alsu qormaş

Germaniä deputatları möselman xatın-qızların yawlıqnı salırğa çaqırdı

8 yıl elek Törkiädäge Marmara Universitetına kerü ğarizasın tapşırğanda räsemgä töşkändä yawlığın saludan baş tartqan Äminä Araç isemle törek qızı Strasburgtağı keşe xoquqları mäxkämäsendä ciñelde. Äminä, üzeneñ yawlıq kiep räsemgä töşä almawın – ireklekne häm vocdan iregen bozu, dip mäxkämägä şikäyät yullağan ide. Vocdan irege häm yawlıq mäsäläse bu atnada ber yulı 3 ildä köntärtibenä mende.

Boston Globe: Rusiädä ireklekneñ aqrın üleme

Xökümättän bäysez oyışmalarğa tağın da qırısraq taläplär quyunı häm başqa şuña oxşaş xällärne – könbatış matbuğatı– Rusiädä ireklekneñ aqrın üleme ... dip atıy. 7 üktäber könne üz öyendä atıp üterelgän Anna Politkovskaya – räsmi xakimiät keşese dä, parlament äğzase dä, xattä oppozisiä wäkile dä tügel ide. Amerikada çığuçı Boston Globe yazuınça, küplär öçen – jurnalist xanımnıñ üleme – Rusiädä ireklekneñ betä baruın çağıldırğan ber küreneş bulıp qaldı.

Politkovskaya Çeçnädä azaplawlarnı tikşergän

7 üktäber şimbä könne Mäskäwdä üz öyendä tanılğan jurnalist Anna Politkovskaya atıp üterelde. Anıñ "Novıye İzvestia" basmasındağı xezmättäşläre süzlärenä qarağanda, Politkovskaya soñğı waqıtlarda Çeçnyada keşelärne azaplaw turında tikşerü uzdırğan bulğan. Bu mäğlümatlärne annan düşämbe bastırır öçen kötkännär.

İran turında söyläşülär däwam itäçäk

İran milli azçılıqlar tormışın yaqtırtunı çikli

Iran xökümäteneñ mäğlümat çaraların törle yullar belän çikläwe – yañalıq tügel. Ber genä xosusi televideniä kanalı da bulmağan bu ildä däwlät kanalları xäbärçelärenä dä basım yasala. Bigräk tä – İrandağı azçılıq millätlär tormışın yaqtırtuçılarğa.

Möhacirlek belän isäpläşmi bulmıy: BMO cıyını

New Yorkta barğan BMO Ğömüm Mäclese qısalarında tarixta berençe tapqır xalıqara möhacirlek mäsäläsenä bağışlanğan zur cıyın uzdı. Dönyada bügenge köndä 190 million immigrant bar dip isäplänä. Alar eşläp tapqan açqalar yäşägän däwlätlärenä häm tuğan illärenä zur yoğıntı yasıy. Bu cıyınnı oyıştıruçılar, migrasiä ağımın ber il genä idarä itä almıy, bu ölkädä – urtaq säyäsät buldırırğa kiräk, dip belderä.

Dnestr buyı bäysezlek turında referendumğa äzerlänä

Moldovanıñ Dnestr buyı töbägendä 17 sintäber yäkşämbe könne bäysezlek turında referendum ütäçäk. Xalıq, töbäkkä kiläçäktä Rusiägä quşılu öçen bäysez bulırğamı yäisä Moldova eçendä qalırğamı, digän sorawğa cawap biräçäk. Moldova räsmiläre referendumnı kisken täñqitläp çıqtı. Xalıqara cämäğätçelek añlatmalar birüdän tıyılıp tora. Rusiä isä, bıyıl Montenegroda uzğan bäysezlek turındağı referendumnı – Dnestr buyına ürnäk itep quyğan ide.

Astanda xalıqara dini cıyın bara

Küptän tügel Bişkäktä möselman din äxelläreneñ cıyını uzğan bulsa, Qazaxstan başqalası Astanada – törle dinnär wäkilläre 3 könlek forumğa cıyıldı. Prezident Nursoltan Nazarbayevnıñ matbuğat wäkile – bu tör cıyınnıñ Qazaxstanda ütüe – ilneñ açıq häm säyäsi yaqtan totrıqlı bulğanın kürsätä, dip belderde. Keşe xoquqları oyışmaları isä – Qazaxstanda xakimiätlär yaqın itmägän dinnärgä üz eşlären alıp barırğa yul quyılmıy, dip sanıy.

Süriädä AQŞ ilçelegenä höcüm buldı

Süriädäge amerikan ilçelegenä höcüm buldı. İlneñ eçke eşlär ministrlığı xäbär itüençä, iminlek köçläre, höcüm itkän suğışçını ütergän. Bügenge xällär, iğtibarnı yañadan, Süriädäge suğışçan törkemnärgä häm alarnıñ Dimäşkkä buysınmawına yüneltte.

9/11 turında ike film dönya kürde

Amerikanıñ kino sänğate Hollywood, 11 sintäber terror ğämällärenä üzençä cawap birde. Bıyıl faciğale xällärne çağıldırğan ike film dönya kürde. Bu tör filmarnıñ xalıqqa kürsätelüe – terror ğämällärennän soñ bulğan tetränü xiseneñ küpmeder däräcädä sürelüen añlata.

İran turında söyläşü ike kön däwam itte

Yevropa Berlege İrannı uran bayıtu eşlären tuqtatıp BMO İminlek Şurası cäzasınnan qotılırğa çaqıra. Tähran uran bayıtuın tuqtatırğa cıyınmıy, barı tik bu eşçänlekneñ maqsatı – atom bombası yasaw tügel, dip belderä.

Qabulda Äxmäd Şah Masudnı iskä aldılar

Äxmäd Şah Masud üz çorında sovetlarğa qarşı, soñınnan Äfğanstannıñ xökümät köçläre häm Taliban xäräkätenä qarşı suğışqan xärbi citäkçe.

Xatın-qızlar: Pepsida Indra Nooyi; Äfğanstanda muzıka däresläre

Äfğanstannıñ tönyağında xatın-qızlar öçen muzıka mäktäbe açıldı. Taliban çorında xatın-qızlarnı monıñ öçen ülem cäzasına xökem itkän bulırlar ide. Bügen alarğa ülem yanamıy, ämma qurqu xise barıber bar. Qadimi islam ruxaniläre – Qor''än – xatın-qızlarğa cırlarğa häm muzıkal intrumentlarda uynarğa tıya, dip belderep tora. Ul arada eçemleklär citeşterüçe dönyanıñ iñ ere şirkätläreneñ berse bulğan – Pepsi Kola başlığı itep xatın-qız, çığışı belän Hindstannan bulğan İndra Nuyi bilgelänä.

Afrika möhacirläre Yevropağa ağıla

Ispaniäneñ Känäri utrawları häm İtaliäneñ Lampedusa utrawınıñ matur diñgez buyları bu könnärdä xalıq belän tulğan. Ämma, plyazhda koktejl eçep utıruçı turistlar belän tügel, ä okean aşa Afrikadan kilgän möhacirlär belän. Afrika däwlätläreneñ kübesendä xalıq könenä ber dollardan da azraq aqçağa yäşägändä, buldıra alğannarı Yevropağa yul tota. Alarnı monda kötälärme?

Çeçnä citäkçelegendä qarşılıqlar

5 üktäber Çeçnä premyer-ministrı Ramzan Qadırovqa 30 yäş tula. Bu yäş citü belän ul prezident urınına däğwa itä ala. Rusiä häm çit illärdä küptän inde – xäzerge Çeçen prezidentı Alu Alxanov urınına Ramzan Qadırov kiler digän farazlar yöri. Küptän tügel Çeçnädä Rusiä xökümättennän zur wäkilçelek bulıp kitte. Mäğlümat çaralarına birgän äñgämälärendä xökümät wäkilläre Qadırovnıñ uñışları turında söyläde. Monı – Mäskäw Qadırovnı bulaçaq prezident itep kürä dip añlarğamı?

Latviä rusları prezident Putin programmasına ömet itä

Yün ayında prezident Vladimir Putin, çit illärdä yäşäwçe ruslarnı Rusiägä qaytarunı ciñeläytü çaraların xuplağan ide. Älege programma berençe çiratta Latviädä yäşäwçe ruslar öçen qızıq bulırğa mömkin. Andağı rus diasporası üzlärenä bulğan naçar mönäsäbätkä zarlana.

Qazannıñ "Simona" üzäge Rusiädä berdänber

Qazanda Rusiädä äle moñarçı bulmağan ber üzäk eşläp kilä. Cirle räsmilär häm xökümättän bäyäsez oyışmalar yardäme belän oyışqan bu üzäktä – faxişälär tikşerü ütä. Anda eşläwçelär – faxişälär belän eşläw – xalıqqa yoğışlı çirlärne taratmaw yullarınıñ berse dip sanıy.

Tibetqa timer yulı: fayda kemgä?

Qıtaynıñ, Tibet başqalası Lhasağa salğan yaña timer yulı – zamança injenerlıqnıñ zur qazanışı diärgä bula. Könbatıştağı Tsinhai provinsiäsendä başlanıp bu yul 1,100 çaqrımğa suzılğan. Poez, bieklege 5 meñ metrlıq tawlar aşa ütä. Dönyada bu bieklektä salınğan başqa timer yullar yuq. Tözüçelär – kislorod bitlekläre kiep eşläde. Poezlar, oçqıçlar kebek "törelgän" – hawa häm tawış izolyasiäse yasalğan. Bu timer yul açıluına 6 atna waqıt ütte. Poezlar qırıs hawa şartlarına çıdamıy başladı, texnik problemalar barlıqqa kilde. Tibet xalqı isä, bu timer yul - tirä-yaqnıñ maturlığın beterü häm Tibet mädäniätenä ziyan salu öçen eşlängän, dip sanıy.

Izrail yaña xärbi çaraların başlamıy tora

İzrail xökümäteneñ, cir öste ğaskärlärenä Libanğa eçkäräk kerergä digän kiçäge qararınnan soñ, bügen, İzrail, yaña xärbi çaralarnı kiçekterep torırğa buldı. Ministr Rafi Eitan süzlärenä qarağanda, xärbi kampaniä – diplomatik çaralarğa yul birer öçen kiçekterelgän.

Süriä häm İran Xizbullağa ni däräcädä yardäm itä?

İzrail-Xizbulla suğışı 5nçe atnasına kerde. Bügen dä Libannan – köç qullanu kimegän, nizağqa çişeleş tabılğan digän xäbärlär yuq. Kiresençä, könyaq Liban xalqı xäzer qamawda qaldı. İzrail, Litani yılğasınıñ könyağında böten yullarnı yaptı. Töbäkkä yardäm tuqtatıldı. İzrail, İran belän Süriäne Xizbullağa aqça häm qoral belän yardäm itep toruda ğäyepli. Qayçandır tarqalğan häm köçsez bulğan bu xäräkät xäzer yaxşı qorallanğan ğısyançılar ğäskärenä äylände. Yaqın Könçığışta inde 5nçe atna däwam itkän nizağqa İran belän Süriäneñ qatnaşı çınnan da şul qadär zurmı?