Rusiä tatarlarınıñ federal' milli mädäni möxtäriäte 1998 yılnıñ 20 mayında tözelä häm şul uq yılnıñ sentäberendä Rusiäneñ yustitsiä ministrlığı tarafınnan törkälä. Ul waqıtta anıñ räise itep Tatarstan fännär akademiäse ğalime İndus Tahirov bilgelänä. 2002 yıldan alıp Federal' tatar milli mädäni möxtäriät belän curnalist, Bötendön tatar kongressı başqarma komitetı räise urınbasarı Rimzil Väliev citäkçelek itä başlıy. Bügenge köndä Federal' tatar milli mädäni möxtäriätneñ 25 töbäk bülekçäse bar. Alarğa üz çiratında tağın 200 urındağı milli mädäni möxtäriätlär kerä. Bügenge köndä Ul'yan, İvanovo, Tömän, Mäskäw ölkälärendä älege möxtäriätlär ayıruçı yaxşı eşläp kilä.
24 martta Rusiä tatarlarınıñ federal' milli mädäni möxtäriäteneñ 3 qorıltayı uzaçaq. Älege çara uñayınnan çärşämbe Tat media agentlığınıñ konferensiä zalında matbuğat oçraşuı ütte. Biredä jurnalistlar sorawlarına Rusiä Federal' tatar milli mädäni möxtäriät räise Rimzil Wälie häm anıñ räistäşe Färit Urazaev cawap birde.
jurnalistlarnı borçığan töp soraw bügenge köndä töbäk möxtäriätlärneñ yazmışı, alar Rusiä tarafınnan betügä duçar itelmime. Rimzil Väliev bu sorawğa cawap itep, “Kemnärneñder andıy xıyalları bulsa da älegä xakimiätlärneñ bu turıda süz quzğatqanı yuq”dide. Färit Urazaev isä bu sorawğa bolay dip cawap birde.
Bügenge köndä wäzğıat bezgä 450 yılda berençe märtäbä tatarlarda Rusiä cirlegendä, qanun nigezendä üzen millät itep yäşätü öçen territorial' häm milli avtonomiä mömkinçeleklären birde. Bez tatarlar zakon çıqqanğa 10 yıl bulsa da äle haman sataşabız kiräkme bu kiräk tügelme. “Süz çıpçıq tügel oçıp çıqsa totıp bulmıy” digän rus mäqälendä äytelgänçä, mäğlümat çaralarında imeş-mimeşlär tiz tarala. Şuşındıy uydırmalarğa tayanıp Rimzil Väliev urınına Federal' tatar milli mädäni möxtäriäte räise itep bügenge köndä respublikanıñ yäşlär eşläre, sport häm turizm ministrı urınbasarı İldar Gilmetdinovnı quyalar. Ä möxtäriätneñ üzäge Tübän Novgorodqa küçerälär digäne döresme digän soraw da yañğıradı. Matbuğat oçraşuı barışında İldar Gilmetdinov räis urınına täqdim iteläçäk digän fiker döres dip äytelde. Ä menä Federal' tatar milli mädäni möxtäriäteneñ üzäge berniçek tä başqa şähärdä urnaşa almıy, ul hiçşiksez Qazanda ğına urnaşaçaq dip belderelde. Millät eşlären qaraw buyınça ike oyışma, Bötendönya tatar kongressı häm Federal' tatar milli mädäni möxtäriät bar, alar arasında köndäşlek bulmayaçaqmı digän sorawğa möxtäriät räistäşe Färit Urazaev bolay dip cawap birde.
Ber öyemgä barsın da urğıtsañ eş eşläw bik qıyınlaşa. İkese dä bulırğa tieş, alar bersen berse tulılandırıp torırğa tieşlär.Häm bersen berse üsterü nigezendä millätne saqlap qalırğa tieş. Monıñ öçen tatar milläteneñ potensialı bar.Färit Urazaev äytkänçä un yıl eçendä Federal' tatar milli mädäni möxtäriät ber genä töbäktäge möxtäriät aldında da alardan aqça cıyu mä’säläsen quymağan. Kiresençä alarğa eşlärgä, yärdäm itergä Tatarstan belän aralarnı nığıtıra tırışqan. Monnın tış töbäk möxtäriätlärgä urındağı citäkçelek orğannarı yärdäm itä. Älbättä bu fikerdän soñ soraw tua. Töbäk möxtäriätlär aqça birüçeneñ sıbızğısına biemime? Bu mä’sälägä Färit Urazaev fikeren täqdim itäbez.
Mondıy tendensiä bar häm ul tabiği, urındağı töbäk möxtäriätlärne härber cirdä xökümät maksimal' däräcädä üzenä yaqın itep totarğa tırışa. Ämma Tatarstan, Qazan da alarnı härwaqıt qızıqsındırırğa tieşbez. Häm şul ike köräş arasındağı köräş şul qädär tabiği , niqädär küp qızıqsındıra şunıñ qadar küp alar qızıqsınu artınnan kitergä dä mömkinnär..24 mart könne uzaçaq qorıltayda Bügenge Rusiädä tatar mädäniäte, mäğärife, mäğlümat çaraları, teleneñ torışı häm millät yazmışı belän bäyle başqa küp kenä mäs'älälär qaralaçaq. Biredä şulay uq Federal' tatar milli mädäni möxtäriätneñ yaña ustavı, şurası häm yaña räise saylanaçaq.
Ğädel Galämetdinov.
