Хорошие привычки делают нашу жизнь устойчивее, а самочувствие — лучше. Они помогают не только телу, но и голове: если вы спите вовремя, правильно питаетесь, читаете и в меру двигаетесь — вы уже большой молодец. А теперь представьте, что всё это вы можете сказать и понять по-татарски. Классно? Алайса киттек!
Лексика урока
- гадәт — привычка
- сәламәтлек — здоровье
- файдалы — полезный
- йокы — сон
- вакытында — вовремя
- физик күнегүләр — физические упражнения, зарядка
- ашау — питание/кушать
- саф һава — свежий воздух
- хәрәкәт — движение
- файдалы — полезный
- ял итү — отдыхать
- үзеңне карау — заботиться о себе
- китап уку — читать книгу
- спорт белән шөгыльләнү — заниматься спортом
Лучше всего заучивать эти слова сразу с фразами, с которыми они используются. Итак, вот подборка полезных предложений по теме:
- Мин вакытында йокларга ятам. (Я ложусь спать вовремя.)
- Йокы сәламәтлек өчен файдалы. (Сон полезен для здоровья.)
- Мин иртән физик күнегүләр ясыйм. (Я делаю зарядку утром.)
- Саф һавада йөрү миңа ошый. (Мне нравится гулять на свежем воздухе.)
- Мин күп хәрәкәт итәргә тырышам. (Я стараюсь много двигаться.)
- Мин вакытында ашыйм. (Я ем вовремя.)
- Мин ял итәргә яратам. (Я люблю отдыхать.)
- Китап уку — файдалы гадәт. (Чтение книг — полезная привычка.)
- Мин спорт белән шөгыльләнәм. (Я занимаюсь спортом.)
- Үзеңне карау бик мөһим. (Заботиться о себе — очень важно.)
Несложно, правда? Теперь попрактикуемся с этими фразами в живой речи. Для этого прослушайте и прочитайте диалог:
Диалог 1
- Айгөл: Рамил, син шундый яшь күренәсең! Нинди серләрең бар?
- Рамил: Сер юк: иртүк торам, физик күнегүләр ясыйм. Аннары бер стакан җылы су эчәм.
- Айгөл: Һмм, бик тырыш икәнсең! Миңа иртән торырга бик авыр...
- Рамил: Башта миңа да авыр иде, тик хәзер организм күнекте, үзе уята.
- Айгөл: Ә кичен нишлисең?
- Рамил: Телефонны иртәрәк сүндерергә тырышам. Йокы режимын бозарга ярамый. Кичен китап укыйм, яки саф һавада йөреп керәм.
- Айгөл: Китап уку – минем дә яраткан шөгылем, тик соңгы арада вакыт юк кебек…
- Рамил: Вакыт бар ул, теләк кенә кирәк. Хәтта көн саен 10 минут укысаң да – нәтиҗәсе була.
- Айгөл: Дөрес, шулай итеп башларга кирәктер. Спорт белән шөгыльләнәсеңме?
- Рамил: Әйе, атнасына 2-3 тапкыр йөгерәм. Физик активлык кәефне дә күтәрә, сәламәтлеккә дә файдалы.
- Айгөл: Мин дә үземне карарга өйрәнергә телим. Иртәгә физик күнегүләрне бергә ясыйкчы?
- Рамил: Әйдә! Бергә күңеллерәк тә булыр!
Какие слова и фразы из диалога вам кажутся сложными? Мы подготовили перевод основных фраз, если диалог вызывает затруднения:
- Шундый яшь күренергә — выглядеть так молодо
- Сер юк — нет секрета
- Тырыш булу — быть старательным
- Организм күнекте — организм привык
- Теләк кенә кирәк — нужна только воля / желание
- Нәтиҗәсе була — будет результат
- Күңеллерәк була — будет веселее / приятнее
Чтобы окончательно проверить, поняли ли вы диалог, предлагаем ответить на эти вопросы:
- Айгөл Рамилне ни өчен мактый?
- Рамил иртән ниләр эшли?
- Ул телефонны ни өчен иртәрәк сүндерергә тырыша?
- Айгөл ни өчен китап укымый?
- Рамил Айгөлгә нинди киңәшләр бирә?
***
Бик шәп! Продолжим с новыми полезными привычками, которые помогут улучшить ваш день. Что из этого вы обычно делаете, а о чем забываете?
Яхшы гадәтләр (Полезные привычки)
- Көнгә максатлар кую — Ставить цели на день
- Эшне өлешләргә бүлү — Делить работу на части
- Көн дә рәхмәт сүзләрен язу — Каждый день записывать слова благодарности
- Вакытны телефонсыз үткәрү — Проводить время без телефона
- Эш арасында кыска ял ясап алу— Делать короткие перерывы между работой
- Яңа нәрсә өйрәнү — Изучать что-то новое
- Көн дәвамында су эчәргә онытмау — Не забывать пить воду в течение дня
А теперь прослушайте монолог Рамиля. Он рассказывает о своих полезных привычках, которые делают его жизнь продуктивнее:
Мин тормышыма күбрәк яхшы гадәтләр кертергә тырышам. Иртән торгач, мин көнгә максатлар куям. Эшемне зур итеп түгел, ә өлешләргә бүлеп башкарам — болай эшләү җиңелрәк. Көн дә рәхмәт әйтерлек 1-2 әйберне язып куям. Бу күңелне тынычландыра. Эш дәвамында кыска яллар ясап торам — күзләр дә, баш та ял итә. Телефонны еш кулланмаска тырышам, бигрәк тә кичен. Һәр көнне яңа нәрсә өйрәнергә тырышам: әйтик, чит телдә яңа сүзләрне. Кичен мин үткән көн турында уйланам — нәрсә эшләнде, нәрсә эшләнмәде. Бу гадәтләр миңа үземне яхшырак аңларга һәм тормышымны җайлырак итәргә булыша.
Какие слова и фразы вызвали у вас сложности? Мы подготовили перевод основных фраз и слов, которые могут вам помочь:
- тырышу – стараться
- зур итеп – большим
- болай эшләү җиңелрәк – работать так проще
- рәхмәт әйтерлек – за что можно быть благодарным
- күңелне тынычландыра – успокаивает душу
- кулланмаска тырышу – стараться не использовать
- яңа нәрсә өйрәнү – учить что-то новое
- үткән көн турында уйлану – размышлять о прошедшем дне
- үземне яхшырак аңларга – понять себя лучше
- җайлы – удобный, комфортный
- булыша – помогает
Бирем. Дөресме, ялгышмы? Прочитайте эти утверждения про содержание монолога, и отметьте, верны ли они или нет.
- Рамил эшне һәрвакыт зур итеп башкара.
- Рамил көн дә рәхмәт әйтерлек әйберләр язып куя.
- Рамил эш вакытында ял итми.
- Рамил кич белән телефонны еш куллана.
- Рамил һәр көнне яңа сүзләр өйрәнә.
- Рамил үткән көн турында уйламый.
Привычки, которые сделают жизнь лучше
- Уйларны яза башлау – Начать записывать свои мысли
- Көнгә кимендә бер яхшы сүз әйтү – Говорить хотя бы одно доброе слово в день
- Кешеләрне бүлдермичә тыңлау – Слушать людей, не перебивая
- Хата ясаудан курыкмау – Не бояться ошибаться
- Һәр көн үзеңнән "Мин бүген нәрсәгә өйрәндем?" дип сорау – Каждый день спрашивать себя: "Чему я сегодня научился?"
- Көненә кимендә бер тапкыр тынлыкта утырып алу – Минимум один раз в день посидеть в тишине
- Яңа кешеләр белән танышу – Знакомиться с новыми людьми
- Көчне барысына да түгел, ә иң мөһим нәрсәләргә юнәлтү – Направлять энергию не на всё подряд, а на самое важное
- Үзеңне башкалар белән чагыштырмау – Не сравнивать себя с другими
- Сорарга оялмау – Не стесняться просить
Бирем: Выбери 3 фразы из списка, которые ты хочешь начать использовать в своей жизни. Напиши, почему именно они тебе близки (2–3 предложения на каждую).
Диалог 2
- Диана: Илнур, сиңа ни булды?
- Илнур: Белмим... соңгы вакытта күңел төшенке. Эшләргә дә, сөйләшергә дә теләк юк.
- Диана: Шундый чаклар була. Көннәрең ничек уза соң?
- Илнур: Минем йокы режимы бозылды. Күп утырам, йә ятып торам, аз хәрәкәт итәм…
- Диана: Башта кечкенә адымнардан башла: иртән торгач уйларыңны язып кара. Миңа бу бик булыша.
- Илнур: Нәрсә турында язарга?
- Диана: Теләсә нәрсә турында — күңелең ни белән тулы, шуны. Аннары — көнгә бер генә булса да матур сүз әйт. Башкаларга да, үзеңә дә.
- Илнур: Кызык... беркайчан да алай эшләп караганым юк.
- Диана: Тагын бер киңәш: тынлыкта утырып ал. Телефонсыз, экрансыз. Һичьюгы 5 минут.
- Илнур: Ә син күп эш эшләргә ничек өлгерәсең?
- Диана: Мин эшләрне зур итеп түгел, өлешләргә бүлеп башкарам. Һәр көнне үз-үземнән "Мин бүген нәрсәгә өйрәндем?" дип сорыйм.
- Илнур: Яхшы киңәшләр… Бәлки, мин дә шулай итә башлармын.
- Диана: Башла! Үзеңне башкалар белән чагыштырма, үз юлың белән бар. Кирәк булса — сорарга оялма. Без якында, ярдәм итәрбез!
Перевод некоторых фраз, которые помогут вам лучше понять диалог:
- төшенке күңел – тоскливо на душе, уныние
- теләк юк – нет желания
- башта кечкенә адымнардан башла – начни с маленьких шагов
- күңелең ни белән тулы, шуны (яз) – (пиши то), чем наполнена душа
- тынлыкта утырып ал – посиди в тишине
- үз юлың белән бар – иди своим путём
Бирем: Твоя подруга или друг унывает. У него/неё күңел төшенке, теләк юк, эшләр барып чыкмый. Ты хочешь помочь ей/ему:
Язмача җавап яз: (Напиши письменный ответ)
- Сез аңа сүз белән ничек ярдәм итә аласыз? (Как вы можете помочь словами?)
- Нинди киңәшләр бирә аласыз? (Какие советы вы можете дать?)
- Сезнең үзегезгә нинди гадәтләр булыша? (Какие привычки помогают вам самому/самой?)
Завершим наш урок татарскими народными пословицами и поговорками про полезные привычки:
Татарские пословицы и поговорки про привычки
- Тырышкан табар, ташка кадак кагар (Старательный найдёт, даже гвоздь в камень вобьёт)
- Син эшне сөйсәң, эш тә сине сөяр (Полюбишь работу — и она тебя полюбит)
- Бер күнеккән гадәттән котылу кыен (От одной укоренившейся привычки трудно избавиться)
- Агач — җимеше белән, кеше — эше белән матур (Дерево — по плодам, человек — по делам)
- Иске гадәт ташланмас, яңа гадәт башланмас (Старые привычки не бросаются, новые не начинаются)
- Бер тапкыр өйрәнгәнне оныту кыен (Трудно забыть то, чему однажды научился)
- Кергәнче чыгуыңны уйла (Прежде чем войти, подумай, как выйдешь)
Итак, наш урок подошел к концу. Надеемся, что вы узнали много нового и интересного, улучшили свой татарский и взяли на вооружение хотя бы несколько полезных привычек.
Чтобы закрепить полученные знания, предлагаем пройти тест для самопроверки:
Тест: Яхшы гадәтләр
Сынау
***
Надеемся, что вам понравился сегодняшний урок, и вы нашли для себя много полезного. Пишите нам на почту (eydetat@gmail.com) и в соцсетях, что было полезно, а что нет.
Напоминаем, что вы также можете учить татарский с помощью наших курсов "разговорный татарский для начинающих" и "разговорный татарский для продолжающих".
Не забывайте заглядывать на наш сайт, каждый день вы найдете что-то новое и интересное! Подписывайтесь на наши соцсети: мы есть в Telegram-е, Instagram-е, Youtube и Тиктоке.
Встретимся на следующем занятии. Сау булыгыз!
