Bu çaranı Ölkä üzägeneñ İdelaryağı rayonı avtonomiäse räise Rafail Näcmetdinov oyıştırdı.
“Bälki Qazandağı milli mäktäplär belän tanışu bezneñ türälärdä dä şundıyraq mäktäplär buldıru teläge tudırır”, digän ömet etärgeç birgän inde bu ğämälgä.
Süz haman şul tua almağan ayırım mäktäpkä yul yaru tırışlıqları turında bara inde. Ölkä başlığı Sergey Morozovnıñ çın küñeldän birelgän wäğdäse bulsa da, şähär başlığın saylaw aldı kampaniäse waqıtında “Çişmä” televizion tapşıruınıñ 15 yıllıq yubiley tantanasında 1600 tamaşaçı aldında Sergey Yermakovnıñ “Tatar mäktäbe açarbız!” digän süze ant kebek yañğırasa da, älegä ğämäli çaralar kürenmi, sizelmi.
“Tuğan tel” oyışmasınıñ mart başında uzğan konferensiäse şul wäğdälärne tormışqa aşıru çaraların kürüne sorap ölkä başlığına da, şähär başlığına da xatlar yullağan ide. Nihayät, maynıñ 10 şähär başlığınıñ urınbasarı Tat'yana Kabakova qul quyğan cawap kilde. Anda ölkä üzägeneñ 41 mäktäbendä çuaş, tatar, muqşı telläreneñ törle formalarda uqıtıluı yäki milli tügäräklär eşläp kilüe bäyän itelä. Ä İdelaryağı rayonı da Etnomädäni komponentlı tatar mäktäbe açu turında Şähär mäğärif idäräsendä prikaz äzerlängän, dielä.
Prikaz äzer bulğaç, aña qul quyu aldında nindi kirtälär tora ikän soñ? Yuqsa, näq şul İdelaryağı rayonında 6 – 7 yıl elek, uqu yılı başlanır aldınnan ber atna ğına qalğaç, balalar baqçası binasında ayırım mäktäp oyıştırırğa röxsät birgän oçraq ta buldı. Ber atna eçendä genä ayırım mäktäp oyıştıru mömkin tügellegen belgängä, bu eşkä citdi totınuçı qıyular tabılmağan ide. Ällä bıyıl da, waqıt suzıp, şul uq täcribäne qabatlarğa tırışalarmı inde, dilär Yaña şähärdäge tatar uqıtuçıları. Bälki Qazan ürnäge belän tanışu ğämälgä küçärgä dä etärgeç birer?
Rafail Näcmetdinov oyıştırğan bu çaranıñ maqsatın da qış köne ük iğlan itelergä tieş prikaznıñ, içmasa, may ayında bulsa da qanuni köçkä iä buluına etärgeç birü, dip añlarğa kiräkter.
Säyäxät tirän eçtälekle häm sabaq alırlıq bulğan, yuğisä. Qazannıñ danlıqlı 2-nçe gimnaziäse direktorı Qämäriä xanım Xämidullina uqu-uqıtu planı, muzeylar belän tanıştırğan, normativ dokumentlar yazılğan diskklar büläk itkän. Qunaqlarğa balalarnıñ ingliz, urıs, tatar, ğäräp, törek tellärendä söyläşä aluları zur tä'sir yasağan. Tatarstannıñ Mäğärif ministrı notığın ayıruça tirän iğtibar belän tıñlağannar.
Şuña da qaramastan, İdelaryağı rayonı Mäğärif idäräse başlığı Tat'yana Çernova ayırım mäktäp açu öçen ata-analar arasında soraştıru – anketirovanie uzdırırğa kiräklegen äytkän. Moña cawap itep, Qazannıñ Mäskäw rayonı başlığı urınbasarı Marat Latıypov tup-turı äytkän: “Ägär mäktäp açarğa telämisez ikän, anketirovanie yasarğa da bula, ä teläsägez, açarsız häm anıñ turında atalarça qayğırtu bulsa, ata-analar üzläre omtılaçaqlar. Bezneñ täcribä şunı kürsätä”, - digän. Läkin Sember türäläre awızınnan rizalıq süze işetelmägän. Qarşı äytmäsälär dä.
Qunaqlar şulay uq 149-nçı törek-tatar litseye belän tanışqannar. “Küptellelek şartlarında litseynıñ şäxes formalaştıru potensialı” programması tirän tä'sir yasağan. Şulay uq litseynıñ eş yünäleşläre, drama, xoreografiä tügäräkläre, “Äbuğalisina” klubı, ifrat bay kitapxanäse, yuğarı uqu yortları belän tığız elemtäse, inglizçä konsert qunaqlarğa bik oşağan.
Rafail Näcmetdinov säyäxät oyıştıruı belän qänäğät häm anıñ uñay näticälärenä dä ömetlänä. Çönki, di ul, bügen soraştırıp qaradım: Qazan ürnäge bik tä oşağan türälärgä.
Ayrat İbrahim, Sember
