Rusiä prezidentınıñ Federal’ cıyınğa yıllıq yullaması berençe märtäbä Boris Yel’tsin tarafınnan 1994 yılda yasaldı. Vladimir Putinnıñ isä bu inde 8 yullaması. Bıyılğı yullamanı iğlan itü çarası 25 aprel’ könenä bilgelängän ide. Läkin çärşämbedä Boris Yel’tsin wafatı uñayınnan matäm köne iğlan itelü säbäple, tantana 26nä küçerelde. Pänceşämbe, köndezge säğät 12dä Mäskäw Kirmäneneñ Märmär zalında Rusiä parlamentı deputatları, xökümät wäkilläre, ilneñ töbäk citäkçeläre häm başqalar cıyıldı. Çarada Tatarstan prezidentı Mintimer Şäymiev tä qatnaştı. Bıyılğı yullama citkerelü çarasınıñ üzençälege dä buldı. Ul Rusiäneñ berençe prezidentı Boris Yel’tsinnı iskä alıp ber minutlıq tınlıqtan başlanıp kitte.
Annarı Vladimir Putin ber säğät tä 10 minut däwamında uzğannarğa yomğaq yasap, ilneñ, iqtisatnıñ kiläçäkkä üseş plannarı xaqında söyläde. Küplär älege yullamanı anda ütkännärgä xisap, xuşlaşu süzläre bulır, dip kötkän ide. Läkin Putin üzeneñ çığışında miña äle säyäsi wasıyätlär äytergä irtäräk dip belderde. Alay da, çığışınıñ başında bu minem soñğı yullamam, kiläse yılğa anı ikençe prezident citkerer, dip belderde.
Yullamanıñ eçtälegenä kilgändä, ul Rusiä iqtisatındağı üseşlär häm anıñ problemalarınnan başlanıp kitte. Rusiädä sänäğät tarmağında üseş küzätelä, ilneñ iqtisatı dönyanıñ iñ ere iqtisadi sistemalarnıñ berse bulıp tora, dide Vladimir Putin. Anıñ mäğlümätlärenä qarağanda, 2000 yıldan birle rusiälelärneñ kereme ike yarım märtäbägä artqan. Xäyer, Rusiä xalqınıñ küpçelege monıñ belän rizalaş ta möğäyen, Härxäldä, prezidentnıñ älege süzlären işetkän qayber tatarstanlılar, şunnan soñ yullamanı bötenläy tıñlamadıq, dip zarlandılar. Ä menä yullamanı tıñlarğa dip Mäskäw kirmänenä cıyıluçılar isä prezident belän kileşep, Putinnıñ şuşı häm başqa süzlären alqışlap qarşı aldı.
Vladimir Putin şulay uq kiläçäktä üsterergä kiräk tarmaqlarnı da iskä aldı. Anıñ fikerençä, Rusiädä yuğarı texnologiälärne üsterü, çimalnı tabu ğına tügel, anı eşkärtügä iğtibarnı yünältü kiräklegen äytte. Şulay uq, yullamada toraq mäs’äläsen çişü, tuzğan toraqnı tözekländerüdä xökümätneñ yärdäme kiräklege xaqında söz bardı. Keşelär üzläre genä älege problemalarnı xäl itä almıylar, xakimiätlär alarğa bulışırğa tieşlär, bu eşkä, mäsälän, YUKOStan kergän aqçalarnı totıp bula, dip belderde prezident. Yullamada xalıqqa oşarlıq tağı ber möhim tema kütärelde. Süz pensiälär turında bara. Putin layıqlı yalğa çığu yäşen arttırmasqa kiräklegen, ä menä pensiälärne, kiresençä, kiläçäktä kübäytergä kiräklegen äytte. 2007 yıldan 2009 yılğa qädär alarnıñ artuı 65 protsentı täşkil itärgä tieş ikän.
Süz Rusiädä eşläp kilüçe ilküläm proyektlar, alarnıñ näticäläre xaqında da buldı. Ayıruça iğtibar sälämätlek saqlaw tarmağına birelde. Şuşı proyekt eşläw näticäsendä, Rusiädä ülüçelär sanı kimegän, ä tuuçılar sanı artqan ikän. Awıl xucalığın üsterü dä ilküläm proyekt yärdämendä şaqtıy uñışlı bara bulıp çıqtı.
Kiläçäkkä eşlär xaqında da küp äytelde prezident tarafınnan. Ğomumän, ul bik zur plannar iğlan itte – kanal, zur köymälär tözü, ilneñ energiä sistemasın kamilläşterü häm başqalar. Belgeçlär monı, Putinnıñ ilneñ säyäsi tormışınnan kitärgä cıyınmawın kürsätä, dip sanıy.
Saylawlar, tışqı häm eçke säyäsät problemaları da çağılış taptı yullamada. Mäsälän, Vladimir Putin soñğı arada Rusiäneñ eçke eşlärenä tıqşınu öçen çittän aqçalar kübräk bülenep birelä başladı, dip belderde. Qayberäwlärgä Rusiäneñ üseşe, nığuı oşamıy, alar bezne uzğan zamannarğa qaytarırğa telilär. Kemnärder aqça öçen, ikençeläre Rusiäneñ säyäsi häm iqtisadi möstäqillegen beterü maqsatınnan, dip belderde prezident. Häm ildä ekstremizm belän köräşne köçäytergä, monıñ öçen ul deputatlarğa kiräkle qanunnar qabul itärgä kiräklegen iskärtte. Bu yulı da Vladimir Putin belän kileşüne beldergän alqışlar şaqtıy köçle buldı.
Gölnaz İlgizär
