Xalıqara muzeylar şurasınıñ Rusiädäge prezidentı, Tret'yakov däwlät galeriäseneñ başlığı urınbasarı Ekaterina Selezneva, matbuğat oçraşuı waqıtında, Qazanda kütärelgän problemalar bıyılnıñ avgust ayında Venada bulaçaq general' konferensiä waqıtında da tikşereläçäk dip äytte. Ä kütärelgän problemalarğa kilgändä isä, anıñ iñ zurısı:
Ermitajdağı sezgä bilgele bulğan xällärdän soñ, muzey räsmilär, xakimiätlär yärdämennän başqa üzenä quyılğan burıçlarnı, hättä eş kürsätmäläre belän yöklängännären dä tulısınça üti almıy.
dide İKOM-nıñ Rusiädäge prezidentı. Selezneva äytüençä, Qazandağı bu oçraşu waqıtında muzey eksponatların döres saqlaw, alarnıñ iminlege, zamana taläbe bulğan yaña texnologiälärne kertü turında da süz alıp barılğan. Ämma muzey xezmätkärläre bu häm başqa mäs’älälärne xakimiätlär belän tikşermiçä xäl itep bulmıy, dide.
Bu çarağa cıyılğannar, jurnalistlar belän oçraşqançı Tatarstannıñ Milli muzeyendä, “Ermitaj-Qazan” üzägendä häm Milli sänğät galereyäsendä dä bulırğa ölgergännär. Alarnı “Ermitaj-Qazan” üzägendäge 23 komp'yuter quyılğan uqu bülmäse quandırğan. Yañalıq dip bäyälängän. Matbuğat oçraşuı waqıtında, şundıy uq 23 komp'yuterlı bülmäne Milli muzeyda da açarğa mömkin bit. Xakimiätlär öçen bu berni dä tügel, dip tä äyttelär. Annan da qala alar Tatarstannıñ iñ zur Milli muzeye urnaşqan bina tulısı belän muzeyğa tapşırılıp anda yaña kürgäzmälär açıluın da teli.
Rusiädäge muzeylar aldında torğan tağın ber zur problema, ul da bulsa xalıqnıñ, min ul muzeyda buldım inde, dip anda qabat barırğa telämäw stereotibın, qaraşın üzgärtü. Şuña kürä, muzeylarda xalıq zäwığına turı kilä torğan kürgäzmälär oyıştıru zamana taläbe bulsa, ikençe yaqtan yañaça idärä dä moña işarä itä.
İKOM-nıñ Rusiädäge vitse- prezidentı, Tömän ölkäseneñ kraynı öyränü muzeye mödire Daniä İslamova Rusiä muzeyları zur sınaw aldında tora. Ämma bez bu sınawnı 2 yıl elek üttek inde, dide.
2004 yılda, böten mädäniät üzäkläre avtonom kommersiäsez oyışmalar itep üzgärtelde.
dide Daniä İslamova. Anıñ äytüençä, alar räsmi räweştä oyışmağa kertelmiçä, däwlät oyışması bulıp qalsalar da, şartlar avtonom kommersiäsez oyışma räweşendä yäşäwne taläp itä. Alarğa däwlät zakazları bäygelärsez genä tapşırıla. Yañaça kön itä başlağaç, optimizatsiä, yäğni qulaylaştıru säyäsäte dä ütkärelgän.
Bezdä eşläwçelärneñ sanı yaqınça 50 protsentqa kimede. 2005 yıldan bez yañaça xezmät xaqı tüläw şartlarına küçereldek. Xäzer oyışmanıñ citäkçese kemgä küpme tüläwne üze xäl itä.
dide. Alar muzey qaznasın arttıru turında da citdi räweştä uylıy başlağan.
Bu xaqta 2006 yılda Putin imzalağan qanun köçkä kerüe inde mäğlüm. Tatarstanda da bu yañalıq kön qadağı bulıp tora. Yañaça yäşäw turındağı bu qanunnıñ tiskäre yaqları da, uñay yaqları bar, di Daniä İslamova. İñ ähämiätlese, dide ul yaña şartlarda yäşäp qalırğa öyränü. Yäşäp qala almağan oyışmanıñ mölkäte başqalarğa bülep birelergä dä mömkin.
Rusiäneñ muzey xezmätkärläre bu matbuğat oçraşuı waqıtında, tağın ber problema turında süz kütärdelär. İKOM-nıñ Rusiädäge komitetı yaña qabul iteläse qanunnarnı iğtibar belän küzätep bara. Alar muzey binaların häm andağı eksponatlarnı xosusıylaştıruğa qarşı.
Xalıqara muzeylar şurası İKOM YUNESKO qanatı astında 1946 yılda tözelä. Aña 162 il kerä. 10 meñläp xezmätkäre bulğan Rusiä muzeylarınıñ bu oyışmağa kergän üzeneñ komitetı bar.
Nail Alan
