13 aprildä Qazanda Magnitogorskinıñ Metallurg xokkey komandası Aq Barsnı 2:1 isäbe belän ciñep Rusiä çempionı isemen yawladı. Aq Barsqa ikençe märtäbä bu isemne alu tätemäde. Ber qarasañ, törle sınamışlar, xorafatlar citdi keşelärgä täesir itärgä tieş tügel. Änä bit Tuqay da, cen-pärilär, albastılar iskedän qalğan ul, dip yazğan. Härkem üz yazmışınıñ xucası, tırışsañ, eşläsäñ, böten ixtıyar köçeñne tuplap kiräkle urınğa yünältsäñ häm barlıq köçläreñne eşkä ciksäñ barıp çığa ul. Bulmıy inde bezdän, bez mesken, awıl balası, citmäsä tatar, dip uftanıp yörsäñ, yazmış tägärmäçe taptap kitä. Menä şundıy eçke qüätne tuplar öçen Mintimer Şäymiev “Buldırabız!” digän şiğar äytkän ide. Buldırğan waqıtta älege öndämä yärdäm itä, ä inde teş ütmägän çaqta, buldırıp ta bulmıy.
Bolay yazmış bezneñ xalıqqa ber dä cılı ğına yılmayıp tormıy. Kiräk bit ä! Uzğan şimbädä Qazannıñ ör-yaña Tatneft'' arena boz sarayında Magnitogorski uyınçıları Aq barsnıñ tetmäsen tettelär. Öydä ütkän bu uyında divarlar da yärdäm itmäde. Yarıy äle yäkşämbe könne Aq bars ciñde. Magnitogorskida ike uyın ütkärergä kitkäç gäzitlär yazdı. “Yesli ne pereplavyat, to peregrızut.” Yänäse, Magnitkanıñ metall qoyuçıları teläsä nindi timerne eretkän kebek, üz köndäşlären eretä ala, ä Aq barslılar teläsä kemne kimerep, çäynäp ırğıtırğa sälätle.
Sınamış xorafatlarnıñ däräcäse arttı bu könnärdä. Xätta bu yıllarda. Änä bit fiziklar fälän törle açış eksperimentın tämamlağançı saqalın qırmıy yöri. Qayberäwlär möhim imtixan yäki sınaw aldınnan yaratqan külmägen kiä, yäki çäçen yumıy. Gagarin zamanınnan qalğan ber sınamış bar. Kosmonavtlar start mäydançığına maxsus kiemnär belän yulğa çıqqanda, şunda iltüçe tarixi avtobusnıñ artqı tägärmäçenä pes itälär. Çönki 1961 yılda berençe tapqır kosmosqa oçqanda start mäydançığında bädräf bulmağan. Küz timäsen digän bulıp, barmaq belän ağaç äybergä, yäki östälgä şaqıp aluçılar arasında iñ qatı materialistlar da bar. Sorağanım bar yärdäm itäme?- dip. İtä ikän. Dimäk, berär äybät närsä turında söylägändä qul belän timergä yäki pıyalağa çiertsäñ küz tiä häm böten dönya astı-öskä kilergä mömkin.
Şulay itep, Qazanda Aq bars – Metallurg uyını aldınnan nindi yazmış işaräläre buluın äytik. Magnitogorskida uynağanda andağı tamaşaçılar İvan Groznıynıñ qaharmanlığın qabatlaw turında öndämälär yazğan ide. Kulikovo qırı suğışın qayçan ütüen iskä töşerüçelär buldı. Bu ömetlär aqlandımı? Yuq, İwan Groznıy tırışa torğaç, Qazannı aldı, ä Metallurg üzeneñ östenlegen raslıy almadı. Ällä Qazan-Mäskäw tartışı 0/0, 1/1 xisabına, tämamlanamı. “Bey Tatar!”- Tatarlarnı dömbäslägez!- digän çaqıru çiläbelärneñ abruyın ğına töşerde. Xäzer bu sport uyınına säyäsi tösmer birü boz östendäge sud''yanıñ gel aqbarslılarnı bozdan quıp çığaruın ğına iskä töşerä. Ä xärämläşüçelär ciñä almıy. Citmäsä metalurg komandasında uynawçı tatarlar iñ şäbe bulıp çıqtı. Närsä magnitqa uyınçıları üzläre öçen alqa kertüçe Ğosmanov, Nuretdinovnı qıynarğa çaqıralarmı?. Döresen genä äytkändä, “Aq bars”ta da tatarlar küpçelek tügel.
Ni bulsa bula, täwäkkällibez. Şulay dip qapqadan çığu buldı, buş plastik çiläk kütärgän ber äbi qarşığa kilä. Nişliseñ ike tapqır sul iñbaş aşa tökerergä turı kilde. Karl Marks uramına borılğaç, yalt itep qara mäçe qoyma astınnan kilep çıqtı. Küñelle tügel, älbättä. Citmäsä, käşäkä suğu buyınça Çempionatnıñ iñ xälitkeç köne aynıñ 13 nçe könenä turı kilä. Menä bit yazmışnıñ nindi qılanuı. Xäyer, buş çiläk, qara mäçe, sul ayaqtan atlaw kebek uñaysızlıqlar berkemne dä şaqqatırmıy. Ä menä aynıñ 13 nçe köne comğağa turı kilü – bik citdi närsä. Bu inde yazmış qırın qarıy, xällär uñmıy digän süz. Şunda kelt itep iskä töşte.
Rimzil Wäli
