Tatarstanda da xäläl rizıqqa ixtıyac arta bara. Teläsä närsä quşılmağanğa anı elita, yäğni baylar rizığı dip tä yörtälär. Respublika inde bu ölkädä çit illär belän dä elemtälärne nığıta. Küptän tügel genä Qol-Şärif mäçete imamı Ramil Yunısov citäkçelegendäge delegatsiä Malayziädä Xäläl rizıqlar kürgäzmäsendä häm cıyınında bulıp qayttı. Ramil Yunısov bu çara xaqında
Anda korol' häm premyer-ministr üze qatnaşuı bu kürgäzmäneñ däräcälelege turında söyli. Bez Tatarstannan xäläl rizıqlar prays-listların alıp bardıq. Äytergä kiräk, bügen Amerika, Böyekbritaniä, Gollandiä häm tağın küp illär xäläl rizıqlar buldıra, şulay uq xäläl rizıqnı tikşerep totu öçen oyışmalar da barlıqqa kilä. Bez anda fiker alışıp qayttıq.
Soñğı ber-ike yılda bazarlarda, kibetlärdä xäläl rizıqlar bermä-ber arttı. Şul uq waqıtta törle şikle süzlär dä yöri başladı – imeş yazıluı, yäğni tışlığındağı tamğası ğına xäläl ikän dip. Tatarstan möselmannarı Diniä näzarätenä dä, Xökümätkä dä şiqayätlär kilä başlağan –açıqlıq kertüne sorap, häm uzğan yılnıñ noyabrendä monı tikşerep totu öçen “Xäläl” komitet tözelde Qazanda. Çınnan da elek bazarlarda atlağan sayın xäläl it dip yazılsa, älege komitet barlıqqa kilgäç yazular sirägäyde. “Xäläl” komitet citäkçese urınbasarı Röstäm Xäbibullin
70 protsent xäläl dip täqdim itelgän rizıqlar döreslekkä turı kilmi ide. Bezneñ komitet barlıqqa kilgäç bazarlarda da xäläl äyberlär kimede. Elek it çabuçılar xäläl rizıqtan xälälgä çabıp yörilär ide. Bez xäzer moña noqta quydıq.
Bilgele ki, möselmannarnıñ da törlese bar. Kemder böten neçkälegenä iğtibar itä. Kemder xäläl dip yazılğan tamğağa da ışana. Ä menä Qazanda yäşäwçe Cämilä Äxtämova itne Qazannıñ Tuqay uramında urnaşqan Xäläl kibettän genä ala ikän. Çalğan keşe biş waqıt namaz uqı torğan bulırğa tieş di ul.
Äle berniçä yıllar elek xäläl rizıq digändä kübese it, qızıllıq rizıqların ğına istä tota ide. Xäzer inde konditer, yäğni täm-tomnarnıñ närsädän yasaluına da iğtibar itä başladılar. Ayıruça margarin mayı küp sorawlar tudıra. Anda duñğız mayı quşılması bar digän süzlär xaqında Röstäm Xäbibullin
Margarin xäzer terlek mayınnan yasalmıy, çönki ul alay qimmätkä töşä. Anı xäzer üsemleklärdän yasıylar. Alar çit ildän kertelä.
Cämilä Äxtämova konfet, şokoladnıñ da barısın da almawın äytte. Ul Kinder häm Ritter Sport şokoladların ğına ala ikän.
Soñğı waqıtta täm-tomnarnı yasağanda andağı xaram rizıqlarnı almaştıra torğan çimallar kertü turında süz alıp barıla ikän “Xäläl” komitetta. Röstäm Xäbibullin
Tortlardağı şärab, kon'yak urınnarına zamenitel'lär kertüne täqdim itäbez şirqat'lärgä, alar arzanraqqa da töşä, tämleräk tä bula.
Rayonnarda xäläl qazılıq rizıqları äle bulmasa da – eş cayğa salınmağan ikän, Qazandağı iñ zur kibetlärdä inde xäläl rizıqlar satıla. “Bäxetle”, “Ramstor”, “Perekresok“, “Edel'veys”ta xäläl rizıqlar, ayıruça xäläl qazılıq rizıqları törledän-törlese bar. Şuña elekkege kebek maxsus kibetlärgä barıp ezläw ixtıyacı yuq möselmannarnıñ. Qazanda yäşäwçe Rimma Ğatina
Min “Bäxetle”dän alam. Anda xäzer xäläl qızıllıq bülege bar. Küptän tügel “Aq Bars” tawıq çığara başladı xäläl digän tamğa belän. Şulay uq “Simfoniä” tortı çığaralar.
Röstäm Xäbibullin xäläl rizıqnı kibetlärgä kertü buyınça federal', yäğni Mäskäwneke bulğan kibetlär belän eşläw caylıraq di.
Soñğı ber ayda ğına “Bäxetle” kibetendä xätta xäläl digän kiştä buldırıldı. Anda “Zarya” fabrikası çığarğan “Läysän”, “Cämilä” digän konfetlar, vaflilar, xätta ipilär dä quyıldı.
İt rizıqlarına kilgändä, kiläçäktä kibetlärdä alar ayırım urınnarda satılaçaq. Elek böten qazılıqlar ber urında torsa, soñğı waqıtta alarnı ayırıbraq quya başladılar. Bu “Xäläl” komitetnıñ taläbe.
Qazanda xäzer xäläl maxsus berniçä kibet tä açıldı. Qazannıñ Tuqay uramında urnaşqan bu kibetlärgä it, qazılıq rizıqları kübräk çit töbäklärdän - Ufa, Samara, Penzadan kiterelä. Möselmannarnıñ küpçelege şul kibetlärne qulay kürä. Çönki anda täqdim itelgän bar äyber dä xäläl dielgän. Röstäm Xäbibullin Qazanda möselmannar öçen ayırım ber zur kibet açarğa da teläkläre barlığın äytä. Läkin älegä citeşterelgän äyber citärlek tügel di ul. Kiläçäktä eşne rätkä salu öçen bolayraq eşläwne küzdä totuların äytte Röstäm Xäbibullin
Böten Rusiä buylap zakazlar cıyıp, anı şirqat'lärgä taratırğa uylıybız. Ramil Yunısov isä Malayziädä dä bezneñ xäläl aşamlıqlar belän qızıqsınuların äytte.
Soñğı waqıtta möselman xalqı rizıqlarnı alğanda barlıq neçkäleklärgä dä iğtibar itä başladı. İnde xäzer sır mäs’äläsendä bäxäslär tua. Bu xaqta Röstäm Xäbibullin
Ul ülgän terlekneñ plenkasında yasala. Bez ğalimnärgä täqdim ittek bezneñ tikşerenüne, äle näticälärne äytmädelär.“Xäläl” komitet citäkçese urınbasarı sorawlarnıñ bik küp buluın äytä. Şul uq waqıtta ul böten neçkäleklärdä qazınu da döres tügel di. Balıqnıñ isä täñkäle genä xäläl dip şik belderüçeläre belän ul kileşmi. Menä soñğı waqıtta inde Qazan kibetlärendä Xäläl digän tamğa belän çığuçı bizänü äyberläre dä barlıqqa kilä başladı. “Xäläl” komitet äle monı tikşermägän. Ämma kiläçäktä açıqlıq kertäçägen äytte Röstäm Xäbibullin.
Landış Xarrasova
