Başlanğıç sıynıflar balalarına kitaplar häm “Ömet” gäziteneñ istälekle sanın öläşep, alarnı öylärenä qaytarıp cibärdelär. Ä ölkän uquçılar qunaqlarnı qarşıladılar. Urıs kiemendäge qız - ipi-toz, tatar kiemlese çäkçäk belän.
Tasma kisü xoquqı gubernator, şähär merı, cirle avtonomiä räise, mäktäp direktorı, qazanlılardan Rinat Zakirov häm Ayrat Zinnurovqa birelde.
Ölkä başlığı başta milli aşlar häm kiemnär kürgäzmäläre belän tanıştı. Anda quyılğan äyberlärne “Tuğan tel” aktivistı Rozaliä Matrosova tuplağan, kübesen üze äzerlägän. Uquçılar İrek belän Näfisä, ölkä başlığınıñ sorawı buyınça, anı milli rizıqlarnıñ niçek äzerlänüe belän dä tanıştırdılar. Gubernator qayberlären tämläp tä qaradı.
Tağın ber östäl qayber uquçılarnıñ biregä uqırğa kilgänçe sport häm sänğät buyınça ölgäşkän uñışların taswirlıy: gramotalar, diplom-kuboklar... İkençesendä - Balalar icatı üzägendä eşlängän milli kiemdäge qurçaqlar, Tuqay äkiätläre küreneşläre.
Tantana isä maqtawlı qunaqlar isemlege belän tanıştırudan başlandı. Baytaq zur-zur başlıqlar kilgän ide.
Berençe bulıp, älbättä inde, gubernatorğa süz birelde. Annan ber özek tıñlap qarıyq äle:
“Balalar üz milli tamırlarına tartılalar. Ana telen dä onıtırğa telämilär. Bu bik tä uñay küreneş häm xakimiät moña yärdäm itärgä tieş. Bu mäktäpneñ kiläçäge ömetle, bez barçabız da alarğa bäxetle kiläçäk tä'min itüdä tırışırğa tieşbez”. Sergey İvanoviç artaban Tatarstan citäkçelegenä räxmät xatı belän tanıştırdı häm adresatlarğa citkerü öçen Rinat Zakirovqa tapşırdı. Ä mäktäpkä mebel' alu öçen sertifikat büläk itte.
Çığışlar küp buldı. Ayıruça iğtibarğa layıq berniçä özek täqdim itäbez. Ölkäneñ iñ abruylı uqu yortı Däwlät universitetı wäkile Viktor Çernıyşev.
“Kiçä şuşı mäktäp belän bezneñ universitet arasında kileşügä qul quyıldı. Bu - moña qädär kürelmägän xäl. Çönki bez mondıy kileşülärne mäktäpneñ eşli belüen, anıñ oluğ mömkinleklären öyrängäç kenä tözibez. Üzebezneñ sertifikatnı bu mäktäpkä tapşıru anıñ zur kiläçägenä ışanıç buluın kürsätä. Mäktäpneñ ruxi potensialı köçle buluı bezdä anıñ bulaçaq uñışların ışanu tudırdı.”
Bötendönya tatar kongressı räise Rinat Zakirov
“Bez Rusiäneñ köçle däwlät buluın telibez. Şuşındıy mäktäplärneñ açıluı Rusiäne ruxi yaqtan nığıta, xalıqlarnı berläşterä häm ilebezneñ kiläçägenä ömetlärne nığıta.”
Şähär merı Sergey Yermakov
“Bez elek tä Kulikovkada tatar mäktäbe açırğa tırışıp qaradıq. Läkin ul waqıtta bu eş barıp çıqmadı, ne poluçilos'”.
Sergey Nikolayıviçnıñ “ne poluçilos'” digän süzlärenä “Tuğan tel” wäkile, soñraq, banket barışında açıqlıq kertte. Anda eş bik yaxşı “poluçalos'”. Yıl sayın berençe sıynıfqa 25 bala tuplana kilde, bik naçar şartlarda – iske mäçet binasında oyıştırılğan bu mäktäp 7 yıl buyı eşläp, Sember tatarlarınıñ quanıçı-ömetenä äylängän ide. Tik bina tabılmadı. Avtonomiäneñ “Tuğan tel” tarafınnan oyıştırıluı da şul bina yaulawğa ölgäşü maqsatınnan ğına ide. Läkin 8-nçe uqu yılı başlanğaç, mäçet binasınıñ mäktäp öçen yaramağanlığı “açıqlandı”: monı sanepedimstansiä häm yanğınçılar isbat ittelär dä, 179 uquçını urıs mäktäplärenä tarattılar. Avtonomiä isä qarşı süz dä äytmäde. Xäyer, taratu Şamanov waqıtında buldı, ä aña qädär şähär merı bulıp torğan Yermakovnıñ ğayıbe isä – şuşı mäktäpkä waqıtında bina taba almawında.
Tantanağa qaytsaq, Samar ölkäse wäkilläreneñ çığışları ğibrätle häm tä'sirle yañğıradılar. “Tuğan tel” direktorı Şamil Bahavetdinov
“Bez sezneñ öçen şatlanabız. Läkin tarixqa borılıp qaraw da kiräk. Böten Rusiä buyınça berençe bulıp Ul'yanda “Tuğan tel” oyışması barlıqqa kilde. Bez, sezdän ürnäk alıp, ber yılğa soñarıp eş başladıq. Aqıllı keşe başqalarnıñ xatalarınnan ğibrät alırğa tieş. Bez sezdä 3 möfti buluın, avtonomiä belän “Tuğan tel”neñ urtaq tel taba almawın kürep, ğibrät alıp, bergälekkä omtıldıq. Häm ber barça eşlärebezne dä kiñäşläşep başqarabız, bezdä – berdämlek xökem sörä. Şuña kürä bezneñ “Yaqtılıq” mäktäbenä 10 yıl inde. Ä sez isä milli xäräkät başlanıp, 20 yıl uzğaç qına mäktäp açuğa ölgäştegez”.
Samar qalası avtonomiäse räise urınbasarı Rifqat Xucin
“Barlıq milli liderlar, biznesmennar üz balaların şuçı mäktäpkä kiterergä tieş. Min, mäsälän, avtonomiä räise urınbasarı da, mäktäpneñ ata-analar komitetı räise dä. Bu isä ürnäk kenä tügel – mäktäpneñ mömkinleklären dä işäytä”.
Tol'yatti avtonomiäse räise Rafail Xäsänev üzlärendä dä mäktäp açıluğa ömet belderde.Tol'yatti – Samar belän Sember arasında – urtalıqta. Alardağı ike mäktäpneñ energetikası Tol'yattida da mäktäp açuğa etärgeç biräçäk, dide ul.
Dimitrovgrad mäktäbe direktorı Mönirä Djumaeva häm andağı avtonomiä räise Rival' İdrisov, uñışlı eşläw öçen, bu ike mäktäp arasında tığız elemtä urnaştıru kiräklegenä basım yasadılar.
Ata-analar komitetı isemennän çığış yasağan Venera Nasıyrova ata-analar uqıtuçılarğa partner bulaçaq, dip belderde. Ber binada urnaşqan ike mäktäp direktorlarınıñ bergä säxnägä çığuı da ğibrätle buldı. Älfiä Abutdinova: “Bezneñ burıç – belem birü genä tügel. İñ möhime milli tärbiä. Häm monı berqayçan da onıtmabız”, -dide.
Ä xäzer 64-mäktäp direktorı Vladimir Filin süzläre: “Yaxşı kürşe – tuğanıñnan da möhimräk. Ber binada ike mäktäp, bez üzara yärdämläşep tatu yäşibez häm şulay yäşäyäçäkbez dä”.
Tantanada çığışlar häm cırlar çiratlaşıp bardılar. Çaranı cirle sanduğaçıbız Älfiä Ramazanova, yaña mäktäp uquçıları häm 5 Qazan qızınnan torğan cır törkeme bizädelär. Tantana şul törkemneñ zal belän berlektä “Tuğan tel” cırın başqaruı belän tämamlandı.
Şunı da östäp äytergä kiräkter: qunaqlar zur-zur büläklär belän kilgännär. Barısı da. “Aqbars” bankınıñ Ul'yan filialı citäkçese Nuriä Mäcitova isä banket barışında, här uquçığa öläşer öçen, üz büläklären mäktäp direktorına tapşırdı. Ramis Safin şunda uq mäktäpkä yärdäm itkän sponsorlarğa istälekle büläklär öläşte.
Bäyräm – bäyräm inde ul. Şatlıqlı waqiğa. Alda ciñ sızğanıp eşläw genä qala. Ata-analarğa da, mäktäp kollektivına da, milli xäräkätkä dä, maqtawlı titullarğa iä bulğan avtonomiä citäkçelegenä dä. İnşallah...
Ayrat İbrahim, Sember.
