Bilgele buluınça, Rusiä 1 aprelennän çit il keşelärenä bazarlarda satunı tıyu turındağı qararın çığardı. Älege qanunnıñ töp nigezläre häm qağidäläre belän uzğan tapşırularıbızda tanıştırğan idek xörmätle tıñlawçılar. Menä berniçä kön inde Qazan bazarlarında ciläk-cimeşlärgä bäyälär kimi başladı.
Rusiädä xezmät migratsiäsenä qarağan yaña qanun nigezendä Rusiä bazarlarında satu itüçe çit il keşeläreneñ sanı 40 protsenttan da artmasqa tieş. 1 aprel'dän isä Rusiä pasportı bulmağannar bötenläy quıla.
Qazannıñ üzägendäge Kolxoz bazarında kübesençä tacik, azerbaycan, üzbäk häm başqa xalıq wäkilläre säwdä itä. Alar üzläreneñ milli produktları- ciläk-cimeşlär belän Tatarstan xalqın tä'min itep tora ide. Tatar äbiläre dä şulardan alğan örek belän çäy eçärgä yarata. Kön'yak säwdägärläre tuğan yaqlarına qaytıp kitsälär, alarnıñ tovarlarına qıtlıq kiçermäbezme, örek-kürägä yuqqa çıqmas mikän dip borçıla alar.
“Üzbäklär arzannan satalar bezgä ciläk- cimeşlärne. Ägär dä alar kitsälär, alardan optım alğan keşelär bik qıymmätkä sataçaq. Qaldırsınnar ide inde alarnı. Kibetlärdä bik bik qimmät äyber. Ä bez monda 50 sumğa alabız da räxätlänep çäy eçäbez. ”Säwdä belän şöğellänüçelär fikerençä, bu wäzğıät tovar qıtlığına häm bäyälär artuına kiterergä mömkin. Älegä isä Qazan bazarlarında ciläk-cimeşkä bäyälär artmıy, ä könnän-kön kimi genä bara. Ägär dä elegräk ber kilo örek, kürägä 100 sumnan artıq torsa, xäzer anıñ bäyäse 50-60 sum. Ciläk-cimeşkä ni öçen bäyälär töşüne Qazannıñ üzäk bazarında örek, kürägä belän säwdä itüçe ber üzbäk yegete bolay dip añlattı.
“İñ berençe äyberneñ sıyfatına qararğa kiräk. Ägär dä tovar sıyfatlı bulsa, anıñ bäyäsen bik töşermäyäçäklär. Ä menä kemneñ satu itü öçen dokumentları tärtiptä bulmasa, alarğa inde aprel'gä qädär tovarların satıp beterergä kiräk. Ä menä qayber keşelär xäzer dokumentların äzerlilär dä, annarı ciläk-cimeşne qimmät bäyädän sataçaqlar.”Federal' migratsiä xezmäteneñ Tatarstan idäräse xezmätkärläre süzlärenä qarağanda, yaña qanun nigezendä ägär dä migrantlarnıñ waqıtlıça yäşäw röxsäte bulsa, barlıq salımnarnı daimi tüläp torsa, alarnıñ bazarlarda satu itärgä xaqları bar. Kolxoz bazarınıñ küpläp satu urınında ciläk-cimeş belän satu itüçe abıylı-enele ike üzbäk yegeteneñ dä barlıq kiräkle dokumentları qullarında. Ämma alar yanına tikşerüçelär kön dä diärlek kilä. Tikşergän sayın törle ğäyep tabıp, ştraf – aqçalata caza birälär. Dokumentlarında kimçeleklär tapmasalar, buşqa ğına cimeş-çikläwek cıyıp alıp çığıp kitä.
“Ber militsioner kilde dä, buşqa çikläwek, kürägä, örek cimeşlären ülçätep, buşqa alıp çığıp kitte. Ägär dä birmäsäk, menä uramğa çıqqaç bez sine uramda totıp qıynıybız di. Dokumentlar tärtiptä bulsalar da, aqça sorıylar. ”
Abıylı-enele üzbäk yegetläre älegä tögäl genä tuğan yaqlarına qaytıp kitärgäme, Tatarstanda qalırğamı belmilär. Qazanda alarğa säwdä itü oşağan, tatar xalqı bik yaxşı keşelär di.
“Qazanda tatar xalqı bik küp. Alar belän söyläşergä räxät. Bez Ufada da satu itkän idek, anda bik naçar keşelär. Min Qazanda ike yıl säwdä itäm inde miña bik oşıy. Bezneñ yaqta ciläk-cimeş, çikläwek bik küp. Anda anı satıp bulmıy. Şuña bez monda kiläbez. ”Şunı da äytergä kiräk, bazarlarda ciläk-cimeş kenä tügel, ä kiem-salım da arzan bäyädän satıla. Küp kenä keşelär oçsız kiem-salımnı da qıtay häm v'yetnamnardan satıp alunı qulay kürä. Xökümät qararı belän alar da quıp taratılğaç, kiemne, könküreş tovarlarnı qimmätle kibetlärdän alu mömkinlege böten keşedä bulmas dip borçıla Tatarstan xalqı.
Gölnaz Şäyxetdin
