Monnañ 100 yıl elek, Omskiyneñ Ülänkül, Çarnaq, Qarakül, Talankül häm Qıyğalı awıllarınnañ mäşhür Tatar ğalime-säyyix Ğabder Räşit İbrahim babay häm Yuwanbaş Mäxmätali citäkçelegendä, dinnären saqlap qalır öçen Törkiyägä xicrät itkän. 1907nçe yılda kilgän berençe toqımnı, ul waqıtnıñ Ğosmanlı Patşası Ğabdel Xamit ikençe üze qarşı ala. Häm alar elekke iseme Räşadiyä bulğan bügenge Bögredälikkä urnaşa, tora bara bu cirlärne üz itä.
BöğrüdelikAwıl bik üzençälekle. Uzğan atna bu awılğa xicrätneñ 100nçe yılı bäyräm itelde. Berençe tapqır şundiy zur däräcädä bilgelängän bäyrämgä, bik küp cirlärdän, qunaqlar, räsmilär kilde. 2000 keşe , alar arasında törle illärdän – Qazaxstan, Üzbäkstannan, Tatarstannan Mädäniät Ministrlığı Xalıqara häm töbäk ara xezmättäşlek bülege mödire Läysän Safiullina, Tatar ensikläpädiäse sänğat bülege citäkçese professor Güzäl Söläymanova, cırçılar Färit Fäyziraxmanov häm Aygöl Xäyri bayan ostaları Aydar Wäli häm Färxat Ziyatov , cırçı quray ostası Aydar Ziyatov häm kürenekle yazuçı Fäwziyä Bayromawa da qatnaşqan. 22 yüldä Törkiyädä saylawlar bulu säbäble, xökümät saylaw aldınnañ mondıy zur çara ütkärergä röxsät itmägän. Läkin äzerleklär bulğan, qunaqlar çaqırılğan häm barsı da planlaştırılğan bulğanğa bu çaranı ütkärü zaruri dip tabıla, häm bu mäsäläne çişär öçen kiñäş sorıylar.
Alar, ägär dä monı bäyräm dip tügel dä, sänğat kürgäzmäse iseme astında ütkärsägez bula digän kiñäşkä, awıl xalqı Kermes ütkärergä bula. Kermes ul – nindi dä bulsa çarağa aqça bulmağanda, misal öçen mäktäptä, awılda yäki başqa cirdä – keşelär üz qulları belän närsäder yasap, çigep, tegep, peşerep, şularnı satıp – satqan aqçanı şul çara totalar digän süz. Şulay itep bu bäyräm, 100 yıllıqnı iskä alu-Sabantuy häm Kürgäzmä itep belgelänä. İkençe ber mäsälä, mondiy çaralar öçen däwlättäñ yärdäm almağan awıl xalqı, barlıq çığımnarnı üzläre qaplıy. Ber awılğa, 2000näñ artıq keşene qunaq itü, bäyräm oyıştıru sıylaw älbättä zur tırışlıq taläp itä. Monıñ iqtisadi yağı da bar. Bu kärmästä eşlängän simvolik aqça Awıl Derneğinä birelä. Awıl därnäge milli çaralarnı äzerlägän, oyıştırğan mädäniät üzäge. Bu bultır berençese Äfändeküper dä, ä bu yıl Böğrüdälek awılında, soñgı arada arta başlağan küreneş. Başta Ğailä Piknikläre-bergä dini bäyrämnärne uzdıru moña etärgeç buldı häm keşelär xäzer bu üzäklärneñ faydasın kürä başladı.
Häm bu çaralardañ soñ qızıqsınu tağı da artır. Bu derneklär alğa taba iqtisadi-berdämlekkä dä äylänä alsa, Finlandiä misalında kebek, " soñ bulsa da uñ bulsın’digändäy Bu awıllarda yäşägän tatarlarnıñ mädäni-milli kiläçäge yaqtı bulır sıman kürenä. Awılda bügenge köndä qartlar kübräk, yäşlär – qaysı uqırğa, qaysı eşlärgä – zur şähärlärgä, çit illärgä taralışqan, ämma mondıy zur çaralarğa alar awılğa qaytıp bergä bäyräm itä. Bögredilektä här bäyräm cırlar , üzara aralaşu, çäy mäclesläre belän tämamlana, awılnıñ 100 yıllığına kilgän qunaqlarnı ozatqaç awıl xalqı bu yulı da – kiçen üze bäyräm itkän. Bolar xaqında bezgä awıl keşese Äfifä apa söyläp birde.
Alar, ägär dä monı bäyräm dip tügel dä, sänğat kürgäzmäse iseme astında ütkärsägez bula digän kiñäşkä, awıl xalqı Kermes ütkärergä bula. Kermes ul – nindi dä bulsa çarağa aqça bulmağanda, misal öçen mäktäptä, awılda yäki başqa cirdä – keşelär üz qulları belän närsäder yasap, çigep, tegep, peşerep, şularnı satıp – satqan aqçanı şul çara totalar digän süz. Şulay itep bu bäyräm, 100 yıllıqnı iskä alu-Sabantuy häm Kürgäzmä itep belgelänä. İkençe ber mäsälä, mondiy çaralar öçen däwlättäñ yärdäm almağan awıl xalqı, barlıq çığımnarnı üzläre qaplıy. Ber awılğa, 2000näñ artıq keşene qunaq itü, bäyräm oyıştıru sıylaw älbättä zur tırışlıq taläp itä. Monıñ iqtisadi yağı da bar. Bu kärmästä eşlängän simvolik aqça Awıl Derneğinä birelä. Awıl därnäge milli çaralarnı äzerlägän, oyıştırğan mädäniät üzäge. Bu bultır berençese Äfändeküper dä, ä bu yıl Böğrüdälek awılında, soñgı arada arta başlağan küreneş. Başta Ğailä Piknikläre-bergä dini bäyrämnärne uzdıru moña etärgeç buldı häm keşelär xäzer bu üzäklärneñ faydasın kürä başladı.
Häm bu çaralardañ soñ qızıqsınu tağı da artır. Bu derneklär alğa taba iqtisadi-berdämlekkä dä äylänä alsa, Finlandiä misalında kebek, " soñ bulsa da uñ bulsın’digändäy Bu awıllarda yäşägän tatarlarnıñ mädäni-milli kiläçäge yaqtı bulır sıman kürenä. Awılda bügenge köndä qartlar kübräk, yäşlär – qaysı uqırğa, qaysı eşlärgä – zur şähärlärgä, çit illärgä taralışqan, ämma mondıy zur çaralarğa alar awılğa qaytıp bergä bäyräm itä. Bögredilektä här bäyräm cırlar , üzara aralaşu, çäy mäclesläre belän tämamlana, awılnıñ 100 yıllığına kilgän qunaqlarnı ozatqaç awıl xalqı bu yulı da – kiçen üze bäyräm itkän. Bolar xaqında bezgä awıl keşese Äfifä apa söyläp birde.
