Atna-un kön elek Sovet armiäseneñ fälän yıllığına bağışlanğan mitingqa çaqıru käğäzläre öläşep yörgännär ide. Xalıqnı kübräk cälep itü maqsatınnandır inde, anda toraq-kommunal' xezmät öçen tüläwlärneñ yögänsez arta baruınnan cäfa çikkän xalıq ta çaqırılğan ide. Läkin kommunistlar ideologiäsen qabul itä almağan xoquq saqlawçılar tırışlığı arqasında, fatirğa tüläw mäs’äläse belän qızıqsınuçılar Ölkä xakimiäte binası qarşında - Lenin mäydanında cıyıldılar. Anda süz, nigezdä, xalıqnı talawçı rejimnı qähärläw mäğnäsendä bardı. Döres, kommunistlar mitingında da bu talaw turında şiğar bar ide. Alarnıñ mitingı ölkä xakimiäte binasınnan 4 - 5 yöz metr ğına yıraqlıqtağı Lenin memorial' üzäge yanında buldı. Ğädättägeçä, çığışlar TIŞQI idarä qolları Yel'sin belän Putinnı qähärläw, Sovet çorın sağınu, elege xakimiätne çüp başına ırğıtu, Sovet armiäseneñ danlıqlı ütkäne, läkin bügen çerep baruı turında buldı.
Qabul itelgän rezolyutsiä dä şul uq mäğnädä. Şunısı ayıruça ğibrätleder: 2 mitingta da xalıq bik az ide – 100 çaması ğına. Monısı isä xalıqnıñ ömetsezlek sazlığına batqanın da, Sovet Armiäseneñ abruyı bötenläy şiñgänen dä kürsätäder. Çönki bu armiäneñ bügenge xälläre, andağı başbaştaqlıq ta xalıqqa mäğlüm iç. Ä anıñ çeri baruı – tumıştan uq ŞUNDIY bulğanlığınnandır. Bu cähättän, artqa borılıp qaraw da urınlı bulır kebek.
“Pravda” gäziteneñ 1918-yılğı 25-fevral' sanında basılğan böyek Lenin öndämäsennän ber özekkä iğtibar itik äle: “Bu atna partiä häm böten sovet xalqı öçen äçe, ğar'lekle, awır, läkin kiräkle häm faydalı sabaq buldı… Polklarnıñ üz pozitsiälären, xätta Narva sızığın da saqlarğa telämäwe, çigengändä bar närsäne dä yuq itärgä digän ämerneñ ütälmäwe turındağı ğazaplı – mäsxäräle xäbärlär, çaba-çaba qaçu, xaos, suqırlıq, cebegänlek, açığawızlıq turında söyläp tä tormastan - xıyänätkä tiñ küreneşter.”
Lenin äytkänçä, Narva sızığın saqlarğa da telämägännär. Ä Stalin yazğan VKP(b) tarixında bolay dielgän: “18-yılnıñ 23-fevralendä “RKQA Pskov belän Narwa yanında alman basıp aluçıların qırıp saldı”.
Başta qısqaça Pskov turında. 23-fevral'dä bol'şeviklar anda qamalış qamalış xäle iğlan itälär. Şul uq könne 10 – 15 çaqrım yıraqlıqta doşmannar barlığı açıqlana. Läkin suğış bulmıy: berençe oçraşudan uq qızıllar çabıp qaçalar. 24-fevral'dä 200 çaması alman ğäskärie mataylarğa utırıp tınıç qına Pskovqa kerä. Narva yanındağı “ciñü” – tağın da qızığraq. Uçreditel'noe sobranie açılğan könne Piterda tınıç demonstarsiäne quıp taratu belän dan alğan Baltıyq matrosları Petrogradnı saqlaw maqsatı belän Narvağa cibärelä. Narkom Dıbenko citäkçelegendäge komanda konfiskatsiälängän 3 miçkä spirt belän 1-martta Narvağa kilep töşä. 3 kön eçendä 3 miçkä spirtnı “ciñgäç”, Dıbenko üz ştabı belän Narvadan kitä. Monı işetkän matroslar da alğı sızıqnı taşlap qaçalar. Piterdan kilgän general Parski narqkm Dıybenkonı Narvağa qaytırğa, anı saqlarğa ügetli. Läkin “matrosı ustali” digän cawap qına ala. Gatçinoga citkäç, danlıqlı Dıbenko matrosları ber timeryul eşelonın qulğa töşerälär dä, Räsäy buyınça säyäxätkä kitälär.
Yuğarı Xärbi şura başlığı Bonç-Brueviç, il buyınça telegram-prikazlar cibärä: “Qaçqınnarnı totıp Mäskäwgä cibärergä!” Narva “qaharmannarı” mart azağında Samarda päyda bulalar. Ä Narvağa, Dıbenko otryadı kitkäç, bernindi atış-suğışsız keçkenä nemes otryadı kerep xuca bula. 4-martta. Menä şundıy bäyräm bügen. Kulikovo suğışına bağışlanğan bäyrämdäy, näq Räsäy tarixıday matur bäyräm.
Ayrat İbrahim, Sember
