Tatarstan belän Rusiä arasındağı wäkälätlärne büleşü turındağı kileşüneñ yazmışı şaqtıy awır buldı. Bilgele bulğança, Tatarstan häm Rusiä prezidentları imzalağannan soñ da, dokumentnı Däwlät Dumasında qaramıy tilmerttelär. Nihayät, 9 fevral’dä ul Rusiä deputatları tarafınnan raslandı. Duma küpçelek tawış belän şartnamäne bulırğa tieş, digän fiker belderde. Läkin älege dokument ğämälgä kersen öçen anı äle Rusiäneñ Federatsiä Şurası da raslarğa tieş. Ä Şuranıñ citäkçese Sergey Mironov şartnamägä qarşı çığa. Sişämbe könne genä dä ul, min bu kileşügä qarşı tawış biräçäkmen, bez ber Tatarstan öçen genä iskärmä yasarğa tieş tügel, dip belderde. Şuranıñ profil’le komitetı citäkçese dä, üzläreneñ kollegalarına şartnamägä qarşı çığarğa kiñäş itüe xaqında belderde jurnalistlarğa. Şuña da, Rusiä parlamentınıñ yuğarı palatasında Tatarstan belän Rusiä arasındağı kileşüne qarawnı bik tüzemsezlek belän köttelär. Läkin 21 fevral’ şartnamä tarafdarlarına küñelle xäbär kitermäde. Ber säğät kiñäşläşkännän soñ, federatsiä Şurası älege dokumentı raslamasqa buldı. Häm, xätta, kileşterü komissiäse tözüdän dä baş tarttı. Belgeçlär äle xäbärne, Tatarstan prezidentına qarşı torğan senator Räfqät Altınbaev häm anıñ dustı Ğädel Rusiä firkäse citäkçese Sergey Mironovnıñ ciñüe dip bäyäläde.
Läkin Tatarstanda başqa fikerlär dä bar. Mäsälän, jurnalist, Zvezda Povolj’ya gäciteneñ baş möxärrire Räşit Äxmätov Federatsiä Şurasındağı tawış birüneñ näticälären Ğädel Rusiä firkäse ciñüenä genä qaytarıp qaldırmıy.
İdärä itelä torğan demokratiä şartlarında bu qarar iñ yuğarı däräcädä qabul itelgäne bilgele. Yäğni, Rusiä prezidentı däräcäsendä. Şartnamä mäs’äläsendä ul, küräseñ ikelänep torğandır. Rusiä Däwlät Dumasında şartnamäne tikşerü Vladimir Putinnıñ Mintimer Şäymiev belän ğäräp illärenä räsmi säfäre aldınnan buldı. Şuña da Dumadağı tawış birü şundıy uñışlı bulğandır. Läkin Federatsiä Şurasında kileşügä 93 keşe qarşı tawış birde. Ä bit Şuranıñ küpçelek äğzäläre berdäm Rusiä wäkilläre. Monda şundıy qızıq wazğiät – ber ük firkäneñ wäkilläre bu dokumentqa qarşı da, anı raslıy da. Bu Berdäm Rusiäneñ säyäsi pozitsiäse bulmawın kürsätäKilep tuğan wazğiättä Tatarstanğa demokratiäne üsterergä, grajdanlıq cämğiäten buldırırğa kiräk, ä citäkçelärgä isä kübräk xalıqqa, icadi intelligentsiä wäkillärenä tayanırğa kiräk, dip sanıy Räşit Äxmätov. Ä berdäm Rusiä firkäseneñ Tatarstannı menä şulay aldawı, kiläse saylawlarda anıñ respublikadağı näticäläre ällä ni yuğarı bulmawğa kiteräçäk, di ul.
Räşit Äxmätov Tatarstan belän Rusiä arasındağı şartnamä kiläçäktä raslanırmı digän sorawğa şaqtıy ömetsez cawap birde.
Federatsiä Şurasındağı tawış birü näticälärenä qarağanda, yuqtır. Vladimir Putınnıñ Münxendağı mäğlüm çığış yasawı, anıñ Könbatış fikerenä ällä ni qolaq salmawın kürsätte. Ä şartnamäne näq menä andağı cämäğätçelek yaqlağan ide. Şuña da, Putinnıñ çığışınnan soñ, bu kileşüneñ ğämälgä tormışqa aşırıluı bik ikele. Qızğanıçqa qarşı, Rusiä avtoritarizm, qıtay modele yağına yul tota häm demokratik Yevropadan yırağaya baraSez jurnalist, Zvezda povolj’ya gäcite baş möxärrire Räşit Äxmätovnıñ Rusiä Federatsiäse Şurasında Tatarstan belän Rusiä arasındağı şartnamägä qarşı çığuı xaqında fikerlären işettegez. Tulıraq itep bu xaqta ul gäcitneñ pänceşämbe sanında yazıp çığar.
Gölnaz İlgizär
