Zamança texnologiälärne qullanıp, xalıq belän aralaşu şaqtıy populyar bulıp kitte xäzer säyäsätçelärdä. Menä Tatarstan prezidentı da qalışmasqa buldı. Britaniädä respublikanıñ iqtisadi mömkinleklären täqdim itü sammitında qatnaşuçı Mintimer Şäymiev pänceşämbe kiçendä BBC radiokorporatsiäsendä buldı. Anda ul rus xezmäteneñ jurnalistları belän oçraştı, annarı BBC säxifäsendä videoefirğa çıqtı. Häm internet qullanuçılarnıñ küpsanlı sorawlarına cawap birde. Söyläşüne rus xezmäteneñ baş möxärrire Andrey Ostal’skiy alıp bardı. Şäymievtan bik küp närsälär turında soradılar. Tatarstan prezidentı dönyada xäzer barğan qatlawlı nizağlar, törle xalıqlar häm dinnär aralaşuı, alar arasında bulğan problemalar turında üz fikerlären citkerde. Rusiädäge millät häm dinara mönäsäbätlärgä kilgändä, bez şuşı ölkädäge böten qanunsızlıqlarğa qatğıy räweştä çik quyarğa tieş, dip belderde ul. Tıñlawçılarnı häm internet qullanuçılarım Tatarstan, anıñ möstäqillege mäs’äläläre dä qızıqsındırdı. Mäsälän, yıraq Avstraliädän beräw Mintimer Şäymievqa, Tatarstan möstäqil il bularaq tağı da uñışlıraq üsä alır ideme dip soradı. Prezident aña menä niçek dip cawap birde.
Mondıy sorawlarnı bezgä Avstraliädän genä tügel, üzebezneñ respublikada da bik yış birälär. Bezneñ neft’ bar, bez kübräk äybäträk yäşi alır idek, dilär. Çınlap ta, döres soraw kebek. Läkin monda barısı da alay ğına ciñel tügel. Berençedän, bezdä, Rusiä urtasında bik küp millät wäkilläre yäşi, bez keşelär turında onıtırğa tieş tügel. Annarı, bezdä neft’ bar digändä, anıñ yuğarı kükertle buluın, anı çığara torğan skvajinalarnıñ iske buluın onıtalar. Äle bit bäysezlek turında süz alıp barsañ, şunı da istä totarğa kiräk, bezgä üz armiäbezne, tağın şundıy strukturalarnı totarğa kiräk bulaçaq. Moña bezneñ köçebez citärme? Xäyer, eş bolarda ğına da tügel. Bezneñ xalıqqa bolay da äybät. Bez ğömer-ğömergä şulay yäşibez. Minemçä, bez xäzer üzebez torğan yulnıñ böten mömkinleklären qullanırğa tieşÜze wazifaların kitä turındağı sorawğa, Şäymiev min kitärgä äzer, kiräk bulğanğa ğına eşlim, min kitkäç tä prezident bulıp qalırğa layıq yegetlär bezdä bar, dide. Alar arasınnan saylap alası ğına qıyınraq, dip östäde ul.
Şäymievqa uz sorawların tatarstanlılar da yullağan bulıp çıqtı. Şularnıñ berse, üzen Röstäm dip atağan keşe, prezidenttan tatar tele, milli mäğärif, mädäniät problemaları xaqında soraştı. Cawap isä menä nindi buldı.
Üzgärtep qoru yıllarında bezdä milli mädäniätne, ğöref-ğädätlärne torğızu öçen bik küp eşlänelde. Röstäm beläme ikän, üzgärtep qoru başlanğançı qazanda ber genä tatar mäktäbe bar ide. Ä xäzer respublikada mäktäplärneñ yartısında, yäğni ber meñläp tiräse uqu yortında, tatar telendä uqıtıla. Bezdä ğädättä rus-tatar mäktäpläre. Alarnıñ härbersendä ike däwlät tele - rus häm tatar telläre uqıtıla, qaysında kübräk, qaysında äzräk. Bu respublika konstitutsiäsendä terkälgän äyber, bu xaqta Röstäm dä, Şäymiev tä, başqalar da onıtmasqa tieş. Läkin Röstäm ber närsädä xaqlı. Bezdä tatar telen rus telenä qarağanda saqlarğa awırraq. Çönki ruslar kübräk, tatarlar üzräk. Alar Rusiädä xalıq sanı buyınça ikençe urında torsa da. Älege mäs’älälär ciñel genä xäl itelmi, alar östendä eş bara älbättä, läkin telne saqlap qalu probleması ul tatarnıqı ğına tügel, ul küp xalıqlarda barMäktäplärdä din nigezlären uqıtuğa kilgändä isä, Mintimer Şäymiev tatarstanda ber din nigezläre genä berqayçan da kertelmäyäçäk, dip belderde.
Gölnaz İlgizär
