Uzğan atna axırında Tatarstan prezidentı Vladimir Putin belän oçraştı. Oçraşu turında xäbär ällä ni bulmadı mäğlümät çaralarında. Läkin ike prezidentnıñ närsä turında söyläşep, älege oçraşu artında ni torğanı küplärgä qızıq. Rusiä prezidentı ilneñ törle töbäk citäkçeläre belän oçraşqalap tora. Oçraşularnıñ säbäpläre törle bula. Ğädättä, Vladimir Putin tege yäki bu ölkäneñ başlığın qabu itte, süz töbäktäge urıp-cıyu yäki tözeleş eşläre turında bardı disälär dä, oçraşunıñ çın säbäplären xalıqqa äytep betermilär. Çınlıqta isä, kemder prezident yanına tege yäki bu eşlärgä aqça sorarğa, qaysıları yañadan citäkçelekkä röxsät sorarğa, kilä dilär. Menä küptän tügel Mäskäw kremlendä Adıgeya respublikasınıñ başlığı yazmışı xäl itelgän. Respublikanıñ xäzerge citäkçese Xäzrät Sovmen üzeneñ mötdäte tämamlanğançı citäkçe bulıp qalırğa rizalıq alğan. Läkin annarı başlıq almaşınaçaq. Läkin ul inde prezident dip atalmayaçaq. İzvestiya gäcite yazuınça, xäzer Başqortstan başlığı Mortaza Räximov ta prezident tügel ikän. Ğomumän, milli respublika başlıqları älege isemne yörtergä xoquqların yuğalta baralar. Xäyer, älegä Mintimer Şäymiev Tatarstannıñ prezidentı dip yörtelä. Kiläçäktä niçek bulır, Şäymievnıñ Putin belän oçraşuında bu xaqta süz bulğanmı – bilgesez. Bu xaqta Tatarstan citäkçeseneñ mäğlümät üzäge xäbär itmäde, älbättä. Busın inde kiläçäktä belerbez. Ä menä räsmi räweştä iğlan itelgän temalar arasında şaqtıy qızıqlı häm ähämiätlelär bar ide.
Mintimer Şäymiev oçraşuda Putinnı Tatarstannıñ qazanışları belän tanıştırdı. Ul respublikada şuşı könnärdä genä yaña açılğan neft’ eşkärtü şirkätläre xaqında äytte. Ğomumän, tatarstanda iñ ähämiätle, iqtisat üseşen tä’min itärlek tarmaqlar itep neft’ eşkärtü, nefteximiä sanala. Respublika sänäğäte üseşeneñ 20 protsentın yuğarı texnologiäle, innovatsion eşçänlek tä’min itä. Şuşını istä totıp, bezdä tağın ber zur zavod tözü küzdä totıla. Anı safqa bastıru 3 milliard dollarğa töşäçäk. Häm älege kompleks iñ yuğarı taläplärgä turı kilä torğan benzin, kerosin, dizel’ yağulığı citeşteräçäk. Şäymiev äytüençä, Rusiädä älegä aña tiñ zavod yuq ikän. Respublikadağı neft’ çığara torğan iske skvajinalarnı yañartıp, annan keremle iep neft’ tabu turında da süz buldı. Tağın ber uñışlı şirkätneñ eşe belän maqtandı ul Vladimir Putinğa. Bu yulı söz KamAZ turında ide. Älege zavod berniçä yıl däwamında yödätkän qıyınlıqlardan, qazalardan soñ, nihayät tulı köçenä eşli başladı. Bıyıl ğına 7 meñ maşina eksportqa satılğan, KamAZ qazaqstanda yök maşinaların cıyu buyınça şirkät açıp mataşa. Respublikanıñ 9 aylıq iqtisadıy üseşenä näticä yasap, Şäymiev yıl axırına bez ömetlängän, planlaştırılğan sannarnı uzdırıp kitäçäkbez, digän ömet belderde.
Tağın ber närsä belän şatlandırdı Tatarstan prezidentı Putinnı. Belgänegezçä, Qazan üzendä 2011 yılnıñ xalıqara studentlar universiadasın ütkärergä teläk belderde. Bilgele bulğança, universiadanı ütkärüçe oyışmanıñ cıyılışında respublika wäkilläre bulıp, Qazannıñ mömkinlekläre belän tanıştırıp qayttı. Şäymiev fikerençä, tatarstan başqalasınıñ ciñep çığu mömkinlege zur. Bez universiadanı respublikada ütkärergä telädek, çönki Qazannıñ meñyıllığın ütkärgännän soñ, bez şaqtıy qıyulandıq, üz köçebezne toya başladıq, dide Rusiä prezidentına Şäymiev. Xäyer, monısı Vladimir Putinnı şatlandırdımı ikän?
Gölnaz İlgizär
