” dip ataluçı xärbi zavodnıñ iqtisadı xälläre belän tanıştı. Töp eş urını “Aviastar”da bulğan Yaña şähär xalqı öçen küñelle xäbär: Saqlanu ministrlığı 22 “Ruslan” oçqıçın remontlarğa häm yañartırğa (modernizatsiä) cıyına, dip belderde Sergey İvanov. Kiläse yılda ölkä üzägeneñ başqa xärbi şirqat'läre öçen dä däwlät zakaz artaçaq. Ä tärtipsezlege, qaçqınnarı belän dan alğan 31-hawa-desant brigadası yaqın arada başqa urınğa küçeräläçäk.
Bu çaralar ölkäneñ iqtisadi häm äxlaqi xälätenä uñay tä'sir yasarlar, dip kötelä. Yuğisä, Ölkä başlığı süzlärennän çığıp, bolay da ölkädäge xällär uñay yaqqa üzgärä, dip äytergä buladır. Härxäldä, anıñ ölkä gäzit-jurnalları redaktorları seminarındağı çığışı şunı kürsätä.
Ölkä ğomum kürsätkeçlär buyınça İdelbuyı Federal' okrugında 3 yıl elek 14-urında bulsa, bıyıl 9-nçığa kütärelgän. Kirov, Penza, Nijgar ölkäläre, Mordoviä, Çuaşstannı uzıp kitkänbez. Toraq tözeleşe häm real' eş xaqı buyınça da üseş quanırlıq. Tuuçılar sanı 1,5 protsentqa artqan, ä märxümneke - 1,7 protsentqa kimegän.
Ölkä başlığı äytüençä, iyül-avgust ayları xakimiät öçen qızu bulaçaq: baytaq olı-olı qunaqlar kötelä. Xisap palatası başlığı Sergey Stepaşin, awıl xucalığı ministrı Aleksey Gordeev, Yul tözeleşe häm Mäğärif federal' agentlıykları başlıqları Vladislav Belozerov häm Grigory Balıxin, Eçke eşlär ministrı Räşit Nurgaliev kötelä. Qunaqlarnıñ maqsatları ölkä xälläre belän qızıqsınu ğına tügel, uñay qararlar qabul itü, çaralar kürü dä.
Ä problemalar muyınnan. Ölkä buyınça çäçü cirläreneñ yartısı çaması taşlandıq xäldä. Dimäk, baytaq awıllarğa ülem qurqınıçı yanıy. Ölkä parlamentı küptän tügel awıl xucalığı cirlären xosusilaştıru turında qanun qabul itkän ide. Bu isä investorlarğa zurdan qubıp, cäyelep eşlärgä yul aça, dide ölkä başlığı.
Monısına beraz tuqtalıp ütü dä kiräkter. Ölkädä barlığı 23 awıl rayonı bar. Şularnıñ berse – Tatarstannıñ Çüpräle rayonı belän ut kürşe Mayna rayonı cirlären Tatarstan yegete Rinat Ğöbäydullin satıp alğan. Ä İdelaryäğındağı Yaña Malıqlı rayonınıñ Urta häm İske İsäntimer awılları ciren - Serğaç yağı balası Xaris Sitdıykov.
Xäyerlegä bulsın, diärgä genä qala inde.
Sergey Morozovqa qaytsaq, uzğan atnada ul tatar cämäğätçelege citäkçeläre belän dä oçraştı. Anıñ berniçä süze ayıruça iğtibarğa layıqtır. Yıl axırında ölkäneñ üz telekanalı eşli başlayaçaq. Anda tatarça häm çuaşça tapşırularğa da waqıt qarala. Dimäk, Mäskäw tarafınnan tonçıqtırılğan “Çişmä”bez yaña sulış alaçaq. Sergey İvanoviçnıñ mäktäp mäsäläsenä qarata äytkän süzläre ayıruça zur qänäğätlek xisläre belän qabul itelde. Tärcemäse menä niçek yañğırıy: “Ölkä üzägendä tatar mäktäbe açu – minem öçen, çın mäğnäsendä, namus eşe. Bu – gubernator saylawları aldınnan ölkä tatarlarına birgän töp wädäläremneñ berse. Häm şuşı wäğdämne ütäw maqsatlarına böten köçemne quyaçaqmın”. Häm bu süzlärneñ näticäse dä kürenä başladı kebek. Ğädättä, Räsäy kiñleklärendä dokumentlarnı äzerläw häm raslawlarnıñ nindi sazlıqlar aşa ütärgä turı kilüe – ğomum mäğlüm. Bulaçaq mäktäpneñ direktorı itep bilgelängän Älfiä xanım Abutdinova äytüençä, şöker, totqarlıqlar artta qalğan. Häm iñ möhime: 225 bala cıyu taläbe kiçekterelgän. Ber yılğa mäktäp “az komplektlı” statusı belän eşli ala. Yıl barışında äti-änilär arasında eş alıp barırğa waqıt citärlek bulır. Ä alarnı künekterü öçen, täpiläp kenä kitkän mäktäp çın mäğnäsendä ürnäk bulırğa tieş.
Açılaçaq mäktäp öçen yılına 2 million 474 meñ rubl' taläp itelä, şunıñ 1 million 886 meñen subvensiä belän qaplaw qarala. Yılına 588 meñ citeşmi. Avtonomiä prezidiumınıñ utırışında şul meñnärne tabu çaraları da qaraldı.
Şuşı uq utırışta iyülneñ 26сына bilgelängän Avtonomiä qorıltayına äzerlänü çaraları da tikşerelde. Tik monda añlaşılmağan närsälär dä bar. Qorıltay uzğan yılnıñ oktäberendä bulırğa tieş ide – bulmadı. Martqa da äzerleklär buldı, tağın kiçekterelde. Yarıy, barıber, diär ideñ dä – Avtonomiä räise Roza xanım Äxmätcanovanıñ kitüe ixtimalı bar, dip aña almaş ezläw tırışlıqları işetelde. Ä bu isä kiçüdä atlar almaştıru kebek kilep çığa. “Tuğan tel” aktivistlarınıñ fikere ber: mäktäp açunı başlap cibärgän keşe anı axırına citkermiçä kitä almıy. Soñnan teläsä nişläsen. Çınlap ta, törle kiräkmägän farazlarğa da urın qala bit almaşular kitsä...
Ayrat İbrahim, Sember
