Här ike problemanıñ tamırları cimerelü aldında torğan Ğosmanlı imperiaseneñ soñğı yıllarına totaşa. Cimerelü prosessı isä 1914 yılğa Ğosmanlı däwläteneñ berençe dönya suğışına qatnaşuı belän başlandı.
Ğosmanlı däwläte cimerelgäç, kördlärneñ küpçelege yaña tözelgän Törkiä cömhüriäte, azraq öleşe Britania tarafınnan Ğosmanlıdan yawlap alınğan häm soñraq tözelgän Ğıyraq belän Suria respublikaları tufraqlarında qaldılar. Törkiädägelär dä, Ğıyraqtağılar da tarixta ğisyannar quptardılar.
Törkiädäge soñğı kütäreleş äle dä däwam itä. 1984 yıldan birle PKK 30 meñnän artıq keşeneñ ülüenä säbäpçe buldı. Alarnıñ 5 meñnän artığın törek ğaskärläre täşkil itä. Läkin Ğiraqtağılardan tış, Törkiä, Suria häm İrandağılarnıñ tulı bäysezlek qazanuı älegä kürenmi.
Ärmännär isä Ğosmanlınıñ ottıraçağın sizep, ruslar belän xezmättäşlek itä başladı. Näticädä ğosmanlı xökümäte ärmännärne sörü qararı birde. Törekiädäge räsmi sannarga qarağanda 350 meñ, ä ärmän çıganaqlarına küz salsaq, ber millonnan artıq keşe sörgengä duçar itelgän.
Dönyada isä 1915 yılnıñ äprelendä bulğan bu waqıyğağa “genotsid” digän bäyä birelä.
Törek yağı monı qatği räweştä inqär itä häm bu ğisyannar säbäple “sörgen” genä ide, di. Şul säbäple dä, Törkiäneñ üzendä ärmän azçılığı qalmadı diyärgä bula.
İnde Törkiä il eçendä dä legal körd säyäsi xäräkäteneñ başlanuı, yäğni kördlärneñ Demokratik Cämğiät Partiaseneñ parlamentta urın aluı häm PKK terrorınıñ 35 yıldan birle tuqtala almawı säbäple, şuşı terrornı beterü, kördlärne qänäğätländerü yulların tabu öçen kördlär belän urtaq tel tabarğa tırışa.
Bu atnada Ärmänstan belän säyäsi dialog başlaw öçen urtaq protokol äzerlängän buluı här ike ilneñ tışqı eşlär ministrlıqları tarafınnan belderelde. Ämma başta bu protokol här ike ilneñ parlamentları tarafınnan raslanırğa tiyeş.
Bu isä Törkiädä qızu bäxäslär qabındırdı. Oppozisia partiaları xökümätne “körd”, yäki soñraq iseme “demoqratik” dip almaştırılğan proyekt ilne bülügä kitermäsen dip tänqitlilär.
Döres, radikal kördlär dä xökümättän konstitusiagä törek milläte iseme yanına körd milläte iseme dä quyılsın digän taläp quyalar. Ä konstitusianeñ bu maddäse üzgärtelä almıy diyelä.
Törek xökümäte körd häm Ärmänstan säyäsätläre säbäple dönyada maqtawlar ala. Xätta Törkiä Yewropa berlegeneñ bıyılğı raportında bu adımnarı öçen maqtala. Läkin Törkiädä PKK belän köräşkändä şähit bulğannarnıñ ata-anaları, radikal törkemnär häm oppozisia PKK yäki anıñ törmädä totılğan liderı Abdullah Öcalan belän dialog urnaştıruğa qarşı.
Şulay uq Ärmänstan belän yaqınlaşu, törek-ärmän çigen açu mäsläläsendä dä reaksia bar. Çönki Törkiä ärmännär Tawlı Qarabaxnı Azärbaycanlılarğa kire tapşırmıyça, çiklär açılmayaçaq digän pozisiadä tora ide. Soñğı protokol Azärbaycanda da Törkiägä qarşı köçle reaksia tudırdı. Ärmänstannıñ üzendä isä Daşnaq partiase citäkçelege bu yaqınlaşuğa qarşı çığıla başlandı.
Ğosmanlı däwläte cimerelgäç, kördlärneñ küpçelege yaña tözelgän Törkiä cömhüriäte, azraq öleşe Britania tarafınnan Ğosmanlıdan yawlap alınğan häm soñraq tözelgän Ğıyraq belän Suria respublikaları tufraqlarında qaldılar. Törkiädägelär dä, Ğıyraqtağılar da tarixta ğisyannar quptardılar.
Törkiädäge soñğı kütäreleş äle dä däwam itä. 1984 yıldan birle PKK 30 meñnän artıq keşeneñ ülüenä säbäpçe buldı. Alarnıñ 5 meñnän artığın törek ğaskärläre täşkil itä. Läkin Ğiraqtağılardan tış, Törkiä, Suria häm İrandağılarnıñ tulı bäysezlek qazanuı älegä kürenmi.
Ärmännär isä Ğosmanlınıñ ottıraçağın sizep, ruslar belän xezmättäşlek itä başladı. Näticädä ğosmanlı xökümäte ärmännärne sörü qararı birde. Törekiädäge räsmi sannarga qarağanda 350 meñ, ä ärmän çıganaqlarına küz salsaq, ber millonnan artıq keşe sörgengä duçar itelgän.
Dönyada isä 1915 yılnıñ äprelendä bulğan bu waqıyğağa “genotsid” digän bäyä birelä.
Törek yağı monı qatği räweştä inqär itä häm bu ğisyannar säbäple “sörgen” genä ide, di. Şul säbäple dä, Törkiäneñ üzendä ärmän azçılığı qalmadı diyärgä bula.
İnde Törkiä il eçendä dä legal körd säyäsi xäräkäteneñ başlanuı, yäğni kördlärneñ Demokratik Cämğiät Partiaseneñ parlamentta urın aluı häm PKK terrorınıñ 35 yıldan birle tuqtala almawı säbäple, şuşı terrornı beterü, kördlärne qänäğätländerü yulların tabu öçen kördlär belän urtaq tel tabarğa tırışa.
Bu atnada Ärmänstan belän säyäsi dialog başlaw öçen urtaq protokol äzerlängän buluı här ike ilneñ tışqı eşlär ministrlıqları tarafınnan belderelde. Ämma başta bu protokol här ike ilneñ parlamentları tarafınnan raslanırğa tiyeş.
Bu isä Törkiädä qızu bäxäslär qabındırdı. Oppozisia partiaları xökümätne “körd”, yäki soñraq iseme “demoqratik” dip almaştırılğan proyekt ilne bülügä kitermäsen dip tänqitlilär.
Döres, radikal kördlär dä xökümättän konstitusiagä törek milläte iseme yanına körd milläte iseme dä quyılsın digän taläp quyalar. Ä konstitusianeñ bu maddäse üzgärtelä almıy diyelä.
Törek xökümäte körd häm Ärmänstan säyäsätläre säbäple dönyada maqtawlar ala. Xätta Törkiä Yewropa berlegeneñ bıyılğı raportında bu adımnarı öçen maqtala. Läkin Törkiädä PKK belän köräşkändä şähit bulğannarnıñ ata-anaları, radikal törkemnär häm oppozisia PKK yäki anıñ törmädä totılğan liderı Abdullah Öcalan belän dialog urnaştıruğa qarşı.
Şulay uq Ärmänstan belän yaqınlaşu, törek-ärmän çigen açu mäsläläsendä dä reaksia bar. Çönki Törkiä ärmännär Tawlı Qarabaxnı Azärbaycanlılarğa kire tapşırmıyça, çiklär açılmayaçaq digän pozisiadä tora ide. Soñğı protokol Azärbaycanda da Törkiägä qarşı köçle reaksia tudırdı. Ärmänstannıñ üzendä isä Daşnaq partiase citäkçelege bu yaqınlaşuğa qarşı çığıla başlandı.
