Balalar bäygesen 55-mäktäp binasında Çallıda belem alğan Liliä tutaş Möşäräpova oyıştırdı. Uzğan 4 – 5 yılda ul, Yaña şähär mäktäplärendä din däresläre birüçe Ğaliäbänu Zinnätullina belän berlektä, mondıy çaranı Yaña şähär mäçetendä uzdıra kilde. Bıyıl, ayırım tatar sıynıfları yabılğanğa, balalarnı cıyu qıyınlaşqan. Şunlıqtan şähärneñ barlıq mäçetläre yärdämendä ğomumşähär bäyräm-yarışı oyıştırdılar.
Liliä tutaş Çallıda da studentlar arasında şundıy ssenariy buyınça bäygelär oyıştırğan ikän. Ä monda inde şul uq ısullı bäygene dinebezgä bağışlap oyıştıra başlağan. Bu çaranıñ maqsatın Wırıpay mäçete imamı Abrdraxman xäzrät Malikov balalarnı dingä yaqınaytu dip añlattı. Qorban bäyrämennän soñ möselmannarğa küñel açu, käyef safa qoru waqıtı birelä. Başqa xalıqlarnıñ bäyrämnäre bik küp. Häm alar härberse waqıtında küñel açalar, ber-bersenä büläklär birälär. Alarnıñ eçtälege bezgä kileşmi. Möselmannarnıñ barı tik ike zur bäyräme genä bar. Häm şuşı bäyrämdä bez dä balalarıbıznıñ küñelen kürergä tieşbez.
Bäygelär Qor''än uqu buyınça ğına tügel – törle yaqlap buldı. Qızlar möselmança kiengän qurçaqlar yasap kitergännär. Malaylar isä dini eçtälekle şiğerlär belän bäyrämne bizädelär. Ä inde törle mäçetlär surätlären qızlar da, malaylar da küpläp yasağannar. Şunlıqtan üzen qunaq itep kenä totuçı bötenläy yuq ide. Äni-äbilär dä çittä torıp qalmadılar. Alar arasında dinebez ğileme buyınça yarış oyıştırıldı. Şulay uq änilär şayan uyınnarda da qatnaştılar. Häm härberse nindi dä bulsa büläkkä layıq buldı: dini kitaplar, şämaillär, uqu-yazu äsbapları, keçkenä suvenirlar...
Ğomumän, bäyräm kebek oyıştırılğan bäyge tirän eçtälekle häm kürkäm uzdı. Tik “läkin”e dä bar: anda qatnaşqan “Tuğan tel” wäkilläre ber genä tatarça süz dä işetä almağannarına poşınıp utırdılar. Xätta isemnärne dä Mxamed, Ayşa dip, basımın arttan ikençe icekkä quyıp, törki tellärdän çitlättelär. Tatar köylärenä dä “tabu” çäpälgändäy, barı tik ğäräp muzıkası ğına yañğırattılar. Jyurinıñ ciñüçelärne açıqlağan waqıtında tuğan buşlıqtan faydalanıp, “Tuğan tel” wäkile kiläçäktä mondıy çaralarnı tatarçaraq oyıştıru täqdime belän çıqtı. Häm monıñ İslam dine taläplären ütäwgä dä faydasın assızıqladı. Äytik, bay, böyek, quätle urıs telendä apanı señeldän, abıynı enekäştä, ciznine kiäwdä, ciñgine kilennän ayıra torğan süzlär yuq. Ä bu isä ölkännärgä ixtiram tärbiäläwdä qıyınlıqlar tudıra ala. Qartlar yortlarında tatar äbi-babaylarıwnıñ da päyda buluı şuña bäyle.
Läkin oyıştıruçı Liliä tutaşqa yärdämgä alınğan Sania xanım Xämidullina şunduq açıqlıq kertte: “Bez üz qabığıbızğa törenep, başqalarda qapma-qarşılıq xisläre tudıra almıybız. Rusiädä däwlät tele – urıs tele. Bezne din berläşterä”. Ä çaradan soñ şäxsi äñgämädä Liliä tutaş balalar arasında islam dinen qabul itkän urıs, çuaş, dağstanlı, tacik, üzbäk balaları da buluı belän nigezläde. Ä iñ möhime – üz balalarıbız üzebezçä belmilär, belsälär dä, başqa millätlär wäkilläre aldında üzebezçä söyläşergä oyalalar. Üzbäk balası İsmägıyl'' Malikov isä urıs, tatar, üzbäk tellärendä räxätlänep söyläşä, çın mäzindäy azan da äytä.
Xäyer, monısı inde ikençe mäs''älä bu oçraqta. Şul “ikençe” mäs’älägä iğtibar itmäsäñ, çara bik tä kürkäm uzdı, diärgä bula. Soñnan barlıq qatnaşuçılar Wırıpay mäçete mädräsäsendä qorban aşı belän sıylandılar.
Ayrat İbrahim, Sember.
