İdel aşa 1914 yılda tözelgän, Kuybıyşev susaqlağıçı arqasında rekonstruksiä uzğan küper xälläre yıl sayın tikşerelep tora, tuzğan qorılmaları alıştırıla. Bıyıl da aydan artıq inde Sember qalası yullarında mäşxär, diärgä dä bula. Tönnären yabıla torğan küpergä çirat 100 çaqrımğa qadär suzıla, dip yazalar cirle gäzitlär. Şunlıqtan bökelär köndez dä däwam itä.
Döres, 12 yüngä qadär remont eşlären tämämlaw wäğdä itkän idelär. Räsäy könenä – bäyrämgä büläk sıyfatında. Tik älegä tağın ber çara, Tärele yöreş, uramnardağı bökelärne tağın da köçäytep aldı. Bu çaranı Moğcizalı Qazan Bogomater'' ikonasınıñ nösxäsenä iä bulğan monastır'' oyıştıra. Häm tärelärdän tış töp eksponat ta - şul uq ikona.
Monastırnıñ iseme dä ğibrätle yañğırıy: “Svyato-Bogoroditse-Kazanski Jadovskiy“ dip atala ul. “Narodnaya gazeta” yazuınça, ğadätkä kergän mondıy çara Semberdä imperator Berençe Nikolay ukazı belän waba – xolera çire taraluın tuqtatu maqsatınnan berençe märtäbä 1847-yılda oyıştırıla. Häm näq şul tärele yöreş kenä wabanıñ taraluın tuqtatqan da, imeş. Şunıñ arqasında Qazan Bogomaterı ikonasınıñ abruyı tağın da üskän ikän.
Bu çara Şamanov waqıtında kire qaytarıldı. Kiñ küñelle general-gubernator şähärdä genä tügel, böten ölkä buyınça tärele yöreşlär oyıştıruğa da zur öleş kertte. Xätta xristian din ähelläre, ölkä cirläre kübräk uñış birsen öçen, oçqıçlardan cirgä izge su sibä-sibä dä oçqaladılar qayber yıllarda. Tik, qızğanıç, bu “izge” sularnıñ faydası bulmadı – ölkädäge çäçü cirläreneñ 70 protsentı çamasın çüplek bastı.
Yıl sayın aylar buyı ölkäneñ, İske Qulatqıdan başqa, barlıq rayonnarında da şundıy tärele yörülär oyıştıruğa yarıysı ğına aqça kitäder. Tik anıñ kem xisabına ikäne turında ğına mäğlümätlär yuq. Bıyıl da şulay. Ölkä buylap täre yörtüçelär Ul''yanov rayonı üzäge İşeevkadan kilep töştelär häm bäyrämnärdän soñ İdelneñ sul yağında urnaşqan rayonnarda yöreşlären däwam itälär ikän.
Çarada qatnaşuçılar Ciñüneñ 30 yıllığı mäydanında 11 säğätkä cıyılırğa tieş bulsa da, militsiä 9дан uq üz urınında ide. Monaxlar kilep töşügä, apa-äbilär, qulların suzıp, başların iep alar qarşına kilälär. Monaxlarnıñ üz qulları belän alarnıñ başların sıypawları da şifalı, küräseñ. “Narodnaya gazeta” äytüençä, çaranıñ maqsatı – täwbä häm Bogomaterdan yärdäm soraw aşa, tınıçlıqnı häm tatulıqnı nığıtu. Ä oyıştıruçılar niçek añlıy ikän? Menä Sember yeparxiäse särkätibe protoierey Vasiliy Karpuxin fikere:
- Moğciza tudıruçı ikona cirne üz nurı belän qaplasın häm keşelärne märxämätleräk itsen öçen. - Cäy könendä qara kiemdä esseder, ä mondıy tösneñ mäğnäse nidä?
- Qara tös ul paq''lıq häm Boğqa birelgänlekne añlata
- Qazan bogomaterı ikonası moğciza tudıruçı, dilär. Ä bit sezneñ monastırda nösxäse genä. Niçek inde kopiägä dä töp nösxäneñ moğciza köçen iñderep bula?
- Bezbojnik bulsa, bernindi moğciza da yuq, ä çın keşe öçen xätta käğäzdä yasalğan ikonalar da moğciza tudıralar.
- Ğadi xalıq salım tüli, Ä monaxlar qaznağa üz öleşlären kertmilär. Monı aqlap häm añlap bulamı soñ?
- Sovet çorında monaxlarnı küp taladılar (obdiralovqa), şul bezneñ öleşebez.
Artaban cıyılğannar Minaev uramı buylap parlaşıp bastılar. Alarnı tezländerep, öslärennän ikona belän uzdılar. İkonalarnı, törle çirkäwlär maketların häm tärelärne, nigäder, xärbi kiemle yegetlär kütärgän idelär.
Yöreş Minaev, Gonçarov, Kuznetsov, Sovet, Karl Marks uramnarı aşa Neopalim çirkäwenä taba yul aldı. Älbättä inde, bu uramnarda yul xäräkäten tuqtatıp. Mondıy çaralar Rusiäneñ xärbi-klerikal'' däwlätkä äylänep betä baruın da kürsätä kebek.
Ayrat İbrahim, Sember
Döres, 12 yüngä qadär remont eşlären tämämlaw wäğdä itkän idelär. Räsäy könenä – bäyrämgä büläk sıyfatında. Tik älegä tağın ber çara, Tärele yöreş, uramnardağı bökelärne tağın da köçäytep aldı. Bu çaranı Moğcizalı Qazan Bogomater'' ikonasınıñ nösxäsenä iä bulğan monastır'' oyıştıra. Häm tärelärdän tış töp eksponat ta - şul uq ikona.
Monastırnıñ iseme dä ğibrätle yañğırıy: “Svyato-Bogoroditse-Kazanski Jadovskiy“ dip atala ul. “Narodnaya gazeta” yazuınça, ğadätkä kergän mondıy çara Semberdä imperator Berençe Nikolay ukazı belän waba – xolera çire taraluın tuqtatu maqsatınnan berençe märtäbä 1847-yılda oyıştırıla. Häm näq şul tärele yöreş kenä wabanıñ taraluın tuqtatqan da, imeş. Şunıñ arqasında Qazan Bogomaterı ikonasınıñ abruyı tağın da üskän ikän.
Bu çara Şamanov waqıtında kire qaytarıldı. Kiñ küñelle general-gubernator şähärdä genä tügel, böten ölkä buyınça tärele yöreşlär oyıştıruğa da zur öleş kertte. Xätta xristian din ähelläre, ölkä cirläre kübräk uñış birsen öçen, oçqıçlardan cirgä izge su sibä-sibä dä oçqaladılar qayber yıllarda. Tik, qızğanıç, bu “izge” sularnıñ faydası bulmadı – ölkädäge çäçü cirläreneñ 70 protsentı çamasın çüplek bastı.
Yıl sayın aylar buyı ölkäneñ, İske Qulatqıdan başqa, barlıq rayonnarında da şundıy tärele yörülär oyıştıruğa yarıysı ğına aqça kitäder. Tik anıñ kem xisabına ikäne turında ğına mäğlümätlär yuq. Bıyıl da şulay. Ölkä buylap täre yörtüçelär Ul''yanov rayonı üzäge İşeevkadan kilep töştelär häm bäyrämnärdän soñ İdelneñ sul yağında urnaşqan rayonnarda yöreşlären däwam itälär ikän.
Çarada qatnaşuçılar Ciñüneñ 30 yıllığı mäydanında 11 säğätkä cıyılırğa tieş bulsa da, militsiä 9дан uq üz urınında ide. Monaxlar kilep töşügä, apa-äbilär, qulların suzıp, başların iep alar qarşına kilälär. Monaxlarnıñ üz qulları belän alarnıñ başların sıypawları da şifalı, küräseñ. “Narodnaya gazeta” äytüençä, çaranıñ maqsatı – täwbä häm Bogomaterdan yärdäm soraw aşa, tınıçlıqnı häm tatulıqnı nığıtu. Ä oyıştıruçılar niçek añlıy ikän? Menä Sember yeparxiäse särkätibe protoierey Vasiliy Karpuxin fikere:
- Moğciza tudıruçı ikona cirne üz nurı belän qaplasın häm keşelärne märxämätleräk itsen öçen. - Cäy könendä qara kiemdä esseder, ä mondıy tösneñ mäğnäse nidä?
- Qara tös ul paq''lıq häm Boğqa birelgänlekne añlata
- Qazan bogomaterı ikonası moğciza tudıruçı, dilär. Ä bit sezneñ monastırda nösxäse genä. Niçek inde kopiägä dä töp nösxäneñ moğciza köçen iñderep bula?
- Bezbojnik bulsa, bernindi moğciza da yuq, ä çın keşe öçen xätta käğäzdä yasalğan ikonalar da moğciza tudıralar.
- Ğadi xalıq salım tüli, Ä monaxlar qaznağa üz öleşlären kertmilär. Monı aqlap häm añlap bulamı soñ?
- Sovet çorında monaxlarnı küp taladılar (obdiralovqa), şul bezneñ öleşebez.
Artaban cıyılğannar Minaev uramı buylap parlaşıp bastılar. Alarnı tezländerep, öslärennän ikona belän uzdılar. İkonalarnı, törle çirkäwlär maketların häm tärelärne, nigäder, xärbi kiemle yegetlär kütärgän idelär.
Yöreş Minaev, Gonçarov, Kuznetsov, Sovet, Karl Marks uramnarı aşa Neopalim çirkäwenä taba yul aldı. Älbättä inde, bu uramnarda yul xäräkäten tuqtatıp. Mondıy çaralar Rusiäneñ xärbi-klerikal'' däwlätkä äylänep betä baruın da kürsätä kebek.
Ayrat İbrahim, Sember
