Böten Räsäydäge kebek ük, Semberdä dä Böyek Ciñü tantanaları kiñ bilgelänep ütte. Veterannarnı zurlaw kiçäläre arasında 17-kitapxanä xezmätkäre Gölfiä Xäliullova oyıştırğan tatar veterannarı belän oçraşunı da äytep ütärgä bula.
9-may çarası da bıyıl üzençälekle buldı. Ölkä xakimiäte urnaşqan Lenin mäydanınnan Ölkä häm şähär citäkçe dairäläre, generallar, qunaq sıyfatında çaqırılğan firqälär citäkçeläre kolonnası uramnar buylap Dan obeliskı yanına bardılar. Alar artınnan 50 açıq UAZ ärcälärendä - veterannar.
Bıyılğı tağın ber üzençälek: elegräk Lenin tuğan köndä uzdırılıp kilgän Yäşlär estafetası Ciñü köne aldınnan uzdı. Monısı – sentäber ayına bilgelängän çarağa äzerlek sıyfatında buldı, didelär. Ölkä xakimiäte Semberdä İdelbuyı xalıqlarınıñ Keçe olimpiadasın uzdırırğa qarar qılğan ikän. Monıñ öçen kiräk bulğan 50 million rubl''ne tabu Ölkä Qanunnar çığaru cıyılışında tartqalaşlarğa da säbäp bulğan, di.
Tantanalı mitingqa qaytsaq, anıñ eçtälege urıs qoralına, urıs soldatına dan cırlawğa qaytıp qaldı. İreksezdän, uzğan ğasırnıñ 90-yıllar başında “Watanım Tatarstan” gäzitendä çıqqan ber yazma iskä töşä. Çuaşstannıñ Qanaş stançasında ike poyezdnıñ oçraşuı turında ide ul. Frontqa cibärelgän tatar yazuçıları häm tılğa yul alğan Mäskäw yazuçıları şul oçraşuda närsä turında söyläşkännärder, ni uylağannardır – bezgä mäğlüm tügel. Mäğlüme şul: tatar xalqı bu suğışta 30 ğa yaqın yazuçısın yuğalttı. Ä “Mixnätle zaman” – “Xojdenie po mukam” trilogiäse avtorı Aleksey Tolstoynıñ Sember kunakxanäsendä yazğan “Russkiy xarakter” digän mäqäläsen “Правда” gäzitennän barlıq front gäzitläre dä küçerep bastıralar.
Şul uq Semberdäge Qızıl komandirlar mäktäben tämamlağan, milli sänğätebezneñ yözek qaşı “Şüräle” baletın xalqıbızğa büläk itkän Färit Yarullin suğış utına olaqtırıldı.
Uzğan eşkä salawat, dip mondıy wäxşileklärne onıtırğa tırışıp qararğa da buladır. Läkin onıttırmıylar şul. Ciñü bäyräme aldınnan 17 yıl buyı uñışlı ğına eşläp kilgän “Çişmä” televizion tapşıruına soñğı noqta quyıldı. Anı ezärlekläw 2003-yılnıñ avgust ayında uq başlanğan ide inde, yuğisä. Atnağa 40 minutlıq tapşırunıñ waqıtın yartılaş kisep, kiçke waqıttan köndezge 11 säğätkä küçerdelär ul waqıtta. Tatar cämäğätçelege tırışlığı arqasında 2005 dikäberendä tapşıru waqıtı 16.40 küçerelde. Şulay qalır da, digännär ide. VGTRK başlığı Oleg Dobrodeevnıñ urınbasarı Zemsov äfände, Sembergä kilep, “Çişmä”ne dä, çuaş tapşıruı “Yetker”ne dä bötenläy tıyıp kitte. 20 minutlıq tapşıru qararğa teläsälär, atna sayın 40 meñ aqça tabarğa kiñäş itep.
Ölkäneñ Tatar häm Çuaş mill-mädäni avtonomiäläre matbuğat konferensiäse oyıştırdılar. Anda ölkä xakimiäte häm Cirle parlament wäkilläre dä qatnaştılar. Ä GTRK başlığı Şçerbakov, çaqırılsa da, kilmäde. Xäyer, monısın añlap ta bula: ul Mäskäw quşqannı ğına eşli ala bit. Tatar häm çuaş avtonomiäläre törle 16 instansiägä xatlar yullarğa qarar qıldılar. Läkin xatlar näticäsenä ömetlär bağlaw qıyın inde bügenge wazğiättä. Bälki yärdäm itär digän ömet belän, Keşe xoquqların yaqlaw oyışması aktivistı Mönir Nasıyrov şähär üzägendä piket oyıştırdı. Anda urıs, çuaş, tatar oyışmaları wäkilläre dä qatnaştılar.
Şiğar''lärneñ eçtälekläre törle temalarğa qağılışlı ide. Ä menä efirda urıs bulmağan tellärneñ dä xoquqları barlığı turındağılarınnan berniçäse:
“Mı vtorıye po çislennosti, a ne po sortu!”
“Teleprogramma urınına – bezgä tolerantlıq qınameni?”
“Efir waqıtın ğädel bülärgä!”
“Salım tüläwçelärneñ 20 protsentı 20 minutlıq qına tapşıruğa layıqlı!” häm başqa şundıy eçtälekle şiğar''lär.
Bu piket turında “Simbirskiy kur''yer” gäzite yazıp çıqtı, “2х2 İdeldä” telekanalı kürsätte...
Tatar küñelendä Ciñü bäyräme şatlıqların tomalawçı tağın ber xäl. Qazanda uzğan Uqıtuçılarnıñ Bötenräsäy qorıltayı aldınnan Ölkä başlığı Sergey Morozovnıñ 64-mäktäp binasınıñ yartısın bulaçaq tatar mäktäbenä birü turındağı wäğdäse turında xäbär itelgän ide inde. Qazannarda maqtanıp qaytuıbız turında da.
Tatar cämäğätçelege, uqıtuçılar, citäkçelek süzenä ışanıp, anıq eşlär dä alıp bara başladılar. Oyıştıru komitetı tözelde, direktor urınına layıqlı keşe tabıldı, iğänäçelär Şurası oyıştırıldı, uqıtuçılar häm uquçılar kollektivın tuplaw başlandı. Läkin haman da räsmi qarar yuq, wäğdälär hawada elenep tora birä. Töp başlap yörüçelärneñ berse Zöhrä Xäbibullina fikerençä, tormışqa aşmağan bu wäğdä zararlı da bulıp çıqtı. Ata-analarnıñ sünä barğan ömetlären qabızıp aldı da tağın da qatıraq tomaladı.
Şulay da süzne küñelleräk xäbär belän tämamlaw xäyerleräk bulır kebek. Mäläkäs-Dimitrovgrad şähärendä yäşäwçe millättäşebez Färit Sönğatev Daniäneñ Wiborg şähärendä uzğan aşixara-qarate buyınça dönya çempionatında çempion isemenä layıq bulğan häm altın medal'' alıp qayttı. Ğomumän, bu bäygedä Räsäy komandasına tiñnär bulmağan – 1-urın yawlap qaytqannar.
Monda da tatar yegetläre häm qızları urıs sportın üsterügä zur öleş kertkännär.
Ayrat İbrahim, Sember
