Tatarstanda uyın biznesı wäkilläre öçen qara könnär citte. Älege tarmaqnıñ eşen cayğa saluçı bik küp bäxäslär quptarğan qanun nigezendä 18 oktäberdän respublikada uyın avtomatları zalları yabılırğa tieş. Tatarstanda uyın tarmağı eşçänlegen tärtipkä saluçı qanunnı respublika parlamentı 2006 yılnıñ 16 aprelendä qabul itte. Anıñ nigezendä Tatarstanda bar uyın biznesı belän şöğellänüçelär respublikanıñ ike urınında ğına – Qazandağı at sportı kompleksında häm Kama alanı bistäsendä tuplanırğa tieş. Qanun inde yaz könne ük qabul itelsä dä, uyın şirkätläre älege köngä qädär üzläre telägän cirdä urnaşıp, eşläp kilde. Qanunda qaralğan urınnarğa kazinolar barı tik 2007 yılnıñ 1 ğinwarınnan genä küçärgä tieş. Ä menä uyın avtomatları zallarınıñ inde çärşämbedän, 18 oktäberdän ük iske urınnarında eşlärgä xoquqları bette. Däwlät Şurası qabul itkän respublika qararı nigezendä alar xäzer barı tik Qazannıñ at sport kompleksında häm Kama Alanında ğına xalıqqa xezmät kürsätä ala. Başqa cirdä urnaşqan uyın avtomatları xäzerge könnän başlap yabılırğa tieş, yabılmıylar ikän – alar qanun bozuçılar bulıp sanalaçaq.
Räsmi mäğlümätlärgä qarağanda, bügenge köndä respublikada 650 uyın şirkäte terkälgän, Qazanda ğına da 5 meñnän artıq uyın avtomatı urnaştırılğan. Läkin çınlıqta alarnıñ sanı da kübräk, dip sanala. Älbättä inde, anıñ xucaları, anda eşläwçelär älege qararğa buysınırğa telämi. Tatarstanda uyın biznesı wäkilläreneñ respublika xökümäte belän qarşılığı bik qatı bardı. Soñğı eş köne, 17 oktäber yaqınlaşqan sayın, älege tarmaqta eşläwçe eşquarlarlar şaqtıy aqça kiterä torğan üzläreneñ urınnarı öçen köräşne arttıra ğına bardı. Älege köräşkä yärdämgä alar xätta Mäskäwneñ keşe xoquqların yaqlawçı byuro wäkillären dä cälep ittelär. Byuronıñ yuristları oktäber başında Qazanğa kilep, respublika qararınıñ ni däräcädä federal’ qanunnarğa turı kilüen tikşerde. Qararnı ütämäs öçen köräştä bar ısullarnı da qullanırğa tırıştılar eşmäkärlär. Şularnıñ tağın berse – şähär üzägendä piketlar oyıştıru. Distälägän keşelär qarşılıq aksiäsenä çığıp, üzläreneñ uyın biznesı tarmağında eşlärgä xoquqın dawlıy başladı. Xäyer, çınbarlıqta piketta eşläwçelär, eşmäkärlär üzläre genä qatnaşmıy, keşe sanın artıru öçen alar studentlarğa aqça birep, çarağa alarnı çığarğan, digän mäğlümätlär dä buldı.
Şulay uq, uyın biznesı wäkilläre tatarstan qanunın Rusiäneñ Yuğarı mäxkämäsendä däğwälarğa buldı. Älege däğwä Yuğarı mäxkämädä 1 noyäberdä tikşerelergä tieş. Anda respublikada tormışqa aşırıla torğan qanunnı ni kötä? Älege sorawğa tögäl cawapnı belüçe yuq. Xäyer, Tatarstannıñ uyın biznesın üsterü assotsiäsendä, Rusiäneñ Yuğarı mäxkämäse älege respublika qanunı federal’ qanunnarğa turı kilmäyäçäk digän qarar çığaraçaq. Şuña da, bez üzebezneñ uyın noqtalar yapmıybız, niçek eşlädek şulay däwam itäbez, dip belderälär.
18 oktäberdän yaña urında eşlärgä teläwçelär çınnan da küp tügel dilär. Qayber mäğlümätlärgä qarağanda, Kama alanı kitärgä teläwçelär bötenläy yuq ikän, ä Qazandağı at sportı kompleksında urnaşırğa nibarı 8 keşe genä teläk beldergän. Alarğa da äle, xäzergä könnän ük eşläp kitärgä mömkinçeleklär tudırılmağan ikän. Bu xaqta jurnalistlarğa respublikanıñ uyın biznesın üsterü berlegendä xäbär ittelär.
Şulay itep, Tatarstannıñ uyın biznesında eşläwçelär federal’ qanunğa üzläreneñ ömetlären bağlıy. Läkin Mäskäwdä dä inde älege problema turında uylana başladılar. Rusiä prezidentı da uyın biznesın çikläwne küzdä totqan qanun ölgesen Däwlät Dumasına täqdim itte. Bu qanunda da uyın şirkätlären ayırım cirlärdä genä tuplaw qaralğan. Rusiä buylap andıy cirlär nibarı 4 kenä bulır dip kötelä. Tatarstan xökümäte dä, respublikanıñ uyın biznesı wäkilläre dä şul urınnarnıñ berse tatarstanda bulır dip ömetlänä. Bu teläk tatarstan qanunı mäs’äläsendä qarşılıqta torğan citäkçelärne dä, uyınçılar da berläşterä.
Gölnaz İlgizär
