24 ğinwarda Tatarstannıñ wäkälätle wäkillegendä Mäskäwneñ ber törkem eşquarları Rusiäneñ möftilär şurası räise Rawil Ğaynetdin belän oçraşıp, cämiğ mäçeteneñ kiñäytelep yañadan tözeleş eşlärenä niçek yärdäm itü turında fiker alıştılar. “Tatar mäçete” dip isem alğan cämiğ mäçete 2004 yılda üzeneñ 100 yıllığın bilgeläp ütkän ide. Ul bäyräm könnärendä prezident Putin Rawil xäzrätkä cämiğ mäçeteneñ kiñäytelgän yañartılğan tözeleşenä rizalığın belderep, cämiğ mäçeteneñ tözeleşe säyäsi eş tä dip äytkän bulğan. Çönki Rusiägä möselman illärennän kilgän qunaqlar säyäsätmännär barısı da cämiğ mäçetenä kermi qalmıy, sezneñ qunaqlar bezneñ dä qunaq dip beldergän Rusiä prezidentı. Bu xaqta eşquarlar aldında çığış yasağan Rawil xäzrät Ğaynetdin äytep ütte. Läkin röxsät bulu ber närsä, byudjet bülep birgän matdi yaq qına tözeleş çığımnarın qaplıy almayaçaq häm bez üzebezneñ eşquarlarğa da bu yaqtan yärdäm sorap möräcäğät itäbez dide,Rawil Ğaynetdin. Ul şulay uq mäçet tözeleşenä Tatarstan, Başqortstan. Qazaqstan. Äzärbaycan häm başqa respublikalarnıñ, şulay uq qayber möselman çit il başlıqlarınıñ rizalıq beldergänen äytte. Ä inde eşquarlarnı oyıştıru yağınnan möräcäğät belän “Tatarskie novosti” gazetasınıñ baş redaktorı. İl'yas Möslimov çıqqan ide. Häm İl'yas Möslimov üzeneñ çığışında bu mäçet bezneñ tatar xalqına layık bulğan mäçet bulıp citeşergä tieş, çönki bäyrämnärdä olı yäştäge keşelärneñ salqınnarda, mäçet işek aldına da sıymıy, qar östendä namaz uqları kileşkän närsä tügel, dide.
Bügenge köndä mäçet torğan cirne uzğan ğasır başında Kasimov säwdägäre Akbulatov belän meşcanin Bakirov satıp alğan bulğan. Mäçet binasın Mäskäw säwdägäre Salix Yırzin tözetkän. Äle süzdä genä bulsa da mäçet yanındağı tağın ber gektar cir mäçet qaramağına birelergä tieş . Bu xaqta mäskäw merı Yuri Lujkov wäğdäsen dä birgän. Uzğan yılnıñ 10 sentäberendä Lujkov qatnaşında yaña mäçet binasına berençe taş ta salınğan ide. Xäzer inde mäçet yanında Rusiäneñ möftilär şurası öçen yaña bina häm başqa törle qorılmalar da tözelergä planlaştırıla. Bu xaqta tözeleş citäkçese Xämit Bäşirov belän binanıñ arxitektorı İlyas Taciev ta xäbär itte. Häm bulaçaq binalarnıñ sızma planı belän tanıştırdı. Yaña mäçettä 80 metr bieklegendäge ike manara häm 40 metrlı kiñ gömbäz bulırğa tieş. Mäçetneñ namaz zalı 6000 keşe sıydırışlı bulaçaq. Xattä mäçet işegaldı da astan cılıtıla torğan bulaçaq didelär tözeleş citäkçeläre. Tözeleşne tämamlaw 2008 yılğa bilgelängän bulsa da, tözeleş citäkçeläre anı 2007 yılnıñ şähär könenä yağ
ni sentäber ayında tapşırırğa niätlilär. Wäkälätle wäkillek binasına bu oçraşuğa kilgän 50 dän artıq eşquar yärdämnärennän taşlamasqa wäğdä ittelär. Qayberäwläre xattä şunda uq aqçalata dollar, yevroların da tapşırıp quydılar. Oçraşuda şulay uq tözeleş departamentlarında eşlägän bezneñ millättän bulğan çinovniklar da bar ide. Läkin alar älegä üz isemnären atamasqa soradılar. Artıq açıq bulu bezneñ eşkä qomaçaw itmägäye didelär alar. Şunısın da äytergä kiräk, mäçet tözeleşenä sizelerlek yärdäm itkännärneñ isemlege taşqa yazılıp, mäçet yanına da quyılırğa tieş ikän.
Mäçet tözeleşe turında süz ike yılğa yaqın barsa da, tatar eşquarları belän oçraşu ele berençe tapqır buldı. Bu oçraşudan Rawil xäzrät Ğaynetdin qänäğät qaluın belderde. Mondıy oçraşular, fikerläşülär bik kiräk häm faydalı, dide Rawil Ğaynetdin.
Näzifä Kärimova , Mäskäw.
