Global'läşü çorında fännär öyränüne niçek alğa cibärep bula? Bu yunäleştä törle tellär qullanu faydalanılamı? Düşämbe könne Rusiä däwlät gumanitar universitetınıñ Qazan filialında uzğan «Berdäm mäğlümat qırında fännär üseşe» digän Xalıqara fänni konferensiäsendä süz şul xaqta bardı.
Konferensiä şaqtıy kiñqırlı buldı. Tellär, bügenge tarix mäs’äläse Rusiä belän Tatarstan arasındağı Şartnamä qaraldı. Tellärgä kilgändä, xäzer fännärne öyränüdä dä ingliz telenä östenlek birergä kiräk, global'läşü çorında tatar teleneñ kiräge yuq. Ul kiresençä, ber urında taptanıp toruğa ğına kiterä digän fikerlär dä yañğıradı Qayberläre iqtisad ölkäsendä rusça da, tatarça da terminnar bula almıy dip bilgelädelär. Bu utırışta Qazan däwlät universitetı, Rusiä däwlät gumanitar universitetınıñ Qazan filialı ğalimnäre, studentlar qatnaştı. Professor Ölfät Fätxullin:
Bez härwaqıt rusça öyrändek, xäzer inglizçä öyränergä kiräk, çönki iqtisad ölkäse çit ilneke belän täñgälläşterelä. Bez tatar tele dip artta qalabız. Çit illär bezdän şaqtıy alğa kitkän. Ğalim Ölfät Fätxullin belem birü yunäleşendä tögäl fännärgä iğtibar itärgä kiräklegen äytsä professor Engel' Tahirov isä tarix fäne üseşe turında söyläde. Engel' Tahirov:
Ber ildä üz tarixın yañartmıyça qalmadı. Xäzer Rusiädä dä 200дән artıq yaña tarix kitapları bar. Xäzer tatar tarixına qaytqanda mäs'älälär awır. Ul barı Rusiä däwläte tarixı bularaq qarala. Anı üzgärtü yunäleşlären kürsätergä kiräk.Ğalim Engel' Tahirov xäzer Sivilizatsiälär kiseşkän çorda tatarlar tarixı digän kitap yazuın äytte. Anı törle tellärgä çığarıp çit il tarixçılarına da taratu küzdä totıla. Bu xaqta UNECKO wäkilläre belän söyläşü bulğan.
Konferensiädä şulay yuridik fännär doktorı Boris Jeleznov Rusiä belän Tatarstan arasındağı Şartnamä turında çığış yasadı. Ul aña yurist bularaq üz fikeren belderde. Qısqaça Şartnamäneñ tarixı belän tanıştırdı.Älege dokumentnıñ waqıtı çiklänmägän buluına qaramastan Rusiä isä 2005 yılnıñ 8 avgustınnan Şartnamäne tuqtatuın äytte. Tağın şunısın da assızıqladı, älege ike yaqlı Şartnamäne isä Rusiä belän Tatarstan ike yaqlı söyläşü näticäsendä genä beterä ala ide dide. Ä monı Rusiä üze genä başqarıp quydı dide Boris Jeleznov.
Ğalim Boris Jeleznov Konstitutsiä nigezendä xäzer kileşterü komissiäsen tözü mömkinlege barlığın belderde. Häm ul saylawlarğa qädär eşlänsä Şartnamä qabul iteler digän ömet buluın äytte.
Landış Xarrasova
