Ğalimcan İbrahimovnıñ 120 yıllığına çaralar ütte

İnstitutıbız Ğalimcan İbrahimov isemen yörtkängä, bezneñ mönäsäbät tä, plannar da İbrahimovnıñ tormış yulına, icatına, mirasına qarata bik citdi bulırğa tieş, dide Tel, sänğät häm ädäbiät institutı mödire Kim Miñnullin. Ğalimnär häm jurnalistlar belän ütkän tügäräk östäl söyläşüendä ul Mäğärif näşriätendä basılğan Ğalimcan İbrahimov “Millät, tel, ädäbiät” dip talğan kitapnı da täqdim itte.

Comğa kön kiç belän genä ör yaña kitap alıp kildelär. Şuşı 120 yıllıqqa bağışlap çığarılğan. Monda İbrahimovnıñ saylanma xezmätläre, tel beleme häm ädäbiät belemenä bağışlanğan xezmätläre tuplanğan.

Kim Miñnullin äytüençä, Ğalimcan İbrahimov iseme belän bäyläneştä başqarası eşlär dä xätsez. Täqdimnär Tatarstan xökümätenä dä citkerelgän.

Dekabristlar uramı belän İbrahimov prospektı totaşqan cirdä häykäl urnaştıru olı eş bulır ide, İbrahimovnıñ ensiklopediäsen eşli başlarğa kiräk digän täqdim belän çıqtıq. Tatar filologiäse, sänğäte ölkäsendä İbrahimov premiäsen buldıru bik urınlı bulır ide.

Tügäräk östäl söyläşüe institutnıñ İbrahimov isemendäge muzey – bülmäsendä ütte. Monda kürenekle şäxesneñ şäxsi äyberläre bulmasa da, anıñ äsärläre, İbrahimovqa bağışlanğan fänni xezmätlär kiştälärgä quyılğan. Ä institutnıñ liksekologiä häm dialektologiä bülege citäkçese akademik Mirfatıx Zäkiov bu çarada qatnaşqannarnıñ iğtibarın tür poçmaqta torğan İbrahimov sınına cälep itte.

Min direktor idem ul çağında, Ğalimcan İbrahimov muzeyına quyu öçen, Baqi Urmançıdan menä şuşı byustnı yasatıp aldıq. Bu ber cirdä dä yuq. Menä aña ber keşe dä iğtibar itmi. Ni öçen postamentnıñ ber yağındaraq tora ul. Urmançı aña bik zur mäğnä salıp, İbrahimovnı turı ğına itep üz postamentında utırırlıq itmädelär, soñınnan beraz qıyırsıttılar, menä şul yağın iskä alıp min anı şulay quyam, dide.

Ğalimcan İbrahimov bezneñ ğasır başınnan uq yazuçı bulıp kitep, tatar xalqın saqlaw, üsterü östendä eşlägän keşe. Häm qızğanıç, näq menä şuşı eşçänlege Stalin waqıtında waq millätlärne saqlarğa, üsterergä tırışıp yörüçelär kiräk bulmadı. Stalin kul'tınıñ tägärmäçe astında qalırğa mäcbür buldı.

Tügäräk östäl söyläşüe waqıtında Mirfatıx Zäkiov, ni öçen näq tel sänğät häm ädäbiät institutınıñ Ğalimcan İbrahimov isemen yörtüen dä assızıqlap uzdı. İnstitutqa bu isem 1967 yılda birelä. 96 yılğa qädär, ayırılğançı, tarix institutı da monda bula.

Ğalimcan İbrahimovtan da layıqlıraq keşe, ğalim, yazuçı bu institutqa isem birergä tabılmadı. Ğalimcan İbrahimov çınlap ta gumanitar belemnärneñ barsında da xezmät küsäktän keşe. Ul böyek yazuçı, annan soñ ul ğalim keşe, tarix buyınça, tel buyınça, ädäbiät beleme buyınça xezmätläre bik küp. Häm sänğät buyınça da anıñ xezmätläre bar.

12 martta Qazandağı Ğalimcan İbrahimov isemen yörtkän 17- nçe gimnaziä qarşındağı häykälgä dä çäçäklär saldılar. Bu häykäl 1960 yıllarda, ul waqıttağı 89 - nçı mäktäp mödire Wazıyx Nadriev tırışlığı belän uqıtuçılar aqçasına quyılğan bula. Monnan näq 10 yıl elek İbrahimovnıñ tuuına 100 yıl tulğanda gimnaziädä muzey da açıla. Anıñ mödire Midxät İjbulatov äytüenä qarağanda, qäderle eksponatlar arasında 1915 nçe yılda dönya kürgän Ğalimcan İbrahimovnıñ “Tatar telen niçek öyränergä?” digän kitabı da bar.

İbrahimovnıñ 120 yıllığı uñayınnan mäktäplärdä, uqu yortlarında törle çaralar uza. Azatlıq radiosı Çallıda “İbrahimov mirası häm xäzerge zaman” digän fänni-ğamäli konferensiä ütüe turında xäbär itkän ide inde. Ğalimcan İbrahimov isemendäge tel sänğät häm ädäbiät institutı mödire Kim Miñnullin äytençä, Tatarstan ğalimnäre Başqortstanda ütäçäk çaralarğa da quşılaçaq.

İbrahimovnıñ yubilee uñayınnan Başqortstannıñ Awırğazı rayonı Soltanmorat awılına yul totarğa cıyınabız. Ufağa kerep üzebezneñ xezmättäşlär, kollegalar belän tanışu, Awırğazı rayonına barıp andağı çaralarda, annan Stärletamaqqa barıp anda studentlar konferensiäsendä qatnaşu. Tatar klassları bulğan gimnaziädä oçraşular uzdırıp menä şundıy säfär, säyäxät urap qaytırğa isäbebez.

Kim Miñnullin äytüençä, Başqortstanda yäşäwçe yazuçı Sufian Povarisovnıñ İbrahimovqa bağışlanğan trilogiäse Tuqay bülägenä dä täqdim iteläçäk.

Nail Alan