Berençedän, Sabantuy ul – yazğı çäçü başlanuı yolası. Başqortstan televideniese, şuña işaräläp, berençe buraznağa yomırqalar salıp qaldırunı da kürsätte. İmeş, aşlıq börtege yomırqaday zur bulsın…
Ä xäzer bezdä yomırqa cıyuğa säbäp itep, kürşe xalıq Xristosnıñ yañadan tuuın qullana. Pasxa könne işek şaqıp, yomırqa cıyuçı balalar “Xristos voskrese” digän xäbär taratalar. “Priçem tut yayssa?” – digän soraw da urınlı bulır ide, yuğisä.
Bügenge sabantuyıbız isä borınğı Cıyın waqıtına turı kilä: çäçü tämamlanğan, peçängä töşärgä irtäräk äle, tabiğät'neñ güzäl çorı - yal itep tä alırğa bula. Mäğnäse häm maqsatı – kürşe awıllarda yäşäwçe tuğannar belän oçraşu, yäşlär öçen – tanışu häm parlar tabu.
Uzğan ğasırnıñ 60 – 70-nçe yıllarında da, näq şul maqsattan, Sabantuy könen kürşe awıllar ağaları kiñäşläşep-beleşep bilgelilär ide: ber ük köngä turı kilmäsen!
Ä xäzer xätta Tatarstanda da awıllar, rayonnar Sabantuylarınıñ östän töşkän kürsätmä buyınça, ber ük köngä bilgelänüe turında işetkän bar. Bıyıl Sember ölkäsendä dä şundıyraq oçraqlar buldı. Äytik, Karsun rayonında ike tatar awılı bar. Noğay ilendä dä, Urazovqa da, ayırım-ayırım, ber ük könne bäyräm ittelär. Ölkäneñ Barış rayonı Qalda (Qañlı) awılı xalqı ürçegäç, annan küçenep kitüçelär bügen Mayna rayonına kergän Yaña Qalda awılın buldırğannar. Menä şul bertuğannar da ber ük könne üzläre genä bäyräm itälär. Araları yaqın bulsa da, üzara elemtäsez.
Ürän awılı rayon üzäge Çardaqlıdan 10 çaqrım ğına yıraqlıqta. İkesendä dä bäyrämnär oyıştırıldı. Ä menä alardan yıraq torğan Abdulla, Urazgilde, Papau, Qolmayır awıllarında bäyrämnär bulmadı. Çönki här awılda oyıştıru qaralmağan. Çönki Sabantuylar küp çığım taläp itälär. Şul säbäp arqasında İske Mayna rayonı İske Qızılsu awılında rayon buyınça berdän-ber bäyräm bulır digännär ide. Bulmadı. Aqça tapmadılar. Rayon citäkçelege dä yärdäm itmäde. Yuğisä, xalıq bäyrämen xalıq üze oyıştırğan zamannarda, östän aqça kötep utıru ğädäte yuq ide.
Ğomumän, ölkädäge 23 rayonnıñ barı tik 11-yendä genä bäyrämnär buldı. Döres, qayberlärendä tatarlar küp yäşi dip bulmıy: rayon xalqınıñ 2 - 5 protsentı çaması. Läkin Sengiley - İsänğali, Novospasski kebek rayonnarda baytaq yäşi tatar balası. Elekke yıllarda bulğalağan ide. Tik ayırım tatar awılları yuq anda. Sibelep yäşäwçe tatar küp bulsa da. Ä menä Terenğa rayonı üzägendä Sabantuy bıyıl berençe märtäbä oyıştırıldı. Döres, bu oçraqta milli bäyrämebez rayon üzägenä nigez salunıñ 350 yıllığı tantanası qısalarında ğına uzdı. Terenğa süzeneñ borın-borınnan Tiränkül isemle şähärneñ urısçalatılğan variantı ğına buluğa qaramastan. Rayon başlığına bu Sabantuy oşağan ikän, yıl sayın oyıştıraçağın beldergän.
Sabantuylarnıñ citäkçelek käyefennän toruı üze ük anı XALIQ bäyräme isemennän mäxrüm itä kebek. Şulay uq tantanalı açışlarda xezmät uñışları öçen räsmi räxmät xatları, büläklär tapşıru da xalıq bäyräme statusına täñgäl kilmider. Sabantuynıñ XALIQÇANLIĞINA qupşı büläklär dä zarar kiterä ala. Ruxi yaq çitkä etärelep, aqça-aqça-aqça quu zamanına yaraqlaşuğa kiterä qimmätle büläklär. Häm xilaflıqqa da şiklär uyata. Härxäldä, ölkä sabantuyında Räşit Nizamovnıñ batır isemen yaulap, “Jiguli” belän büläklänüe törle imeş-mimeşlärgä dä säbäp buldı.
Tatarstan citäkçelegeneñ tırışlığı arqasında milli bäyrämebezne YUNESKOnıñ da tanuı turında xäbärlär işetelgäläde. Dimäk, aña millilekne qaytaru zarurlığı tağın da üsä töşä. Şöker, Tübän Kama, Kuqmara, Arça yaqları Sabantuylarında, “Yaña ğasır” telekanalı yärdämendä, bäyrämebezneñ milli çırayı saqlanğanın da kürä aldıq. Tik mondıy küreneşlär televizor öçen genä tügel - ğomum qullanışta bulsın ide, diäse genä qala.
Ä xäzer Sember sabantuylarınıñ kürkäm yaqları turında.
Moña qädär Nikolaev rayonınıñ berär awılında ğına bula ide Sabantuy. Bıyıl – rayon üzägendä uzdı.
Tatar ğına, diärlek, yäşägän İske Qulatkı rayonında barlıq poselenie üzäklärendä dä buldı. Ä rayonnıqı – İske Atlaş awılında. Şuşı awılda tuıp üskän, Sarıtauda yäşäwçe kürenekle maltabar Eduar Ganiev äytüençä, kiläse yılda rayonnıñ här awılında da bulaçaq sabantuylar. Eduard äfände tağın ber küñelle xäbär citkerde: rayonda “Kulatqı – sement” firması buldırırğa niäte bar ikän. Ölkä citäkçelege tarafınnan yaqlaw tabarğa ömeten dä belderde. Monısı eşsezlektän intekkän Kulatkı xalqı öçen ayıruça möhim. Şul uq Eduard äfändeneñ yumartlığı arqasında, Sabantuynı “Qazan” biyu ansamble, cırçı yaqtaşıbız Alsu Äbelxanova häm Xäniä Färxineñ “Bäyräm”ye dä bizädelär.
Tatarstan tä'sire ölkä sabantuyında ayıruça nıq sizelde. Bötendönya tatar kongressı wäkilläre, Tatarstan Xökümäte ministrı, Räsäy morzaları Mäclese räise, Bua rayonı başlığı kebek märtäbäle qunaqlar qatnaşuı da şuña dälil. Bua sänğät ostaları Sabantuynıñ töp säxnäsendä xalıqnı läzzätländerdelär.
Süz axırında möhim yañalıq. Rinat Zakirov, şähär merı häm ölkä başlığı kiläse yılnıñ Federal' Sabantuyın Sember qalasında oyıştıru turında kileştelär.
Ayrat İbrahim, Sember ölkäse.
