Bötendönya mirası şähärläre oyışmasınıñ IХ Bötendönya kongressı biş tel nigezendä, şul isäptän tatar telendä dä, töp dokladlar buyınça biş törkemdä fiker alışu uzdı. İrtän açılğan plenar utırıştan soñ, törle il wäkilläre biş seksiägä bülenep, miras häm iqtisat turında äle genä ingliz telendä uqılğan dokladlarnı tikşerdelär. “Korston” üzägeneñ Tolstoy zalında uzğan tatar törkemendä Tatarstan fännär akademiäse vitse-prezidentı M.Gosmanov citäkçelegendä miras häm iqtisat teması tikşerelde. Çarada traditsion räweştä dokladlar uqılmadı, ä zaldağı xalıq dürt törkemgä bülenep tanış bulğan mädäni miras obyektın saylap alıp, anıñ şähär iqtiasadına nindi yoğıntı yasawı, kiläçäktä anı niçek faydalanu, kommersiäläşterü kebek mäs'älälär qaraldı.
Tarixçı ğalim İl'dus Ämirxanov üzläre eşlägän törkem isemennän Yaña Bistä proyektı turında täqdimnär kertte: Bistäneñ iktisadi nigezläw proyektın eşlärgä. Bu eşlänmäne Bötendönya şähärlär mirasınıñ eş programmasına, xalıqara proyektqa kerergä kiräk.
Şul Yaña Bistä konsepsiäse turında Damir İsxaqov ta söyläde: Rusiä külämendä eşlängän qanunnarnıñ podzakonnıy aktları citärlek tügel. Şular eşlänmiçä torıp idärä itü ısulların qullanıp bulmıy.Tatar Bistäse zapovedniğı ni öçen cimerelde? Çönki iqtisadi idärä itü sisteması oyışa almadı. Rusiädä Tatar Bistäse berdän-ber Urta ğasırdan qalğan häykäl. Hiçşiksez ul YUNSQO külämenä kütärelergä layıqlı.
Jurnalist häm cämäğät eleklese Rimzil wäliev törkeme Tuqay muzeyı binasın turistlar cälep itüdäge rolen kütärü çaraların äzerlägän. Malik Sabircan, Fayaz Musin, Niäz Xalitov, Kälimulla Xäyrullin çığışlarında konkret täqdimnär yañğıradı. İstanbuldan kilgän professor qadir Däwlät üzeneñ çığışında akademik Mirqasıym Gosmanovnı şuşı xalıqara forumnı alıp baru belän ixlas qotladı, konstruktiv täqdimnär kertte. Mäsälän, Qazanğa çit il turistlar cälep itüdä administrativ kirtälär bar ikän:
Çit il turistları arasında Qazan belän dä qızıqsınuçılar bulır. Läkin citdi ber problema bar. Ul Rusiä Federatsiäsennän viza alu qıyınlığı. Sez Törkiägä kilgändä 2000 dollarıygıyznı tülisez dä barasız,ä Törkiädän kiler öçen atnalar, aylar ütep kitä. Turizmnı üsterü öçen turistlarğa kilü yulların açarğa kiräk.
Tatar ğalimnäre, Däwlät Sovetı komitetı räise Razil Wäliev, Qazan şähäreneñ milli bülege mödire İrek Arslanov häm başqalar qatnaşqan bu utırış tarixi miraslarnı saqlaw probleması belän genä çiklänmäde. Anda tağın ber zur eş başlanıp kitte. Ul da bulsa, xalıqara fänni ictimaği forumda tatar teleneñ tulı köçendä qullanu räweşe sınaldı häm bu başlanğıç uñışlı dip tabıldı. Pänceşämbe könne ingliz, fransuz, urıs, ispan tellärendä eşläwçe seksiälär belän berrättän, tatar seksiäse üz eşen däwam itäçäk.
El'mira Gazizova
