Rusiä sotsiologlarınıñ häm xoquq yaqlawçılarnıñ yaña tikşerenüenä qarağanda ilneñ totqarlaw üzäklärendä totılğan keşelärgä naçar mönäsäbät kürsätü häm azaplawlar - ğädäti xälgä äwerelgän. Älege tikşerenü Quşma Ştatlarda urnaşqan Human Rights Watch oyışmasınıñ, elekke Guantanomı totqınnarınıñ Rusiädä ezärleklänüe turındağı xisabı dä belän awazdaş.
Germaniä tışqı eşlär ministrı Frank -Walter Steinmeier Yevropanıñ Üzäk Aziä belän mönäsäbätlären üsterü tırışlıqların kürä. Bügen ul Qazaqstan başqalasına Astanağa kitte. Üzäk Aziäneñ 5 ile tışqı eşlär ministrları häm başqa yuğarı räsmilär, Astanada, çärşämbedä bulası ciyılışta qatnaşır, dip kötelä. “Azatlıq” xäbärçese xäbär itkänçä, Steinmeier, anda Yevropa Berlegeneñ energiä çığanaqlarına bay töbäk öçen strategiäseneñ berençe ölgesen açırğa tieş.
BMOnıñ maxsus wäkile Martti Ahtisaarinıñ Kosovo statusı turında axırğı täqdimnärne BMOnıñ İminlek Şurasına täqdim itüe kötelä. Çiklängän bäysezlekne küz aldında totqan Ahtisaari planı Rusiäneñ açuın çığarğan ide. Rusiä tışqı eşlär ministrı Sergey Lavrov, ägär serb mänfäğätläre isäpkä alınmasa, Rusiä planğa qarşı tawış biräçäk dide.
Sezneñ, dönyanıñ 7 moğcizası turında işetkänegez barmı? Asılmalı Semiramida baqçaları, Olimpiädäge Zevs häykäle, Rodos utrawındağı Koloss, Efestağı Artemida ğibädätxanäse, İskändär mayağı, Mısır piramidaları üzeneñ texnik häm sänğäti ostalığı belän borınğı keşelärne şaqqatırğan bulğan.
Xäzer, maynıñ 12sendä bulası 52nçe “Eurovision Eurovision Song Contest” bäygesenä äzerlekneñ qızğan çağı. Anda qatnaşuçı illär üz wäkillären saylaw belän mäşğül. Soñğı yıllarda bäygegä Könçığış Yevropa, Kavkaz däwlätläre dä quşıldı. Küp keşe bäygene kire qaqsa da, Yevrovidenie cır bäygese yıldan yıl üsä bara. Bıyıl anda qatnaşuçı illärneñ sanı moña qädär bulmağan däräcägä – 42 ilgä qädär üste.
Germaniäneñ Hannover qalasında “CeBit-2007” dönya küläm tanılğan yuğarı texnologiälär kürgäzmäse açıldı. Anda 70läp ildän 6 meñläp şirkät qatnaşa. Kürgäzmädä iñ soñğı texnologiälär täqdim itelä. Rusiä “CeBit” kürgäzmäsendä “partner il” bularaq qatnaşa. Hannover kürgäzmäsenä Mäskäw räsmiläre häm komputer şirkätläre wäkilläre belän bergä Tatarstan wäkilläre dä kilde.
BMO İminlek Şurasınıñ barlığı 15 äğzäse dä bügen, uran bayıtudan baş tartmağan öçen, İranğa östämä çikläwlär kertü turında söyläşä başlar dip kötelä.
Quşma Ştatalr, İran, Süriä häm başqa däwlät häm töbäk oyışmaları wäkilläre bügen Ğıraqta ciyıldı. Berençe tapqır kürşe illär, ayrım alğanda İran häm Süriä qatnaşlığındağı konferensiä ildä qöç qullanunı tuqtatu maqsatın quya.
Küptän tügel Çexiä xökümätendä yaña ministr bilgände. Şuşı ildä milli, dini, başqa törle azçılıqlarnıñ xoquqların yaqlaw eşe, Yäşellär firqäse wäkile Cämilä Stehlikova quşıldı. Wazifağa kereşkäş, ministr xanım Azatlıqqa qunaqqa kilde. Cämilä xanım, çığışı belän Qazaqstannan. Çittän kilgän keşe niçek şuşı ilneñ xökümät ägzäse däräsenä ireşä aldı. Azatlıqnıñ “qüyätle xatın-qızlar” şälkemendä bügen Cämilä Stehlikova belän tanışırbız.
Britaniädä urnaşqan, Jane Fänni tikşerenü üzägeneñ İslamnı oyränü bülege, Rusiä Federal Üzägeneñ Tatarstan häm Başqortostanğa qarata, nindi säyäsät ütkärüe turında ber yazma äzerlgän. Anda mäsälän, köçle xakimiät tözügä qaramastan , Vladimir Putin idäräse, Başqostostan häm Tatarstanğa gädäti bulmağan däräcädä möstäqillek burä, dip yazılğan.
Rusiä belän nindi citäkçelär idärä itä, Yuğarı säyäsi dairälärgä kerüçe keşelär qaysı yuğarı uqu yortın tämamlağan. Bu xaqtağı tikşerüne “Rusiäneñ belem resursları reytingı” digän bäysez ağentlığı yasağan bulğan. Şuşı tikşerüneñ qısçaça näticäläre belän häm Tatarstan citäkçeläreneñ belem däräcäse turında bezneñ küzätübez belän dä tanışıyıq.
Atnakiç, Human Rights Watch xoquq yaqlaw oyışmasınıñ yıllıq xisabı iğlan itelde. Anda 2006 yılda keşe xoquqları torışına näticä yasala. Bu xisapnı iglan itü Guantanomo totqın üzägenä berençe tottqınnar kilügä 5 yıl tulu köngä turı kilde. Xisaptna nindi illär turında süz bara, nindi oçraqlar kiterelä?
Qazağstan premyerı itep cirle qazaqnı tügel, ä uyğırnı bilgeläw, şuşı ilneñ uyğırlar cire Könçığış Törkestan belän tığız bäyläneştä toruın kürsätä. Bu bäyläneşlärneñ berniçä ğasırlıq tirän tarixi tamırları bar, Könçığış Törkestannıñ 20-nçe ğasırnıñ ikençe yartısında Qıtay xakimiäte astında qaluı säbäple mönäsäbätlär qaqşasa da, xäzer alar yañartıla. Dönyanıñ bu töbägendä tatarlarnı da bik yaxşı belälär.
Belarus häm Rusiäneñ däwlät kontorllegenä bulğan Gazpom şirkäte arasındağı kileşü, 1nçe ğinvarğa qarşı töndä 12 tulğançı ber ike munut qala ğına imazlandı. Gazpom, kileşügä ireşelmäsä, gaz birüne 1nçe ğınvarda tuqtatu belän yañagan ide. Xäzer Belarus gaznıñ ber kubometrın 46 urınına 100$ alaçaq. Gazpom 105$ satırğa telägän.
Bu könnärdä Tatarlar.ru internet säxifäsendä 2006 yıl tatarları bäygese başlanıp kitte. Anda yılnıñ iñ ataqlı tatar mäğrifätçese, internetçısı, jurnalistı, tatar muzıkantı öçen tawış birergä bula. Yıl tararları bäygesendä kem ciñär, äle bilgel tügel. Ä menä Amerikada çığuçı tanılğan Time jurnalı 2006 yıl keşesen inde sayladı. Jurnal yazğança, bu isemgä här internet qullanuçı layıq. Şul isäptän tatar häm başqort internetçıları da. Time jurnalınıñ Yıl keşese bäyse turında tulıraq itep Bikä Timerova söylär.
Bu könnärdä Tatarlar.ru internet säxifäsendä "2006 yıl tatarları" bäygese başlanıp kitte. Anda yılnıñ iñ ataqlı tatar mäğrifätçese, internetçısı, jurnalistı, tatar muzıkantı öçen tawış birergä bula. Yıl tararları bäygesendä kem ciñär, äle bilgel tügel. Ä menä Amerikada çığuçı tanılğan Time jurnalı 2006 yıl keşesen inde sayladı. Jurnal yazğança, bu isemgä här internet qullanuçı layıq. Şul isäptän tatar häm başqort internetçıları da.
Tariq al Hashimi, Ğıraq vitse Prezidentı, New yorkta ütkän ciyında Quşma Ştatlarnıñ Ğıraq öçen yaña strategiäsen iğlan itüen kötüe turında belderde. Şul uq waqıtta, AQŞ Kongressınıñ Wäkillär Pulatınıñ qorallı köçlär komitetınıñ bulaçaq başlığı häm demokratlar wäkile İke Skelton da, Ğıraq mäsäläsenä üz qaraşın belderde. Ğıraq häm Quşma Ştatlar wäkilläre qan qoyışnı nindi yullar belän tuqtatırğa teli?
Walter Reed isemendäge Armiä meditisia üzägendä , Afganstan häm Ğıraqta yaralanğan Quşma Ştatlar soldatları däwalana. Hospital 1909 yılda açılğan, xäzer anıñ yataqlarında Quşma Ştatlarnıñ 6 suğışında qatnaşqan veterannarı yata. Alar - İkençe dönya suğışı, Koreya, Wyetnam suğışları, 1990 yıldağı Farsı Qulıtğında suğış, Afğanstsan häm Ğıraqtağı xärbi operatsiälärdä qatnaşqan soldatlar. Biredä äle kiçä genä Bahdat uramnarın tikşerep yörgän 20 yäşlek soldat häm 2nçe dönya suğışında qatnaşqan veteran belän oçraşa ala.
дәвам