Tatarstan iqtisatında şaqtıy zur rol’ uynağan Taif kompaniäse tağı jurnalistlar telenä kerde. Bu yulı matbuğatta älege kompaniä üzeneñ berniçä şirkäten satarğa teläwe turında yazıp çıqtılar. Bu närsäne añlata - respublikada iñ ere häm abruylı kompaniälärneñ berse bulğan Taif gruppası üzeneñ eşçänlegen beterergä niätlime?
Taif törkeme respublikada ğına tügel, ä İdel buyı töbägendä şaqtıy ere häm bilgele kompaniä sanala. Bu kompaniä neft’ ximiäse, tözeleş, säwdä, telekommunikatsiä xezmätlären kürsätü yünäleşendäge 40tan artıq şirkätne berläşterä. Mäskäwdä çığa torğan Kommersant gäcite mäğlümätlärenä qarağanda, Taifnıñ 2005 yıldağı çista kereme – 12 milliard rubl’dän artıq. Şuşı kompaniä xaqında törle süzlär küp yöri anısı. Läkin bu yulı iğlan itelgän mäğlümätlär bik citdi. Alarnı Taifnıñ general’ direktorı Al’bert Şihabetdinov iğlan itte. Anıñ süzlärenä qarağanda, 2007-2008 yıllarda kompaniä üzeneñ tözeleş eşläre belän şöğellänüçe häm telekommunikatsiä xezmätlären täqdim itüçe şirkätlär satılaçaq. Monda süz İntelset çeltärle elemtä şirkäte, TVT kabel’ televideniese turında bara.
Bu şaqtıy mäğlüm wä qıybatlı şirkätlär. 1999 yılnıñ sentäberendä buldırılğan TVT kompaniäse, mäsälän, Rusiädä kabel’ çeltäreneñ iñ öre operatorlarınıñ berse bulıp sanala. Ul tatarstanlılarğa maxsus suzılğan kabel’ aşa iärçen häm efir kanalların qaraw mömkinlegen birä. Xäzerge köndä TVT kompaniäsenä totaşqan keşelär 30dan artıq kanal qaraw mömkinlegenä iä. Mondıy mömkinlek respublikanıñ 3 iñ ere şähärlärendä – Qazan, Çallı, Älmättä yäşäwçelärdä bar. Kompaniä wäkilläreneñ mäğlümätlärenä qarağanda, Tatarstanda alarnıñ 450 meñnän artıq abonentları bar. Häm bu san üsä bara. Keşelärne kabel’ çeltärläre aşa totaştırudan tış, TVT kompaniäseneñ FM yışlığı da bar äle. Kompaniä anı 2002 yılda Mäskäwdä uzğan bäygedä ciñü yawlap aldı. Şul uq yılnıñ avgust ayında älege yışlıqta inde Avtoradio-Qazan digän kanal da eşli başladı. Kommersant gäcite mäğlümätlärenä qarağanda, TVTını 3 şirkät alırğa teli – Nafta-Mäskäw törkeme, Renova xoldingı, Sistema kompaniäse. Bu 3 şirkät Rusiädä tüläwle televidenie qırında eşläwçe iñ zur kompaniälär.
Monnan tış, Taif Yaña ğasır teleradiokompaniäsen dä yaña xuca tabarğa teli. Älegä ul Yaña ğasırnıñ 52 protsentqa yaqın aksiälären üz qulında tota. Dönyanıñ küp kenä cirlärendä yäşäwçe millättäşlärebez yaratıp qarağan älege kanal kem qulına küçär, anı monnan soñ nindi üzgäreşlär kötä - älegä bilgesez. Xäyer, bu sorawğa cawap inde yaqın kiläçäktä bilgelänäçäk. Yaña ğasırnı satu da 2007-2008 yıllarğa planlaştırılğan.
2012-2014 yıllarda isä Taif üzeneñ nefteximiä şirkätlärennän dä baş tartırğa uylıy – alar da satuğa täqdim iteläçäk. İnde xäzerge köndä ük bu xaqta Gazprom, TNK-VR häm başqa kompaniälär belän söyläşülär başlanğan.
Läkin bu hiç kenä dä Taifnıñ betereläçägen añlatmıy. Taif citäkçelege süzlärenä qarağanda, älege kompaniä tege yäki bu şirkätne satıp alıp, anı üsterep, annarı zurraq bäyägä satu öçen buldırılğan. Mondıy berniçä proyekt inde tormışqa aşırılğan da. Mäsälän, 2004 yılda kompaniä Taif-Telkom digän mobil elemtä şirkäten satqan ide. 2005 yılda isä Mäskäwneñ Al’fa–straxovanie törkeme Avers iminiät şirkäten satıp aldı. Kiläçäktä satılaçaq şirkätlärdän kergän aqçalarnı Taif citäkçelege başqa proyektlarğa, ayırım alğanda, respublikada yuğarı texnologiälärne üsterügä cibäreläçäk. Mäsälän, bez elektron sänäğäte, oçqıçlar, törle yaña texnologiälärgä nigezlängän cihazlar tözeleşe belän şöğellänüçe şirkätlärgä iğtibarnı arttırırğa telibez, dip belderde Taifnıñ general’ direktorı Al’bert Şihabetdinov.
Gölnaz İlgizär
