Tatarstan aviakompaniäse 1999 yılda ğına barlıqqa kilsä dä, anıñ tarixı inde şaqtıy bay. Çönki kompaniä 80 yılğa yaqın eşläp kilüçe Qazan aviaşirkäte nigezendä tözelde. Xäzer Tatarstan aviakompaniäse İdel buyı töbägendä iñ zur häm perspektivalı şirkätlärneñ berse bulıp tora, 6 yıllıq qına tarixıbızda bezneñ federal’ däräcädäge 3 bülägebez bar, 2005 yılda bez Rusiä qanatları bäygesendä berençe urınnı yawladıq, dilär üzläre turında aviakompaniädä. Bügenge köndä alar Rusiä häm çit illärneñ 30dan artıq şähärenä reyslar täqdim itä. Älege reyslarnı 20dän artıq oçqıç xezmätländerä. Alar arasında İL-86, TU-154, Yak, An seriäle oçqıçlar bar. Äytergä kiräk, älege köngä qädär Tatarstan aviakompaniäsendä çit ildä citeşterelgän hawa laynerları yuq ide. Läkin bu wazğiät yaqın kiläçäktä üzgärergä mömkin. Şirkätneñ citäkçelege kiläse 5 yılğa üseş planın tözede. Anıñ nigezendä aviakompaniäneñ oçqıçlar parkı yañartılaçaq häm alarnıñ sanı artaçaq.
Nindi oçqıçlar satıp alırğa telilär soñ monda? Bügenge köndä älege sorawğa tögäl cawap yuq dilär, citäkçelär törle citeşterüçelärneñ oçqıçların qarıy, üzlärenä yaraqlılar saylıy. Läkin, qayber mäğlümätlärgä qarağanda, Tatarstan aviakompaniäse Airbus konsernı citeştergän häm Kanadanıñ Bombardier kompaniäse yasıy torğan CRJ 900 laynerların satıp alırğa cıyına. Şunısın da äytergä kiräk, bäygedä aldan Airbus şirkätenä genä östenlek birelsä, xäzer inde alardan barı tik 4 kenä oçqıç satıp alıp, qalğan 6nı Bombardierdan alırğa qulayraq bulır, dip uylanıla ikän. Älege üzgäreş, Kanada kompaniäseneñ tatarstanlılar öçen äybäträk şartlar täqdim itüe belän bäyle. Bu xaqta aviaşirkäten general’ direktorı Möxämmät Zakarcaev belderde. Anıñ süzlärenä qarağanda, oçqıçlar lizingka, yäğni aqçanı tulayım tüläp betergänçe ük, oçqıçlarnı qullana başlaw mömkinlege belän tapşırılaçaq. Şunısın da äytergä kiräk, belgeçlär fikerençä, Bombardier oçqıçlarınıñ bäyäse, 25-30 million dollarnı täşkil itä. Bu san bik zur kürensä dä, bu bäyälär äle Airbus şirkäteneñ şundıy däräcädäge oçqıçları ike märtäbägä qıybatraq ikän. Ä CRJ-900 laynerınıñ üzenä kilsäk, älege maşina 85-90 keşegä isäplängän, 4 meñ km yıraqlıqqa oça, anıñ yağulıqnı totuı da bezneñ oçqıçlar belän çağıştırğanda küpkä kimräk ikän.
Älege variant respublika xökümäten dä qänäğätländerä kebek. Şuşı atnada Qazanğa Bombardier kompaniäseneñ citäkçese kiler, dip kötelä. Ul Tatarstannıñ premyer-minsitrı Röstäm Miñnexanov belän oçraşıp, üzlärendä citeşterelgän oçqıçlarnı satu, anıñ şartları xaqında söyläşäçäk. Alay ğına da tügel, bulaçaq satıp aluçını oçqıçnıñ mömkinlekläre belän tanıştıru öçen ber maşina inde Qazanğa da kiterelgän. Tatarstanlılar anıñ belän Samarğa oçıp barıp ta qaytqannar. Alarnıñ qänäğät qalğanmı, yuqmı ikänen Tatarstan aviakompaniäsenä nindi oçqıçlar aluınnan belerbez.
Şuşı könnärdä ük Tatarstan aviaşirkätenä bäyle tağı ber xäbär taraldı. Uzğan yäkşämbedä kompaniäneñ TU-154M oçqıçı Qazannan Misırğa yul totqanda, maşina tözeksezlänü näticäsendä Samar hawa alanına töşärgä mäcbür bulğan. Oçqıçnı qarağannan soñ, anıñ yulnı däwam itä almawı açıqlanğan. Xäzer ul tözekländerüdä, ä Xurgadağa baruçı turistlarğa aviakompaniä başqa oçqıç tabarğa mäcbür bulğan. Tatarstanlılarnıñ Rusiädä eşlänelgän oçqıçlar urınına yaña çit il laynerların alu teläge menä şuşındıy oçraqlar belän bäyle tügelme ikän, üzebezneñ aviasänäğätne üsterü turında süzlär quyıra barğanda Tatarstan aviaşirkäte nigä Kanada häm Evropada citeşterelgän oçqıçlarnı satıp alırğa teli – älegä bu sorawlarğa cawap birüçe yuq. Aviakompaniäneñ üzendä bezgä bu xaqta añlatmalarnı barı tik general’ direktor ğına birä ala, ä ul yuq, dip belderdelär.
Gölnaz İlgizär
