Putinnıñ İdel buyı federal' okrugıyndagı wäkile Aleksandr Konovalov Tübän Novgorodta icat intelligentsiäse belän oçraşuda sotsiologlarnıñ mondıy näticälären kiterä; Rusiädä 26 protsent xalıq ädäbi äsärlär bötenläy uqımıy. 16 protsent xalıq qına alarnı uqi. Ä 32 protsent Rusiäle üz ğömerendä ber tapqır da kitapxanägä kermägän. Bu xalıqtan alınğan soraştırulardan soñ yasalğan näticälär. Şunnan Konovalov bu näticälärne äytkännän soñ, “Ni öçen bu bolay ?”- digän soraw quyıp, ädäbi äsärlärne tudıruçılarğa möräcäğät itä. Alar Tübän Novgorodta rus yazuçıları belän ğapläşä torsınnar, ä bez Qazanğa qaytıp, üzebezneñ tatar yazuçılarınıñ xällären belik. Tatar telle ädäbi äsärläre az satıla. Alarğa ixtıäc yuq diärlek. Xalıq uqısa da çit tel yazuçılarınıñ äsärlären uqı. Ä bit tatar yazuçıları tik yatmıy, alar iske metod belän, qäläm belän bulsa da yaza birälär. Düşämbe, bez başqalanıñ yazuçılar berlege binasına kilep kergändä dä, yazuçı, irekle jurnalist İskändär Siraci, şulay uq bezgä oçrağan yazuçı-şağirlärdän Marsel Galiev, Rkail Zäydulla çirattağı äsärlären, mäqälälären yazıp yatalar ide. “Niçek xälläregez niçek? İcat intelligentsiäsenä xörmät barmı? – dip kenä äytü buldı alar şunduq süzgä quşıldılar:
- Stalin zamanında şartlar yaxşıraq ide. Utırıp yazğannar yaxşı bulğan, yazıp utırğannar ğına räxät kürmägän. Xäzer närsä xisabına yäşäsen inde yazuçı, ğonarar xisabına yäşi…
Xäzer inde icat intelligentsiäseneñ cämğiättä totqan urının qarawğa küçik. İskändär Siraci däwam itä:
- Bügenge köndä icat intelligentsiäse keşe arasına täti käçtüm kiep çığa ikän, anıñ öendä başqa käçtüme bulmasqa da mömkin. Berse östendä, berse şfanerda bulırğa mömkin. Bügen şunnan artıq ala almıy ul. Ägär dä balaların yılap, aşarğa sorap yatsalar, söt alırğa aqçañ bulmasa. Äkiät ul icat digän süz. Sin icatıñnı taşlıysın da bazarğa satu itärgä çığıp kitäseñ. Çex bazarında citärlek şundıylar. Bezne xäzer xakimiät maxsus aç tota diärseñ. Çönki tuq keşe baş kütärergä mömkin, aç keşe änä şul waq mäqälä, başqa waq eşlärdän arına almıy ul. Şuña tawışı da çıqmıy.
Ber törkem yazuçılar şundıy fikerlären citkerdelär. Alar deputatta fälän dä tügel, alar ğadi yazuçılar, icat intelligentsiäse. Äle bit bar deputat bulğan icat ähelläre; Tufan Miñnullin, Robert Miñnullin, Razil Wäliev häm başqalar. Menä alar icat intelligentsiäseneñ bügenge xäle xaqında ni äyterlär ikän!?
Röstäm İsxaqi
