Soñğı atnadağı xällär ğädättägeçä buldı. Yäğni milli cämäğätçelek, zıyalılar härwaqıttağıça salqın qanlılıq, totrıqlılıq sıyfatların kürsättelär. Teläsä nindi üzgäreşkä şaqqatıp, ğäcäplänep, närsägäder quanıp-şatlanıp, närsägäder qayğırıp tormaw ul inde bik zatlı keşelärgä genä xas. Xislärgä bireşmibez, buldırabız. Äytik, metro açıluğa ber yıl tuldı. Menä ber yıl inde Ğorki mäxälläsennän Qazan kirmänenä, Qol Şärif, Söyembikä manaraları yanına un minutta barıp citärgä bula. Şunısı möhim, dönya barı şuşı Qazan metrosında ğına tatarça iğlannar yañğırıy, vagon işeklärenä söyälmäskä öndägän süzlär dä tatarça yazılıp quyılğan. Ä tuqtalışlarda milli bizäklär, Tuqay äsärläre qaharmannarı, törle şürälelär, Bıltırlar, su anaları, tarixi manzaralar töşerelgän. Fatix Ämirxannıñ Fätxulla xäzräte tege dönyadan kire qaytarılğaç kürsätelä torğan kiläçäk tösmerlärendä dä bu qädär xıyal yuq, ä tormışta bar. Sez uylıysızdır inde bu tatarlar metro açıluğa ber yıl tulu xörmätenä çäçkälär kütärep cir astına töştelär, bizäkle stansiälärdä samawırlardan çäy eçep, garmun tartıp biegännär dip. Yalğışasız. Bez metro açılu tügel dönyanıñ 12 prezidentı cıyılıp sammit ütkärülär, Qazannıñ meñ yıllıq tiräsendäge şaw-şular turında süz quyırtmadıq. Eş küp bit. Bigräk tä respublika häm şähär könen yañaçaraq itep ütkärü iğtibarnı üzenä cälep itkäç. 15 yıl buyı respublika köne xörmätenä stadionda zur tamaşa ütkärelä ide. Bıyıl andıy xälneñ bulmawın ber kem sizmäde. Ä inde 30 avgustta kiçke säğät 6дан 10га qädär Qamal teatrı qarşında “Tatar radiosı” ütkärgän tamaşağa 30 meñnän artıq keşe kilü bötenläy ğädäti xäl kebek qabul itelde. Teatr basqıçınnan Tuqay häykälenä qädär, xätta uram arqılı Gumanitar universitetqa qädärge mäydanğa tulğan xalıq, “Tatar radiosı” ütkärgän uyınnar häm 34 artistnıñ ikeşär cır başqaruı televidenie ekrannarına çığarılmadı. Närsä mäşäqätlänergä. Podumaeş', 30 meñ keşe tatar cırın tıñlıy. Anıñ qarawı Bolaqnıñ tege başına – Stadion häm sirk tiräsenä quyılğan säxnägä Mäskäwdän kilgän “Wiağra” törkeme qızlarınıñ kükräkläre häm kendekläre yaltırağan, Waleri Meladze cırlağan cirgä distä meñnärçä keşe ağıldı. Anda keşe kübräk ide, älbättä.
Şul uq könne yaña ippodromda yurtaqlar arasında dönya quboğı yarışında Tatarstan häm Rusiä isemennän qatnaşqan atnıñ iñ axırğı bulıp kilüe dä eçlärne poşırmadı. Şulay uq şuşı yarışlarnı Tatarstanda häm Rusiädä genä tügel, ä Fransiädä dä televizor aşa kürsätü tabiği xäl bulıp sanaldı.
Bäyräm aldınnan ütkän avtokros yarışında berençe urınnı Germaniä sportçısı alıp, Tatarstan premyer-ministrı R. Miñlexanov ikençe urınğa qaluı da nervlarnı qaqşatmadı. Çönki bit ul Rusiädä häm Yevropada berençelekkä dä çıqqanı bar. Närsäsenä aptırarğa anıñ. Bula torğan xäl.
Başqortstanda däwlät tele bularaq başqort telen anı bolay da belüçe başqort balalarına uqıtu qazanlılarnı şulay uq şaqqattırmadı. Çönki tatar telen barlıq mäktäplärdä dä uqıtu Tatarstanda niçämä yıl elek başlandı. Ä şähär xalqı bit ul bik çıdam, bireşmi. Änä qayber mäktäplärdä tatar sıynıflarına bala alıp kilü bermä ber kimegän. Ällä tatarça uqıtunıñ faydasın kürmilär. Alay disäñ näq şul tatar mäktäplärendä genä eçu, tartu, militsiägä elägü, qız balalarnıñ yäşli azıp yörüe küzätelmi. Ä şulay da ata-analar näq menä narkomaniägä, censi totınaqsızlıqqa çumğan başqa mäktäplärgä alıp baralar üzläreneñ ğäziz ulların häm qızların. Aptıramıy nişliseñ malay. Ä bälki eş balalarnıñ azraq tuuındadır. Monısı inde bötenläy äkämät. Aç-yalanğaç waqıtta 6-7 bala üsä idek, ä xäzer Putin quşa, Şäymiev ügetli, mäktäplär tözelä, tatarça kitaplarnıñ çige yuq, irlär häm xatınnar da televizordan erotik tapşırular qarap, ber-bersenä qızığalar, härxäldä ürçü mä’säläsenä uñay qarıylar. Qayber ağaylar xätta çitkä dä yöreşterep, ğailälärenä filial qoralar. Ä mäktäptä balalar kimi. Balalar baqçalarında kibetlär açılıp bette. Busı xaqında inde buldırabız dip äytep bulmıy. Kiresençä, buldırmıybız. Nişläp alay ikän? Hiç töşenmibez.
Rimzil Wäli
