Soñğı arada Bötendönya tatar kongressı wäkilläre Rusiä töbäklärendä yäşäwçe millättäşlärebez yış yanına, barıp alarnıñ tormışı, problemaları belän qızıqsınıp toralar. Düşämbe könne Qazanğa şundıy çirattağı säfärdän qayttılar kongress xezmätkärläre. Bu yulı Tatar kongressı Başqarma komitetı räiseneñ berençe urınbasarı Rinat Wäliullin häm kongressnıñ Rusiä töbäkläre belän eşläw bülege citäkçese Mars Tuqaev Stavropol’ krayı häm Qaraçay-Çirkes respublikasında bulıp qaytqannar. Şaqtıy ozaq däwam itkän säfär waqıtında alar millättäşlärebez yäşägän awıllarda bulğannar, ölkälärneñ räsmi xakimiät wäkilläre belän oçraşqannar.
Säfär Stavropol’ krayınnan başlanıp kitkän. Monda tatarlarnıñ milli oyışması yuq, ğomumän, älege yaqlardağı millättäşlärebez belän elemtä yuq diärlek. Ölkädä berniçä tatar awılı ğına bar ikän. Alar XVIII ğasır axırında Ekaterina II ämere buyınça barlıqqa kilgän. Monda Vyatka häm Qazan guberniälärennän tatarlar kiterep urnaştırılğan.
Rinat Wäliullin bezgä Stavropol’ tatarları, alarnıñ tormışı, problemaları turında da söyläde.
Stavropol’ ölkäsendä 12 meñnän artığraq tatar yäşi. Alarnıñ söyläme Qazan ädäbi telenä bik yaqın. Yaqın tirädäge 5 awıldan uquçılar kilep uqıy torğan ber mäktäptä tatar tele fakul’tativ räweşendä uqıtıla. Läkin älege däreslärne saqlap qalu bik qıyın, dip zarlandı bezdä mäktäp direktorı. Mondağı millättäşlärebezneñ tormışları şaqtıy awır, awıllarda eş yuq, keşelär barı tik şäxsi xucalıq xisabına ğına yäşi. Qış köne yağulıq mäs’äläse bik kisken tora, XXI ğasır buluğa da qaramastan qayber yortlarnı äle haman da tizäk yağıp cılıtalarÄytkänebezçä, kongress wäkilläre Qaraçay-Çirkes respublikasında da bulıp qaytqan. Rinat Wäliullin anda alğan tä’sirläre belän dä urtaqlaştı.
Älege respublikada xäzerge köndä 2,5 meñ tatar yäşi. Millättäşlärebez nigezdä Çerkessk şähärendä yäşilär. Monda bezneñ cirle milli-mädäni moxtariät eşläp kilä. Alar şaqtıy aktiv eş alıp baralar. Oyışmanıñ üz binası yuq, alar fatirda ğına cıyılalar. Respublikanıñ xakimiät organnarında, zur biznesta tatarlar yuq diärlek, millättäşlärebez süzlärenä qarağanda, tatarlarğa anda kerergä mömkinçelek bik az Älege respublikanıñ Tatarstan belän iqtisadi elemtäle dä baytaq ikän, läkin ölkädäge millättäşlärebezneñ tormışına bu ällä ni uñay tä’sir yasamıy ikän. Xäyer, xäzer Tatar kongressı andağı tatarlar belän elemtädä torırğa, quldan kilgänçe alarğa yärdäm itärgä niätli. Kongress räise urınbasarı Rinat Wäliullin süzlärenä qarağanda, közgä taba respublikağa tatar artistları barıp qaytaçaq. Tatarstan qunaqları respublikanıñ xakimiät wäkilläre belän söyläşülär waqıtında Çerkesskida tatar telen öyrätü buyınça kurslar açu mömkinlege turında da kileşkän.
Gölnaz İlgizär
