19 май Төркия республикасының коручысы һәм аның беренче президенты Мостафа Кемаль Ататөрекнең тууына 130 ел тулган көн. Әлеге конференция дә нәкъ менә шушы истәлекле көн – 19 май бәйрәменә багышлап уздырыла, дип белдерде аны оештыручылар.
Дөрес, Ататөрекнең Төркиянең беренче президенты булуын Казанда белүчеләр юк түгелдер, тик менә кемализм иделогиясе генә күпләргә таныш түгел.
Нәрсә соң ул кемализм?
Ататөрекчелек дип тә йөртелгән кемализм XX гасыр башларында империалист дәүләтләрнең ярлы һәм бүлгәләнгән Төркияне үзара бүлешү хәрәкәтенә каршы бер реакция буларак барлыкка килә. Бу идеология билгеле бер сыйныфка гына таянмый, акылга һәм гыйлемгә нигезләнгән оешмаларны барлыкка китерүне максат итеп ала.
Төркиядә кемализм принциплары башлангыч мәктәптән үк төрек балаларына җентекләп өйрәтелә.
Татарстан-Төркия дуслык җәмгыяте рәисе Фирдүс Фәтклисламов, Ататөрек Төркиядә яшәүче төрекләр өчен генә түгел, татарлар өчен дә бик зур әһәмияткә ия, дип белдерә.
"Бу конференцияне мин бик югары бәяләр идем. Аны күптән үткәрергә кирәк иде", ди Фәтклисламов.
"Бүгенге катлаулы заманда дин белән миллилек мәсьәләсе беренче планга чыга. Мостафа Кемаль Ататөрекнең иң бөек казанышы мөстәкыйль дәүләт төзүе булса, икенче казанышы исә дин белән милләтчелек мәсьәләсенең чишелешен таба алуында.
Ул дөньяви Төркия республикасын кора һәм шул ук вакытта дин белән дә уртак тел табып, матур бер симбиоз барлыкка китерә. Бу үрнәкне бүгенге Татарстан өчен дә бик мөһим дип саныйм һәм бигрәк тә яңа туган төрки республикалар өчен дә моның әһәмияте зур.
Миңа калса, Ататөрек әйткәннәрне, язганнарны без белергә тиеш, укырга тиеш һәм бүгенге көндә тормышыбызда кулланырга тиеш", ди Фирдүс Фәтклисламов.
Конференциянең бүгенге өлешендә күбрәк Төркиядәге кемализм турында сүз барды. Ә иртәгә исә пантюркизм, төрекчелек һәм кемализм идеологияләре арасындагы бәйләнеш, милли дәүләтчелек хакында Ататөрек фикерләре, татар эмигранты Садри Максудинең Ататөрек белән элемтәләре, Төркия һәм Европа, Төркиянең заманча дөньяда биләгән урыны, дигән темаларда чыгышлар яңгыраячак.
